Alle monumenten springlevend! Het Restauratiefonds heeft voor elk monument een passende financiering. Bezoek Restauratiefonds.nl
Herbestemming.nu helpt initiatiefnemers van herbestemmingen met kennis, praktijkvoorbeelden en een netwerk van specialisten. Bezoek Herbestemming.nl

Rijksweg 116, Velsen-Zuid

Rijksmonument
Monumentnummer:
508282
Rijksweg 116
Velsen-Zuid
Afbeeldingen toevoegen

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Voeg uw verhaal toe

Beschrijving

HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Waterland. Deels in structuur en deels in detail gaaf bewaard park in vroege-landschapsstijl uit het einde van de achttiende eeuw, waarin enkele formele elementen zijn opgenomen. De gehele aanleg draagt een besloten karakter zonder zichten naar buiten toe. De oude, met linden beplante, rechte oprijlaan, die oorspronkelijk de aanleg doorkruiste, buigt met een slinger af naar het huis Waterland. Ten zuiden van deze laan een bosgedeelte met een slingerpaadje en zeven in een cirkel geplaatste beuken. Het open karakter in de directe omgeving van het huis wordt bepaald door het ovale gazon voor het huis en de Beisewijd achter het huis. De weiden zijn gestoffeerd met boomgroepen (kastanje) en solitairen. De oorspronkelijk rechthoekige Beisewijd werd aan het eind van de achttiende eeuw aan de landschapsstijl aangepast door het vergraven van de sloten aan de noord- en zuidzijde waarlangs solitairen geplant werden, die thans in de randbegroeiing zijn opgenomen. Over het gazon naar het zuiden een zicht, tussen een scherm van eiken en beuken door, op de ronde waterkom. De opgeworpen heuvel achter de kom is beplant met rododendrons (1930/40), die door lopen tot aan de vijverpartij in de zuidwesthoek van de aanleg. Door de heesterbegroeiing wordt een belangrijke diagonale zichtas enigszins verstoord. Door de tuinarchitect L.A. Springer werden in het begin van de twintigste eeuw wijzigingen uitgevoerd, onder andere door rododendronaanplant. De rozentuin naar zijn ontwerp is thans verdwenen. De langgerekte slingerende waterpartij met hoge talud L-vormige walkanten bevat een klein en een groot eiland. In de walkanten is achttiende-eeuws muurwerk teruggevonden van de geschulpte vijver uit de formele aanleg. Rond de waterpartij een omgaand pad met steeds weer wisselde doorzichten, kenmerkend voor de landschapsstijl. De zichten bieden een verrassend perspectief door de opgeworpen verhogingen en de verhoogde ligging van het pad langs de noordoostzijde van de vijver. Op deze kam is een gebogen laan met een dubbele rij linden aangelegd. Een aantal zichten is over de waterpartij op het huis geprojecteerd. Vanaf de waterpartij loopt een lange, rechte beukenlaan, als restant van de 18de-eeuwse formele aanleg, door het parkbos langs de ommuurde moestuin. Ten westen van de beukenlaan een geaccidenteerd terrein (walletjes) waar een droge kom is gelegen. Deze is eveneens een restant van de formele aanleg. Een ander opvallend element is een in een cirkel geplaatste lindengroep. Ten oosten van de beukenlaan een gebogen rij eiken. In het parkbos is naast een uitzichtsheuvel een ijskelder gelegen. De noordwesthoek van de aanleg heeft een invulling van solitairen en rododendrons. Het aansluitende park van de voormalige buitenplaats Meervliet wordt gekenmerkt door een afwisseling van open ruimten (gazon, weiland, moestuin) en besloten ruimten. In het weiland een solitaire eik.

Waardering

HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Waterland van algemeen belang:

- vanwege de gaaf bewaard gebleven aanleg in vroege-landschapsstijl met vijverpartij uit het einde van de achttiende eeuw, waarschijnlijk naar ontwerp van de Duitse tuinarchitect J.G. Michaël;

- vanwege de resterende 18de-eeuwse formele elementen, zoals de linden- en beukenlaan, de situering van de moestuin en de kom;

- vanwege de zeldzaamheidswaarde van een park in vroege-landschapsstijl;

- vanwege het belang van de aanleg voor de geschiedenis van tuin- en landschapsarchitectuur.

Bron: Rijksmonumentenregister

Specificaties

Monumentnummer:
508282
Artikel ZKP:
rijksmonument
Provincie:
Noord-Holland
Gemeente:
Velsen
Plaats:
Velsen-Zuid
Bron: Rijksmonumentenregister

Complex eigenschappen

Complexnaam:
Waterland
Complexnummer:
508281
Complex beschrijving:

