Rijksstraatweg 18, Nieuwersluis

TOEGANGSHEK AAN OPRIT VAN HET HUIS. Eenvoudig smeedijzeren dubbel draaihek van rechte regels en haakse stijlen met pijlpuntvormige bekroning, met twee identieke zijstukken, uit ca. 1900. Het hek, dat evenwijdig aan de westgevel van het huis aan de oostzijde van de Rijksstraatweg is gelegen, is aan weerszijden van een haaks op het hek gesitueerde rechthoekig geschoren beukenhaag voorzien.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
403063
Complexnaam
Sterreschans
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

BUITENPLAATS STERRESCHANS. De geschiedenis van de historische buitenplaats Sterreschans gaat terug tot ca. 1688, toen op de plaats van een in 1673 ter verdediging tegen een inval van Franse troepen opgerichte gelijknamige schans ter plaatse van het huidige huis met het parkgedeelte ten oosten van de Rijksstraatweg een huis met aanleg werd gerealiseerd. Van dit oudste huis zijn waarschijnlijk muurgedeelten in het oostelijke deel van het huis bewaard gebleven, evenals wellicht de indeling van een lange hal met aan weerszijden rechthoekige vertrekken en aan de westzijde een dwarshal. Ook de ten noorden van het huis bij de moestuin gelegen tuinmanswoning en stenen schuur zijn mogelijk nog deels 17e-eeuws. Het aan de westzijde van het complex gebouwde koetshuis dateert vermoedelijk uit ca. 1800. Van de tuin- en parkaanleg uit het einde van de 17e eeuw en de 18e eeuw zijn in de huidige aanleg nog verscheidene sporen bewaard gebleven. Zo vormt de Vecht-oever vanouds de gebogen oostgrens en de zuidelijke wetering en het verlengde hiervan aan de over (west-)zijde van de Rijksstraatweg vanouds de zuidgrens van Sterreschans en het huidige overpark. Van het overpark van Sterreschans, dat door de Rijksstraatweg van de plaats wordt gescheiden, werd in 1942 bij de aanleg en verbreding van respectievelijk het Merwedekanaal en het Amsterdam-Rijnkanaal de westgrens een stuk in oostelijke richting verlegd, waardoor een fragment van een vijverpartij en een rondgaande wandeling ontworpen volgens de vormprincipes van de landschapsstijl werden opgeofferd. Sindsdien vormt de greppel langs de oostzijde van het Amsterdam-Rijnkanaal de westgrens van de historische aanleg aan deze zijde. Aan de NO-zijde ligt de zogeheten overplaats van Rupelmonde, die in het kader van een vrijwillige ruilverkaveling in 1942 aan Sterreschans werd toegevoegd. De indeling van dit gedeelte is als volgt. Ten noordoosten van een slingerlaan met houtwal uit omstreeks 1820 de zogenoemde Hobbelaan, aan beide zijde door een sloot begeleid. De Hobbelaan begint aan de straatweg en liep vroeger als kerkepad door naar Ter Aa. In de sloot ten noorden van dit kerkepad een gemetselde overlaat. Aangrenzend een 'bosje van vermaak' en de vroegere moestuin. Sinds 1942 is dit gedeelte met een dwarslaan doorsneden die via een brug uitkomt op een weide. De brug ligt over een langgerekte en tamelijk brede vijver (ca 1850). Aan de noordoostzijde wordt het terrein afgesloten met een rechte laan uit 1760, beplant met lindes, oorspronkelijk met beuk en later paardenkastanjes en een sloot. Aan de oostzijde van de Rijksstraatweg wordt de noordgrens van de historische aanleg gevormd door de 18e-eeuwse bakstenen moestuinmuur, die iets ten zuiden van het punt ligt waar de genoemde sloot aan de NO-zijde van het overpark de Rijksstraatweg nadert. Deze bakstenen muur, die de noordgrens van de oorspronkelijk in zijn geheel tot Sterreschans behorende laat 17e-eeuwse of vroeg 18e-eeuwse rechtzijdige moestuin vormt, gaat aan de westzijde om en begrenst de moestuin aan de westzijde tot ongeveer halverwege. In de eerste helft van deze eeuw werd de noordelijke helft van deze moestuin aan Rupelmonde overgedragen en werd een houten schutting op de scheiding van deze twee helften geplaatst. Wellicht werd de bakstenen tuinmuur in dezelfde tijd gebouwd als de huidige evenwijdig aan de ingang van het huis gesitueerde Vechtstoep, die aan weerszijden met Lodewijk XV consoles en marmeren vazen in late Marot-stijl is versierd en die in ca. 1750 op de plaats van een oudere stoep werd gerealiseerd. In 1815, toen de vermogende en erudiete lakenkoopman Adriaan Paets van Troostwijk de buitenplaats verwierf, werd de oostzijde van het huis van een nieuwe classicistische gevel- en ingangspartij voorzien. Ook liet hij het westelijk deel van het huis aanzienlijk vergroten. Kort hierna heeft hij vermoedelijk de opdracht gegeven het park rondom het huis en het terrein aan de over(west-)zijde van de Rijksstraatweg in een aanleg in landschapsstijl te herscheppen. Voor het huis werd een groot ovaalvormig gazon gecreeerd, waaromheen een oprit werd aangelegd. Vanuit het huis werd hiermee een gezicht op de Rijksstraatweg gerealiseerd, dat omstreeks 1920, in verband met de privacy van de bewoners van het hoofdgebouw, met coniferen en groen blijvende heesters is dichtgeplant. Aan weerszijden van de open ruimte werd een patroon van slingerpaden aangelegd met aan de noordzijde een door taluds omgeven slingervijver. Weliswaar wordt het overpark door de Rijksstraatweg van deze parkaanleg gescheiden, maar beide parkgedeelten vormen een compositorische eenheid, doordat het padenpatroon van de wandeling in elkaar overgaat en een stilistische eenheid vormt. Aan de zuidzijde van het overpark een ruime door taluds en slingerpaden omgeven slingervijver met een grillig oeververloop en eilandje, centraal gelegen een langhuisvormige boerderij uit de tweede helft van de 18e eeuw en aan de noordzijde een weiland, dat aan de noordzijde door een slingerpad wordt begrensd. Als zodanig vormt het overpark een 'ferme ornie', waarbij de boerderij met de haar aangrenzende aangelegde weide en bos in landschapsstijl een belichaming werd van toenmalige romantische en esthetische opvattingen over het boerenbedrijf in een ideale 'natuurlijke' entourage. Oorspronkelijk lag de oprit naar het koetshuis annex tuinmanswoning en stenen schuur, waarvan een vertakking naar het huis leidt, meer in noordelijke richting en begon haar aanzet aan de Rijksstraatweg ter hoogte van de huidige houten scheidingsmuur, die de moestuin in tweeën deelt. Omstreeks 1900 werd deze oprit meer in zuidelijke richting verlengd tot haar huidige rechte verloop in de richting van het koetshuis. In deze tijd werd ook het ijzeren hek met hekpijlers aan de oprit geplaatst, evenals het hek aan de oprit loodrecht tegenover de westgevel van het huis, en de twee hekken aan de westzijde van de Rijksstraatweg langs de oostgrens van het overpark. Tesamen met de aangrenzende buitenplaatsen Overholland en Rupelmonde vormt Sterreschans de zogenaamde 'Mennistenhemel', de historische benaming voor de aaneengesloten rij buitenplaatsen, die aan de Vecht te Nieuwersluis waren gesitueerd, waarvan de eigenaren Doopsgezind waren. Van deze oorspronkelijk veel grotere aaneengesloten groenzone zijn alleen deze genoemde buitenplaatsen bewaard gebleven. De historische buitenplaats Sterreschans bestaat uit de volgende samenstellende onderdelen:1. HOOFDGEBOUW (Huis Sterreschans), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 403058;2. HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 403059;3. KOETSHUIS ANNEX TUINMANSWONING EN STENEN SCHUUR (Rijksstraatweg 20-22), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 403060;4. VECHTSTOEP MET SIERVAZEN OP SOKKELS, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 403061;5. HOUTEN TUINHUIS, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 403062;6. TOEGANGSHEK AAN OPRIT VAN HET HUIS, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 403063;7. TOEGANGSHEK MET HEKPIJLERS AAN OPRIT VAN HET KOETSHUIS c.a., zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 403064;8. DUBBEL DRAAIHEK BIJ KOETSHUIS c.a., zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 4023065;9. TOEGANGSHEK OVERPARK TEGENOVER TOEGANGSHEK OPRIT HUIS, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 403066;10. TOEGANGSHEK OVERPARK TEGENOVER TOEGANGSHEK OPRIT KOETSHUIS c.a., zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 403067;11. BOERDERIJ IN OVERPARK (Rijksstraatweg 7), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 403068;12. TOEGANGSHEK NAAR BOERDERIJ IN OVERPARK, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 530950.

