Greate Buorren 19, Wirdum

Monumenttype:
Gemeentelijk monument
Monumentnummer:
1010331400
Monumentnaam:
Greate Buorren 19
Plaats:
Wirdum

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Beschrijving

Pand aan de belangrijkste dorpsstraat van Wirdum, gebouwd omstreeks 1890 als een winkel en woning met een kelder, een droogzolder en een aangebouwd bedrijfsgedeelte. Historische bronnen maken duidelijk dat op de locatie van het huidige winkelhuis reeds eerder een pand heeft gestaan, in elk geval in de vroege negentiende eeuw maar mogelijk al in de achttiende of zelfs de zeventiende eeuw. Dat is niet vreemd, want de Greate Buorren heeft zich in die eeuwen als geheel tot een volwaardige straat met bebouwing aan weerskanten ontwikkeld. Van een oudere voorganger is echter niets meer waarneembaar – het huidige winkelhuis is ineens opgetrokken en alle gevels staan in verband – of het moet het (vermoedelijk achttiende-eeuwse) geblokte deurkozijn in de achtergevel zijn, dat met zekerheid is hergebruikt. Uit een aantekening in een wijkboek (“dj [= dienstjaar] 1890 afbraak”) en uit kadastrale gegevens lijkt te kunnen worden afgeleid, dat het pand in of kort na 1890 is gebouwd. Het zou dan gebouwd zijn in opdracht van de bakker Pier Klazes Sybrandy. Het bijgebouw was de eigenlijke bakkerij. Er is een historische foto van het bestaande winkelhuis bekend, waarop het nog in oorspronkelijke laatnegentiende-eeuwse gedaante is te zien. Het pand heeft dan in de linker (oostelijke) helft van de voorgevel een venster, gevolgd door een dubbele deur onder een bovenlicht in het tweede travee. Alle vensters op de begane grond hebben classicistische zesruits (schuif)ramen. Vóór het pand ligt een (hardstenen?) stoep met een eenvoudige hekwerk en vóór de ingang ligt een traptrede. Het pand heeft in ieder geval tussen 1900 en 1960 onderdak geboden aan opeenvolgende bakkerijen: Stolberg, Sytema en Beetstra. In 1960 veranderde de winkelfunctie van bakkerij in slagerij en het moet ook in de jaren ’60 zijn geweest, dat op de begane grond de linker twee traveeën van de voorgevel werden uitgebroken en vervangen door een winkelpui. Die slagerijfunctie heeft het pand behouden tot circa 2005, naast de woonfunctie. Het pand is gebouwd in een voor de bouwtijd karakteristieke, eclectische trant met invloeden van het neoclassicisme. De bescherming geldt de casco’s (exterieur en constructie) van het hoofdvolume en het bijgebouw. Exterieur: Het deels onderkelderde, blokvormige pand is opgetrokken vanuit een rechthoekige plattegrond. Het staat met één volle bouwlaag en een gedrukte zolderverdieping (mezzanine) onder een afgeknot schilddak dat is gedekt met geglazuurde gegolfde Friese pannen (voorschild en zijschilden) en gesmoorde Hollandse golfpannen (achterschild). De hoeken van het dak zijn voorzien van een schoorsteen met een vonkvanger met pumeelbekroning. De vier gevels zijn gemetseld in verband en opgetrokken van schone, bruine baksteen (het voegwerk is nog origineel). Ze hebben getoogde en recht gesloten gevelopeningen. De kozijnen zijn nog origineel, ook de schuifkozijnen op de begane grond, maar de meeste ramen zijn aangepast dan wel vernieuwd, en voorzien van dubbel glas. De voorgevel is over de gehele breedte voorzien van een gepleisterde plint. In het midden en op de hoeken zijn pilasters aangebracht. Deze bevatten gestucte spaarvelden, een eveneens gestuct rechthoekig veld met vierkant en een verkropping op het hoofdgestel. Boven de gevelopeningen op de begane grond liggen eveneens gestucte spaarvelden. In de linker helft van de begane grond is de gevel voorzien van een winkeletalage, waarvan de deur met bovenlicht en het etalageraam waarschijnlijk van jongere datum zijn dan de rest van het pand. De winkelpui is afgedekt door een zware latei. De twee vensters in de rechter helft van de gevel zijn getoogd en afgerond in de bovenhoeken. Ze bevatten tweedelige ramen (oorspronkelijk