Grachtenstelsel in de binnenstad bestaande uit 10 grachten, 2 sluizen en 10 bruggen.

Grachten:
Mient, Voordam, Kaarsemakersgracht, Verdronken Oord, Zijdam, Luttik Oudorp, Kooltuin, Oude Gracht, Baangracht en Lindegracht.

Sluizen:
- de Baansluis, tussen de Baangracht en de stadsgracht. Bakstenen tongewelf onder de stadswal, in de sluitsteen van de boog aan de stadszijde het jaartal 1789, de wal boven de Baansluis vanaf de kaden van de Baangracht te bereiken via twee trappen, ijzeren balusterhekken;
- de Lamoraalsluis, tussen de Lindegracht en stadsgracht. Bakstenen tongewelf onder de stadswal, aan de buitenzijde een sluitsteen, waarin het wapen van Alkmaar, ijzeren balusterhekken.

Zeven houten ophaalbruggen:
- de Schapenbrug, tussen Waagplein en Voordam, over de Voordam;
- de Bathbrug, tussen Waagplein en Fnidsen, over de Mient;
- de Kuipersbrug, tussen Achterdam en Appelsteeg, over de Zijdam/Luttik Oudorp;
- de Eenhoornbrug, tussen Zoutstraat en St. Annastraat, over de Verdronkenoord;
- de Werfbrug, tussen Keetgracht en Oosterburgstraat, over de Oudegracht;
- de Hofstraatbrug, tussen Baangracht en Hofstraat, over de Oudegracht;
- de Brillesteegbrug, tussen de Brillesteeg en de Oudegracht, over de Oudegracht.

Drie vaste bruggen:
- de Gewelfde Stenen Brug over de Mient, in het verlengde van de Langestraat, in het plaveisel gedateerd ANNO 1630, met ijzeren balusterhekken;
- de Platte Stenen Brug over de Mient, tussen Hekelstraat en Kapelsteeg, in het plaveisel gedateerd ANNO 1800, met ijzeren balusterhekken;
- de Toornburgbrug, tussen Dijk en Torenburg, over de Kooltuin, aan de noordzijde boog van natuurstenen hoekblokken, de sluitsteen voorzien van het wapen van Alkmaar, ijzeren balusterhekken.