510369, Den Oever

Omschrijving

De ENKELE MITRAILLEURKAZEMAT MET ZOEKLICHT genummerd V, heeft een vrijwel identiek, doch spiegelbeeldig grondplan ten opzichte van de enkele mitrailleurkazemat met zoeklicht VI.

Het spiegelbeeldige aspect houdt verband met de situering van de kazematten op de uiteinde van het schoppenvormig plateau, links en rechts van de autoweg, en de daaruit volgende locatie van de kazematruimte in het werk. Het gebouw draagt als bestekjaar 1934.

Aan de binnen- en buitenzijde van de zuidwest wand zijn twee maal twee privaatruimtes aangebracht. Links en rechts van de privaten bieden stalen deuren toegang tot twee portalen, middels een hoek van 90 ° verbonden met de gangruimten. De twee ingangen worden vanuit een legeringslokaal voor manschappen en de kazematruimte door middel van een geweerschietgat via de portalen gedekt. Tegen de noordoost wand zijn gegroepeerd de kazematruimte voor mitrailleur, de waarnemingsruimte met koepel, twee legeringslokalen voor manschappen en een spiegelkamer (het zoeklicht scheen via twee spiegels).

Tegen de zuidwest wand zijn gegroepeerd de binnenprivaten, het machinelokaal en het lokaal voor het zoeklicht. De kazemat heeft een mitrailleurschietgat in de noordoostelijke buitenwand bij de noordelijke, respectievelijke oostelijke hoek.

Het zoeklicht was bedoeld te worden opgesteld op het werk. Aan het werk is een keukengebouw toegevoegd, opgetrokken uit baksteen en bedekt met een dunne betonplaat. Bij de kazemat bevindt zich een brandstofreservoir.

De kazemat meet een grootste lengte (exclusief keukenaanbouw) van 13.60 m en de een breedte van 26.60 m. De bovendekking bedraagt 2.00 m gewapend beton.

De wanddikte van de kazemat bedraagt: NW en NO gedeeltelijk 1.80 en 2.30 m en ZW en ZO 1.80 m. Extra dekking is verkregen door toevoeging van aardwerken. Het aardwerk heeft aan de westelijke hoek een kleine, met beton beklede binnenruimte.

Waardering

De enkele mitrailleurkazemat met zoeklicht genummerd V is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij Den Oever van algemeen belang.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
510369
Complexnaam
Stelling bij Den Oever
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

Voormalige MILITAIRE VERDEDIGINGSWERKEN gebouwd tussen 1932 en 1936 onder de naam Stelling bij Den Oever, in samenhang met soortgelijke werken aan de Friese zijde van de Afsluitdijk onder de naam Stelling bij Kornwerderzand.

De aanleg van de Afsluitdijk betekende dat de Vesting Holland, het dichtst bevolkte gedeelte van Nederland, aan de noordzijde vanuit Duitsland via de provincies Groningen en Friesland bereikbaar werd. Op grond daarvan besloot de rijksoverheid tot de bouw van een tweetal verspreide kazematopstellingen bij Den Oever en Kornwerderzand.

Omschrijving

De kazematopstelling bij Den Oever bestaat uit de volgende, in het landschap herkenbare, werken:

1 tankhindernis4 enkele mitrailleurkazematten, genummerd I, II, VIII en XII;

2 driedubbele mitrailleurkazematten, genummerd IX en X;

2 enkele mitrailleurkazematten met zoeklicht en brandstofreservoir, genummerd V (met keuken) en VI;

1 enkele kanonkazemat, genummerd III;

1 dubbele kanonkazemat, genummerd IV;

2 luchtdoelremises, genummerd VII en XI;

1 machinekamer en hulpverbandplaats, genummerd XIII;

6 machinegebouwen voor dieselaggregaat, gekenmerkt A t/m F.

Voorts horen er diverse regenputten tot de kazematopstelling welke echter niet afzonderlijk zijn beschreven.

Over het algemeen zijn de bijbehorende aarden wallen en loopgraven nog redelijk in tact.

De werken I tot en met VIII zijn gesitueerd op een schoppenvormig plateau, dat doorsneden wordt door de autosnelweg, en is gelegen ten noordoosten van de (afzonderlijk beschermde) spuisluizen (Simon Stevinsluizen). Deze werken bestreken met hun vuur de gestelde hindernissen op de dijk, en haar buitentaluds, onder meer het behouden gedeelte tankhindernis.

De tweede linie, met werken IX, X en XI, ligt westelijk op een tussen de spuisluizen en de voorhaven van de schutsluis, ingeklemd ruitvormig plateau.

Mitrailleurkazemat XII is gesitueerd op de kade aan de zuidoost zijde van de voorhaven. De bezetting van de Stelling bij Den Oever bestond uit 7 officieren en 211 minderen.

De werken zijn alle opgetrokken uit gewapend beton met buitenwand diktematen van 1.70, 1.80, 2.30, 2.40, 2.80 en 4.50 m.

Waardering

De Stelling bij Den Oever is van algemeen belang wegens bouw- en architectuurhistorische waarde:

a. als element uit de laatste fase van de permanente versterkingsbouw in Nederland;

b. als qua zwaarte vrijwel uniek complex op Nederlands gezag gebouwde betonnen verdedigingswerken annex aardwerken en loopgraven in Nederland;

c. als gaaf en herkenbaar gebleven verdedigingscomplex;

d. als voorbeeld van de toepassing van zware gewapend betonconstructies in de laatste fase van de permanente versterkingsbouw in Nederland;

e. als complex met voorbeelden van gebouwen, welke volgens in het grondplan en de opstand gestandaardiseerde uitgangspunten zijn gerealiseerd;

f. omwille van de bewaard gebleven functionele, strategische samenhang van de gebouwen onderling, en met een soortgelijk, aan de Friese zijde van de Afsluitdijk bij Kornwerderzand gelegen verdedigingscomplex.

De voormalige militaire verdedigingswerken uit de Stelling bij Den Oever zijn van cultuurhistorische waarde als element uit de krijgsgeschiedenis, in casu de geschiedenis van het Interbellum in Nederland, waarbinnen het complex deel uitmaakte van het verdedigingsproject onder de naam Stelling bij Den Oever.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Kazemat (B10) Verdedigingswerken en militaire gebouwen Kazemat (B) oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Den Oever de afsluitdijk, Buitengebied Ja
Types
Hoofdcategorie Subcategorie Beschrijving Notitie
Verdedigingswerken en militaire gebouwen Kazemat (B) Mitrailleurkazemat
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
A 3252 Wieringen
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1932 1936 vervaardiging
Naar boven