Inleiding

SOCIETEIT van de "Sociëteit tot Nut en Vermaak" uit 1895 in een op Franse voorbeelden gebaseerde neo-renaissancestijl. De architect van het gebouw was Bernardus Vixseboxse Bz.. Omdat het gebouw is opgenomen in het achtergelegen recent geopende theaterhotel zijn de achter- en zijgevels sterk gewijzigd. Oorspronkelijk waren de gevels in schoon metselwerk uitgevoerd en was het pleisterwerk wit geschilderd. Het gebouw staat ver teruggerooid met de voorgevel (W) aan de Grotestraat in het centrum van Almelo. Een smeedijzeren hek vormt de erfafscheiding van het voorterrein dat recent opnieuw is ingericht.

Omschrijving Onderkelderd pand van twee bouwlagen onder een afgeknot met leien gedekt schilddak (schubbedak). Boven de plint in rustica zijn de in bruine baksteen opgetrokken gevels wit geschilderd. De omgaande overstekende gootlijst wordt gedragen door geprofileerde gootklampen. De symmetrische voorgevel (W) is acht traveeën breed waarvan de tweede en de zevende risaleren onder steile afgeknotte tentdaken met dakkapellen. Boven de veranda tussen de risalieten een gepleisterd middenrisaliet met pilasters onder een grote gepleisterde dakkapel met gebroken fronton. De gevel is horizontaal geleed door geprofileerde natuurstenen waterlijsten ter hoogte van de onderdorpels van de vensters en een cordonlijst tussen de twee bouwlagen. De hoeken van de gevel zijn op de begane grond versierd met gepleisterd blokwerk en op de verdieping met eenvoudige vlakke gepleisterde pilasters.

De veranda met kolommen is boven de balustrade van gedraaide balusters dichtgezet met een grote glaspui.

De ingangspartijen in de risalieten zijn omlijst met halfzuilen in de dagkanten en een kalf onder een driezijdig fronton op geprofileerde consoles. De zware dubbele paneeldeuren zijn voorzien van siersmeedwerk en een rechtgesloten bovenlicht. In de buitenste traveeën vensters met een rondboogvormige frontonbekroning. De T-vensters op de verdieping zijn omlijst met een eenvoudige gepleisterde architraaf. De grote centrale dakkapel wordt geflankeerd door klauwstukken en obelisken en bekroond door een gebroken fronton met roosvenster in het tympaan. Boven de rechtgesloten vensters gemetselde rondbogen tussen sierpilasters. In de dakkapellen boven de risalieten vensters met halfrond bovenlicht in een aedicula tussen klauwstukken en sierbollen. Inwendig is de grote centrale zaal over twee bouwlagen bewaard gebleven. De wanden van de zaal zijn geleed met een paneellambrizering, gecanneleerde pilasters met entasis en composietkapitelen en een cassetteplafond op geprofileerde consoles.

Waardering Sociëteitsgebouw van cultuur- en architectuurhistorisch belang vanwege:

- de oorspronkelijke functie van sociëteit

- de voor sociëteitsgebouwen kenmerkende typologie

- de op Franse voorbeelden gebaseerde neo-renaissancestijl

- de rijke ornamentiek van de voorgevel

- de gave oorspronkelijke uitmonstering van de grote zaal

- de gaafheid van de voorgevel