Inleiding

TUINMANSWONING, behorend bij het complex "Casa Carmeli". De woning is gebouwd omstreeks 1870 in een eclectische bouwstijl, in overeenstemming met het hoofdhuis, dat wordt gekenmerkt door een combinatie van neoclassicistische, italianiserende en Engelse neogotische stijlelementen. De tuinmanswoning heeft daarbij enkele rustieke details, zoals het houtsnijwerk langs de dakranden, hetgeen in die tijd gebruikelijk was voor bij buitenhuizen behorende dienstwoningen.

De tuinmanswoning is door een kleine tuin van de Vogelenzangseweg afgescheiden en is gelegen aan de noordwest zijde van een ommuurde tuin die zich tussen het hoofdhuis en de tuinmanswoning bevindt.

De woning is later aan de achterzijde uitgebreid met onder meer een stenen en een houten berging. Toen is tevens de hoofdentree verplaatst naar de zuidzijde van de stenen uitbouw. In 1980 is de indeling van het interieur enigszins gewijzigd.

Omschrijving

Het huis is gebouwd op een rechthoekige plattegrond met trapeziumvormig uitgebouwd gedeelte aan de zuidwest zijde, waarin zich op de begane grond de "mooie kamer" bevindt. Het pand is opgetrokken uit witgepleisterde baksteen met donkerbruin geverfde plint en bestaat aan de noordzijde uit één bouwlaag, aan de zuidzijde uit twee bouwlagen. Beide gedeelten zijn afgedekt met een licht hellend zadeldak bedekt met mastiek en voorzien van een overstek met windveren langs de geveltoppen. Het lage gedeelte heeft tevens geschulpte gootlijsten; het bouwvolume van twee bouwlagen is voorzien van een rijkere detaillering, zoals gebeeldhouwde consoles onder het dakoverstek en de brede goten. Aan de voorzijde zijn hier de windveren met elkaar verbonden door een horizontale balk met in het midden een makelaar die de nok van het dak doorsnijdt.

De vensters aan de voorzijde (west) en zuidzijde zijn op de begane grond voorzien van luiken en houten kroonlijsten.

Aan de voorzijde bevindt zich in het gedeelte van één bouwlaag een kruisvormig kozijn; in het hogere, trapeziumvormige deel een driedelig kozijn in het middenvlak, zowel op begane grond als op de verdieping, en enkelvoudige vensters in de schuine vlakken, eveneens op beide bouwlagen.

De zuidelijke zijgevel heeft op de begane grond een T-vormig venster en recht daarboven een dubbel openslaand raam. Een dergelijke vensteras bevindt zich in de noordelijke zijgevel van het lage bouwvolume. Het venster op de begane grond is evenwel een zesruitsschuifraam, met luiken maar zonder kroonlijst. Dit bouwvolume is zowel aan de noord als aan de oostzijde ter hoogte van de verdieping voorzien van 19de-eeuwse muurankers.

Het merendeel van de oostelijke gevels is door de latere uitbreidingen aan het zicht onttrokken.

Waardering

De tuinmanswoning is van algemeen belang als historisch-functioneel onderdeel van het complex "Casa Carmeli" en wegens cultuur- en architectuurhistorische waarde: als goed en zeldzaam geworden voorbeeld van een bij een villa behorende dienstwoning uit het derde kwart van de 19de eeuw, in eclectische stijl; vanwege de grotendeels gave hoofdvorm en detaillering en het toegepaste materiaal. De tuinmanswoning heeft ensemble- en situationele waarde vanwege de gaaf bewaard gebleven samenhang met villa "Carmeli" en vanwege de beeldbepalende situering aan de Vogelenzangseweg.