De historische buitenplaats is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang, vanwege:

- het vroeg 19e-eeuwse classicistische hoofdgebouw met vermoedelijk laat 17e-eeuwse gedeelten, met bijbehorende parkaanleg en historische bijgebouwen, die tezamen een gaaf voorbeeld vormen van een oudere historische Vecht-buitenplaats;

- de gaaf bewaarde Vechtstoep uit ca. 1750, een der laatst bewaarde aan de Vecht;

- het complex van koetshuis annex tuinmanswoning en stenen schuur, dat een geheel met de historische aanleg vormt;

- de aanleg van het park rond het huis en van het overpark in landschapsstijl, dat een vrij gaaf bewaard voorbeeld is van een vroeg 19e-eeuwse aanleg in landschapsstijl aan de Vecht;

- de aanleg van het overpark als 'ferme ornie', een van de weinige bewaard gebleven in haar soort in Nederland;

- haar hoedanigheid als onderdeel van de zogeheten 'Mennistenhemel', de historische benaming voor de aaneengesloten rij buitenplaatsen aan de Vecht te Nieuwersluis, waarvan de eigenaars Doopsgezind waren; van deze aaneengesloten groenzone zijn tegenwoordig alleen Sterreschans met de aangrenzende buitenplaatsen Rupelmonde en Overholland bewaard gebleven.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Rijksstraatweg 18 3631 AC Nieuwersluis BY Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
C 945 Loenen
Naar boven