Inleiding

Rechterdeel (W, betrekking hebbend op zowel Vondelstraat 75 als 75A) van een in 1876-1877 tot stand gekomen DUBBELE VILLA, genaamd 'Nieuw Leyerhoven' en gebouwd in een sobere combinatie van neo-gotische en neo-renaissancistische invloeden. P.J.H. Cuypers was zowel de opdrachtgever als de architect. De villa is gelegen tegenover de Vondelkerk, juist ten westen van een ingang naar het Vondelpark. P.J.H. Cuypers heeft er tot 1881 gewoond. N.B. In 1899 vond er in opdracht van P.J.H. Cuypers een verbouwing plaats naar ontwerp van zijn zoon Jos Th.J. Cuypers. Hierbij werd het rechterdeel van de dubbele woonvilla verbouwd tot twee woningen. Inwendig werd een nieuw trappenhuis aangelegd en werd er een nieuwe toegang aan de voorgevel geplaatst. Ook in 1910 en 1912 vonden er verbouwingen plaats naar ontwerp van Jos Th.J. Cuypers, achtereenvolgens in opdracht van P.J.H. Cuypers en G.H. Prot. Omschrijving Rechterdeel van de dubbele villa Nieuw Leyerhoven met erker en traptoren, één verdieping hoger opgetrokken in baksteen dan het linkerdeel (Vondelstraat 73) op een rechthoekig grondplan; het linkerdeel is drie traveeën breed, het rechterdeel vier. Zowel de voor- als de achtergevel tonen een verspringing ten opzichte van Vondelstraat 73. De villa bevat een sousterrain, bel-étage, tweede en derde verdieping en een kapverdieping onder een combinatie van dakvormen: afgewolfd zadel- dak, afgeknot schilddak en spitsdaken, gedekt met pannen, shingles en zink. De voorgevel (N) heeft symmetrisch geplaatste kruisvensters met schuiframen onder boogvormige of segmentvormige spaarvelden, natuurstenen onderdorpels, één (en deels twee) gemetselde cordonlijst(en) met decoratief gebruik van geglazuurde baksteen en een geprofileerde uitkragende gootlijst met tandlijst. Verder geglazuurde baksteen rondom de vensters en enkele dunne banden. Het linkerdeel van de gevel is hoger opgetrokken en heeft een breed vierdelig venster met bovenlichten en roedeverdeling in de top. Daaromheen het uitkragende brede overstek met houten korbeelstukken en brede windveren. In het schilddak van het lagere geveldeel een tweetal dakkapellen met tentdak en piron. De toegangsdeur in het linkerdeel van de gevel wordt omgeven door een boogvormig venster. De overhoeks geplaatste erker over drie verdiepingen heeft een hoog opgetrokken schilddak gedekt met zink en bekroond met een tweetal pirons. De risalerende zijgevel (W) wordt gekenmerkt door de zijtrap met bordes en toegangspartij. Onder het bordes bevindt zich nog een ingang met portaal. Boven het bordes bevindt zich bij de toegangspartij een raampartij bestaande uit vier lancetvensters die door een ontlastingsboog worden overspannen. Verder vensters onder boogvormige en segmentvormige spaarvelden, natuurstenen onderdorpels, decoratief gebruik van geglazuurde bakstenen en een geprofileerd uitkragende gootlijst. Het middendeel van de zijgevel is hoger opgetrokken in een rechthoekige opbouw met vensters en twee ojiefvormige tentdaken met pirons. Aan de linkerzijde een traptoren met ritmisch met de binnentrap mee verspringende smalle vensters met drieruits ramen en geprofileerde gemetselde onderdorpel. Geprofileerde gemetselde lijst met tandlijst waarboven octogonale lantaarn met vier smalle rondboogvensters met tienruits raam. Tentdak met acht schilden, gedekt met zink. Gemetselde piron. De achtergevel (Z) wordt gekenmerkt door een eenvoudige varanda of serre met lessenaarsdak en houten vensterpartijen op het niveau van de bel étage. Het rechterdeel van de gevel heeft een balcon met houten hekwerk op de verdieping. De bovenbouw van dit deel van de gevel komt overeen met die van het linkerdeel van de voorgevel. Verder symmetrisch geplaatste vensters met segmentvormige spaarnissen en draai- en schuiframen. Het linker geveldeel heeft een decoratief gemetselde cordonlijst, een geprofileerde uitkragende gootlijst met tandlijst en drie dakkapellen met kleine tentdaken met pirons. Waardering Rechterdeel van de dubbele villa Nieuw Leyerhoven van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde. Vroeg voorbeeld van de veranderde opvattingen over de villabouw en wooncultuur in het laatste kwart van de 19de eeuw; bovendien kenmerkend voor het profane werk van de architect P.J.H. Cuypers. Stedebouwkundig van belang als onderdeel van de bebouwing aan de Vondelstraat en bovendien gelegen tegenover de Vondelkerk - beide naar ontwerp van Cuypers - en nabij een ingang van het Vondelpark.