schuiframen). In het bovenste deel van de gevel liggen twee maal twee mezzanine vensters, die net als de vensters op de begane grond getoogd zijn en afgeronde bovenhoeken hebben. De ramen hierin zijn tweeruits klapramen. De gevel wordt beëindigd door een over de pilasters kornissend hoofdgestel met profielrandenen en een geprofileerde kroonlijst. De linker zijgevel bevat op de begane grond alleen een deur met bovenlicht. Links op de verdieping bevindt zich een hoge gevelopening met openslaande laaddeuren. Rechts daarvan is een staand venster met tweedelig raam en een liggend venster in de gevel opgenomen. Op twee niveaus zijn muurankers met schieter aan de gevel bevestigd. De achtergevel bevat een klein, geheel links in de gevel staand venstertje met rechts ervan een groter venster. De rechts hiervan geplaatste deur staat onder een kalf en een bovenlicht. Het geblokte deurkozijn is hergebruikt: het dateert waarschijnlijk uit de achttiende eeuw. Aan de onderzijde is het kozijn aangevuld met kozijndelen zonder groeven. Het grote venster rechts in de gevel is niet oorspronkelijk en mogelijk de vervanger van een kleiner venster. Boven in de gevel zijn nog twee liggende zoldervensters geplaats. Bijzonder is de afgeronde rechter hoek naar de linker zijgevel. Boven de vensters op de begane grond is een reeks muurankers aan de gevel bevestigd. Links in de rechter zijgevel staat één venster, identiek aan die in de voorgevel. De twee vensters rechts in deze gevel zijn recht gesloten onder een rollaag en bevatten tweedelige schuiframen. Onder deze vensters zijn twee eveneens recht gesloten keldervensters met rollagen van staande baksteen in de gevel opgenomen. Ook de drie hoog in de gevel liggende zoldervensters worden afgedekt door rollagen van staande baksteen. Onder in deze gevel is een serie kleine ontluchtingsopeningen geplaatst. Hier zijn ook op twee niveaus muurankers met schieter aan de gevel bevestigd. De dakgoot ligt op onbewerkte klossen. Rechtsachter is een schuur/bedrijfsgedeelte met rokerij verbonden met het hoofdvolume. Het vanuit een rechthoekige plattegrond, in bruine baksteen opgetrokken bijgebouw staat met één bouwlaag onder een met gesmoorde holle pannen gedekt zadeldak. De op de straat gerichte kopgevel is een tuitgevel en bevat een stel openslaande inrijdeuren onder een driedelig bovenlicht en een rollaag. De schouders van de gevel zijn voorzien van een wit geschilderde deklijst. De deklijst op de geveltop ligt op een rollaag. Het halfronde zoldervenster bevat een ijzeren raam met radiale roeden en een decoratieve omlijsting van gele en zwarte steen. De gevel wordt beëindigd door een tuit met wit geschilderde deklijst. Aan de gevel zijn zes gietijzeren muurankers bevestigd. De op de achtertuin van het hoofdgebouw gerichte langsgevel (oostelijke zijgevel) bevat een onder een strek staande deur en twee, eveneens onder strek staande vensters met roedeverdeling in beide ramen. Een klein, geheel links in de gevel geplaatst venster staat ook onder een strek: een vierde venster is getoogd en bevat een zesdelig ijzeren raam. Aan deze gevel is een reeks muurankers met schieter bevestigd. De dakgoten liggen op klossen. De achterste kopgevel van de rokerij is eveneens een topgevel van het type tuitgevel. Hierin staan twee boven elkaar geplaatste deuren onder een segmentboogvormige ontlastingsboog van gele verblendsteen. De gevel is, evenals de achter de belendende bebouwing verscholen westelijke langsgevel, voorzien van muurankers met schieters en wordt bekroond door een kleine tuit.

Bron: Fenicks B.V.

Specificaties

Bron: Fenicks B.V.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Winkel/woonhuis Oorspronkelijke functie
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Greate Buorren 19 9088AD
Bron: Fenicks B.V.

Tijdlijn Greate Buorren 19

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Andere monumenten in de buurt

Naar boven