Inleiding

Functionalistisch WOONHUIS, genaamd 't Sonnehuijs, ontworpen door architect F.P.J. Peutz te Heerlen. Gebouwd in 1933, in opdracht van M. Swaen, lid van de schoonfamilie van architect Peutz. Deze opdrachtgever gaf Peutz de vrije hand bij het ontwerpen van zijn huis. De oorspronkelijk kristalgrijs getinte gevels zijn voorzien van een gladde opgespoten laag in geel-beige tint.

Omschrijving

Het hoofdvolume van het Sonnehuijs heeft drie bouwlagen plus souterrainverdieping op een rechthoekige plattegrond met een uitgebouwde halfronde erker aan de op het noorden geöriënteerde achtergevel. Aan de westgevel bevindt zich een uitbouw van twee bouwlagen met souterrainverdieping en dakterras.

In deze westelijke uitbouw bevindt zich in het souterrain een via een hellingbaan toegankelijke garage met vernieuwde garagepoorten in voor- en achtergevel. In de eerste bouwlaag de rechthoekige stalen voordeur, met viervoudige verticale geleding en tweevoudige horizontale geleding en geëtste glaspanelen. Rond stalen zijlicht met dubbele verticale indeling en glas-in-lood van H. Schoonbrood. Boven de entree een betonnen luifel met ronde lichtgaten en opschrift "t Sonnehuijs". De bordestrap en het bordes zijn voorzien van rode plavuizen en een blauwe stalen balustrade.

In de tweede bouwlaag van de westelijke uitbouw een rechthoekig stalen vensterkozijn met zeer fragiele indeling. Op het plat van de tweede bouwlaag bevindt zich een dakterras. In het hoofdvolume van het Sonnehuijs risaleert de zuidelijke voorgevel over een hoogte van twee bouwlagen, waardoor de derde bouwlaag beschikt over een balkongalerij, belegd met rode plavuizen. Plint met verticaal ingedeelde, stalen souterrainvensters. In de eerste en tweede bouwlaag zijn telkens twee stalen kozijnen van aanzienlijke afmetingen met verticale en horizontale driedeling naast elkaar geplaatst, waardoor de zuidgevel vrijwel geheel uit glas bestaat. Hierdoor is het mogelijk optimaal gebruik te maken van de passieve zonne-energie. De grote middenglasvlakken van deze kozijnen zijn kantelbaar. In de gevel van de terugliggende derde bouwlaag bevindt zich een rechthoekig stalen kozijn met dubbele balkondeuren plus zijlichten en een rond, H-vormig geleed stalen venster. Het dak van het hoofdvolume bestaat uit een betonplaat met opstaand overstek aan de voorzijde, waar de geprofileerde hoekschoorstenen als het ware doorheen priemen.

In de op het noorden gerichte achtergevel zijn de drie bouwlagen plus de souterrainverdieping volledig zichtbaar. Het uitgebouwde entreevolume heeft in de eerste laag een dubbel stalen kruiskozijn, in het souterrain een vernieuwde garagepoort.

In het hoofdvolume risaleren souterrain en eerste bouwlaag ten opzichte van de tweede en derde bouwlaag. Ter hoogte van de eerste bouwlaag een terrasluifel op blauwe stalen kolommen, met blauwe stalen balustrades en een zeer fragiel geconstrueerde trappartij met rode plavuizen. Deze trap loopt rond de onder de terrasluifel geplaatste, halfrond uitgebouwde theekamer in het souterrain. In het stalen kozijn van de theekamer is de tuindeur op een bijna onzichtbare wijze verwerkt: het patroon van de roedeverdeling is ononderbroken. Verder in het souterrain drie rechthoekige stalen vensters met dubbele horizontale roedeverdeling.

In de eerste bouwlaag geeft een stalen schuifpui toegang tot de terrasgalerij. Naast deze pui de rechthoekige, dubbel verticaal ingedeelde stalen keukendeur met een rechthoekig, dubbel horizontaal ingedeeld stalen zijlicht. Op het plat van de eerste bouwlaag een balkongalerij met balustrade, waarboven de onregelmatig ingedeelde gevel van de tweede en derde laag. Een aanzienlijk rechthoekig 24-ruits stalen trappenhuiskozijn domineert het aanzicht van de achtergevel. Links daarnaast, in de tweede laag een dubbel verticaal ingedeelde stalen deur met een rechthoekig, dubbel horizontaal ingedeeld stalen zijlicht; in de derde laag drie rechthoekige, dubbel horizontaal ingedeeld stalen vensters. Een dubbel verticaal ingedeelde stalen deur geeft toegang tot de tweede laag van de westelijke uitbouw.

Wit gepleisterde erfafscheiding aan de straatzijde met een drietal hekpijlers en scharnierende hekwerken.

Het INTERIEUR van het Sonnehuijs bevindt zich in zeer gave staat en kenmerkt zich, vanwege de oriëntatie van de voorgevel op het zuiden, door de grote transparantie en lichtinval. Geheel flexibel in te delen woonruimten op de begane grond, met beweegbare houten vouw-schuifdeuren op rails, diepblauwe stalen vouw-schuifdeuren verzinkbaar in souterrain met behulp van ingenieus bedieningsmechanisme. Binnenmuren en -deuren in oorspronkelijke kleur. Verder zijn onder meer van belang: de originele, donkergele plavuizenvloeren; de marmeren schoorsteenmantel met Ionische zuilen in de woonkamer; de hardhouten binnendeurlijsten; de voormalige jongenskamer op de tweede bouwlaag met door Peutz ontworpen meubilair; het vernikkelde hang- en sluitwerk; het elliptisch gevormde trappenhuis met natuurstenen treden; een aan de betonnen dakplaat bevestigde en in de open trapspil geplaatste vernikkelde verlichtingsarmatuur die doorloopt tot op de begane grond. De ellipsvorm keert terug in de keldertrap, met rode traptegels, blauw betegeld bovenbordes, gele tegellambrizering en vernikkelde handlijst. Keldervloeren belegd met rode plavuizen. Het pand is deels dubbel onderkelderd met het oog op de plaatsing van de oorsponkelijk kolengestookte cv-installatie. Centraal ventilatiesysteem, waarop elk vertrek is aangesloten.

Waardering

Het Sonnehuijs is van zeer grote cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een technische en typologische ontwikkeling en heeft een zeer grote grote innovatieve waarde. De zeer grote architectuurhistorische waarden worden bepaald door de functionalistische bouwstijl, de bijzondere bouwtechniek, de esthetische kwaliteit, het materiaalgebruik, de ornamentiek en de bijzondere samenhang tussen exterieur en interieur. Bovendien is het Sonnehuijs van bijzonder belang voor het oeuvre van architect Peutz.

Het pand is een essentieel onderdeel van de lineaire bebouwingsontwikkeling langs de Scharnerweg, is vanwege deze situering ten zeerste verbonden met de ontwikkeling van de stad en van belang voor het aanzien van de stad.

Het Sonnehuijs is van zeer groot belang vanwege de architectonische gaafheid van ex- en interieur en is van importantie in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de bebouwde omgeving. Daarnaast is er sprake van een zeer grote mate van architectuurhistorische, bouwtechnische en typologische zeldzaamheid.