De Parckelaer, Twello

HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG. Het huis De Parckelaer wordt omringd door een park in landschapsstijl, waarvan de oorsprong teruggaat tot in de eerste helft van de 19e eeuw. Wellicht werd kort na 1808, toen het huis vermoedelijk van empire-vensters werd voorzien, het toenmalige in formele stijl ingericht park (waarvan geen sporen behouden zijn gebleven) in landschapsstijl heraangelegd. Wat de structuur en inrichting betreft is dit park in grote trekken bewaard gebleven. Voor de compositie van de aanleg speelde de positie van het huis en de gezichten, die vanuit het huis in het park en daarbuiten mogelijk zijn een grote rol. Rondom het huis werd het terrein enigszins afgegraven, zodat het huis op een talud kwam te liggen, dat rondom geleidelijk daalt en dat het huis vanuit het park gezien een imposant voorkomen geeft. Ook ten noorden, westen en oosten werd het terrein van glooiingen voorzien, die aan de diverse gezichten in het park dynamiek verlenen. Langs de noordgrens van het park werden de nog bestaande boomcoulissen (beuk, eik, plataan, walnoot, moerascypres) geplant, zodat er vanuit de noordzijde van het huis en tijdens de rondlopende wandeling ter plaatse fraaie gezichten op de ten noorden van de aanleg gelegen weilanden ontstonden. Een belangrijk motief in de parkaanleg is een wandelpad, dat langs de grenzen van het centrale parkgedeelte voert en dat de gezichten rondom en in het park vloeiend aan elkaar rijgt. Ten noorden van het huis ligt het wandelpad verdiept en is vanaf de noordzijde van het huis niet waarneembaar; als zodanig is het pad op deze plaats aangelegd als een 'ha-ha'. Aan de noordzijde van het park voert het pad in oostelijke richting langs enkele boomgroepen (kastanje, beuk, acacia en populier) en leidt naar een oogvormige vijver. Ten oosten hiervan bevindt zich een slingerbos (gemengd loofhout), waarvan het padenverloop nog deels bestaat en dat het park aan deze zijde vanouds van de buitenplaats Kruisvoorde afschermt. Vanaf de cirkelvormige oprit aan de zuidzijde van het huis voert het pad naar de westzijde van het park, waar een waterpartij in landschapsstijl is gesitueerd. Tussen de oprit en deze waterpartij bevindt zich een solitaire beuk en een oeverbeplanting van rhododendrons, sierheesters en gemengd loofhout. Direct aan de oostzijde van het huis werden in het begin van deze eeuw naaldbomen (Westamerikaanse levensboom, taxus, Lawsoncypres, moerascypres) geplant, die het zicht vanuit het huis aan deze zijde in oostelijke richting onmogelijk maken. Wellicht waren ten oosten van deze boomgroep nutstuinen gesitueerd. Enkele hagen en fruitbomen ter plekke wijzen hierop. Ook de onduidelijke ruimtelijke structuur van het zuidoostelijke parkgedeelte zou wellicht hieruit te verklaren zijn. In de loop van de 20e eeuw werd het park met diverse sierbomen en -heesters verrijkt. Deze aanplantingen lijken vrij willekeurig te zijn geschied zonder dat met de bestaande ruimtelijke structuur van het park werd rekening gehouden, en zijn voor de historische aanleg van ondergeschikte betekenis.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
410037
Complexnaam
De Parckelaer
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

BUITENPLAATS DE PARCKELAER. De oudste bewaard gebleven sporen van de buitenplaats De Parckelaer, waarvan de geschiedenis tot in de 15e eeuw teruggaat, dateren uit de 17e eeuw en zijn waar te nemen aan het blokvormige hoofdgebouw, dat centraal in de historische parkaanleg is gesitueerd. Het hoofdgebouw werd in de 18e eeuw vergroot, maar behield zijn blokvormige uiterlijk. Toen kwamen waarschijnlijk de regelmatige gevelindeling aan de west- en noordzijde en de regelmatige opbouw van de centrale middengang met aangrenzende rechthoekige vertrekken in het inwendige van het huis tot stand. In het begin van de 19e eeuw werd het huis van empire-schuifvensters voorzien. Een laatste grote verbouwing betrof de vernieuwing van de voorgevel met brede getoogde vensters en aanbouw van een veranda in de tweede helft van de 19e eeuw. Vermoedelijk in de tijd dat het huis empire-vensters kreeg, werd het huidige vloeiend geaccidenteerde park in landschapsstijl aangelegd. De belangrijkste bestanddelen van dit park bestaan uit open ruimten met boomcoulissen, vergezichten in noordelijke richting, een slingerbos, waterpartijen en slingerpaden. Ter hoogte van het huis werd het wandelpad aan de noordzijde van het huis tot een 'ha-ha' verdiept, opdat het gezicht vanuit het huis over de weilanden in noordelijke richting zo min mogelijk zouden worden onderbroken.

De historische aanleg van De Parckelaer wordt omsloten door de Blikkenweg en door de kadastrale percelen Twello nrs. A1677, A963, A1451, A1700, A1699 en A1467. De historische buitenplaats De Parckelaer heeft de volgende samenstellende onderdelen:1. HOOFDGEBOUW (Huis De Parckelaer), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 410036;2. HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 410037;3. TUINPRIEEL, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 410038.

De historische buitenplaats is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang, vanwege:

------het blokvormige hoofdgebouw, waarvan de hoofdvorm, het inwendige en de zijgevels en achtergevel een gaaf voorbeeld zijn van een in oorsprong 17e-eeuws blokvormig hoofdgebouw, dat visueel de kern van de buitenplaats markeert;

--de historische tuin- en parkaanleg in landschapsstijl, die uit de eerste helft van de 19e eeuw dateert en die met de centrale en iets verhoogde ligging van het hoofdgebouw en met de vergezichten over de weilanden in noordelijk richting tot een geslaagde landschappelijke compositie is gesmeed met een sterk ruimtelijk effect;

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Historische aanleg Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Blikkenweg 8 7391 NA Twello BY Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
P 328 Voorst
Naar boven