Omschrijving van het complex

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats Waterland met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), KOETSHUIS (3), STALWONING (4), TUINMANSWONING (5), PORTIERSWONING (6), MOESTUINMUUR (7), HEKWERK (8), TOEGANGSHEK (9), IJSKELDER (10), TUINBEELD FLORA (11), TUINBEELD NEPTUNUS (12), MOESTUINMUUR (Meervliet) (13). De buitenplaats Waterland is gelegen ten zuiden van Velsen-Zuid grenzend aan de buitenplaatsen Beeckestijn en Velserbeek. De grootte van het gebied is ca.27 ha. De vroegste vermelding dateert uit 1717 toen de hofstede ' genaamt Waterlant met desselfs huysinge, stallinge en schuere' werd verkocht aan Gerrit Corver. Onder het beheer van de volgende eigenaar, Dirk Trip, kreeg de buitenplaats een rijke aanleg in formele stijl. De plattegrond van Adriaan Speelman (1724) en de gravure uit het Zegenpralent Kennemerlant (ca.1728) tonen een geometrische tuinaanleg met een lanenstelsel in de vorm van een patte d'oie, die verschillende tuinonderdelen met elkaar verbond. Het huis lag in de noordwesthoek van de aanleg. Thans resteren van de formele aanleg nog enkele lanen, de plaats van de moestuin en een droge kom. In de derde kwart van de achttiende eeuw gaf Dirk Trip jr. de eerste aanzet voor de bouw van een nieuw huis ter plekke van een koepel (de Turkse Tent) met uitzicht op de Beisewijd, nu gazon met boomgroepen. Na zijn dood in 1763 zette zijn vrouw, Jacoba van Strijen, de bouw tot 1766 voort. De architect Pieter de Swart was bij de bouw betrokken, wellicht voor het geven van advies of voor het leveren van ontwerpen van interieurdecoraties. Onder het beheer van Archibald Hope (vanaf 1781) werd het park in landschapsstijl vergraven, waarschijnlijk door de Duitse tuinarchitect J.G. Michaël. De landschappelijke aanleg met een vijverpartij is weergegeven door H.Numan in 1796. Deze schreef als bijschrift 'na den Engelschen of Chineeschen smaak (..) doorsneden met ruime Waterbeeken en kommen, heuvelachtige gronden en kronkelende wandelwegen, die fraaye gezichten opleveren'. De huidige aanleg draagt nog steeds het karakter van de vroege-landschapsstijl. Van 1799 tot 1949 was Waterland in het bezit van de familie Boreel van Hogelanden. Deze voegden in het begin van de negentiende eeuw de buitenplaats Meervliet aan het grondbezit van Waterland. In 1926 werd het hoofdgebouw Meervliet afgebroken.

Voor de bescherming van ondergeschikte betekenis wegens te geringe ouderdom zijn:

- de houten schuur ten noordoosten van het huis;

- de houtloods (1986) ten westen van de moestuin;

- de kopie van de tuinbank bij de stalwoning.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De historische buitenplaats Waterland wordt omgrensd door de Rijksstraatweg (oost), de Bosweg (zuid), de Waterlandweg en de Driekruizerkerkweg (west).

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS WATERLAND is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- vanwege het gaaf bewaard gebleven 18de-eeuwse hoofdgebouw in classicistische stijl;

- vanwege de resterende elementen daterend uit de 18de-eeuwse formele aanleg;

- vanwege de tuin- en parkaanleg in vroege-landschapsstijl uit het einde van de 18de-eeuw, waarschijnlijk naar ontwerp van de Duitse tuinarchitect J.G. Michaël;

- als onderdeel van een aaneengesloten complex van buitenplaatsen bestaande uit Beeckestijn, Schoonenberg, Velserbeek en Hoogergeest.

Bron: Rijksmonumentenregister
Voeg uw verhaal toe

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Historische aanleg Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Rijksweg 116 – 1981 LD Velsen-Zuid – – Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
– H 7834 – Velsen
– H 8390 – Velsen
– H 8250 – Velsen
– H 8248 – Velsen
– H 8389 – Velsen
– H 7856 – Velsen
– H 8249 – Velsen
– H 8124 – Velsen
– H 8388 – Velsen
– H 8125 – Velsen
– H 7832 – Velsen
– H 7831 – Velsen
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1850 1900 – vervaardiging
Bouwstijlen
Stijl Substijl Zuiverheid Notitie
Landschapsstijl – stijlzuiver –
Bron: Rijksmonumentenregister

Tijdlijn Rijksweg 116

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.
Voeg een verhaal toe over dit monument

Andere monumenten in de buurt

  • Rijksmonument

    Rijksweg 114

    Monumentnummer
    508285

    Rijksweg 114
    1981 LD Velsen-Zuid

    STALWONING. Ten noorden van het hoofdgebouw een achttiende-eeuws huis 'Huis van Daatje' genaamd, bestaande uit een hoog opgetrokken voorhuis en een lager achterhuis. Het pand is gebouwd op rechthoekige grondslag opgetrokken uit baksteen onder twee met Oud-Hollandse pannen gedekte zadeldaken.

    Bekijk monument
    WikiMedia
  • Rijksmonument

    Rijksweg 118

    Monumentnummer
    508286

    Rijksweg 118
    1981 LD Velsen-Zuid

    TUINMANSWONING. Ten westen van het hoofdgebouw een woning uit 1913. Het witgepleisterde pand met donkere plint is gebouwd op rechthoekige grondslag bestaande uit één bouwlaag onder een met riet gedekt zadeldak. Op de nok twee gemetselde schoorstenen en een dakruiter met een klok op het uiteinde.

    Bekijk monument
    WikiMedia