Wirdumerdijk 22, Leeuwarden

Monumenttype:
Gemeentelijk monument
Monumentnummer:
1010152900
Monumentnaam:
Wirdumerdijk 22
Plaats:
Leeuwarden

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Beschrijving

Oorspronkelijk laat-zestiende- of vroeg-zeventiende-eeuws pand met mogelijk nog oudere onderdelen, vermoedelijk gebouwd als woonhuis of woning met nering, staande in de westelijke gevelwand van de Wirdumerdijk. Op de vogelvluchtkaart van Leeuwarden door Johannes Sems uit 1603 zijn aan beide zijden van de Wirdumerdijk aaneengesloten reeksen panden getekend, niet vreemd gelet op het belang van de dijk als belangrijkste toegangsweg vanuit het zuiden, maar het bewuste perceel is niet goed te onderscheiden. Het pand had in die periode een zadeldak tussen topgevels met een nokrichting haaks op de straat. Een gedeelte van de laat-zestiende- of vroeg-zeventiende-eeuwse kap is bewaard gebleven. In het derde kwart van de achttiende eeuw is het pand grondig verbouwd, getuige de kroonlijst in Lodewijk XV- of rococostijl, die de beëindiging van de voorgevel vormt. De oorspronkelijke topgevel en het voorste, oostelijke deel van de oude kap werden daarbij verwijderd en het pand kreeg aan de straat een voor de periode modieuze gevelaflijsting en een dwarsgeplaatst zadeldak tussen topgevels. In de Prekadastrale Atlas van Fryslân uit 1832 wordt het perceel aangeduid als “Huis en Erf”. Het is dan eigendom van de weduwe Johannes Tjepkema, geboren Ligthart. Het ‘erf’ lijkt dan overigens de afmetingen te hebben, die overeenkomen met het nu bestaande binnenplaatsje: het pand is dus sinds het begin van de negentiende eeuw niet meer in omvang toegenomen. Het pand kreeg in die negentiende eeuw een winkelpui in neovormen, die nog te zien is op historische foto’s. De bepleistering van de voorgevel dateert vermoedelijk eveneens uit de negentiende eeuw en blijkens bouwfragmenten werd ook de woonruimte op de eerste verdieping in dezelfde eeuw verbouwd. Tot slot werd in de negentiende of twintigste eeuw het achterste, zestiende- of zeventiende-eeuwse kaprestant ‘afgetopt’ door het nokgebint te verwijderen en op de onderste spantdelen een plat dak te leggen. De begane grond is in de loop van de twintigste eeuw herhaaldelijk gemoderniseerd voor opeenvolgende winkelfuncties. De huidige, storende winkelpui doet afbreuk aan het gevelbeeld. De achtergevel grenst aan een klein achterplaatsje, waarvan de afmetingen nog dezelfde zijn als op het moment van de eerste kadastrale inmeting in het eerste kwart van de negentiende eeuw. De bescherming geldt het exterieur (met uitzondering van de winkelpui) inclusief de achtergevel aan de binnenplaats, de constructie en delen van het interieur. Exterieur: Pand van twee bouwlagen plus een zolderverdieping met de voor de historische stad gebruikelijke breedte van drie raamvakken. Voorgevel met op de begane grond een herhaaldelijk gewijzigde, moderne invulling, daarboven gepleisterd muurwerk (pleisterwerk vermoedelijk XX) en een indeling in drie raamvakken. De drie recht gesloten vensters zijn samengesteld uit onderdelen uit twee perioden: kozijnen met hoekprofilering en profiellijsten XVIIIc en T-ramen XIX-B of XXa (middelste stolp, links en rechts schuif). De voorgevel wordt beëindigd door een entablement in Lodewijk XV-trant met onder de gootlijst vier gesneden consoles in rococovormen: daartussen zijn panelen met profiellijsten aangebracht. Het dwarsgeplaatste zadeldak staat tussen topgevels van oranjerode baksteen (XVIIIc) met gefrijnde zandstenen schouders en dekplaten (links met zink afgedekt) en hoekschoorstenen (XVIIIc, met jongere aanpassingen). Het dak is gedekt met oorspronkelijke, gesmoorde Hollandse golfpannen. In het midden van het voorste dakschild is een classicistische dakkajuit geplaatst met gemetselde wangen, vleugelstukken en een driehoekig fronton met geprofileerde randen om een terug staand timpaan. Boven de openslaande ramen steekt een ijzeren hijsstang uit de kajuit. Achter dit voorste zadeldak staat het afgeplatte restant van een zadeldak in de lengterichting, met dakschilden, gedekt met ongeglazuurd oranje Hollandse golfpannen. De kapconstructies vormen een afspiegeling van de ontwikkelingsgeschiedenis. Het voorste gedeelte is een achttiende-eeuwse gordingenkap met staand dakbeschot (XVIIIc). Daarachter bevindt zich nog een restant van de oorspronkelijke sporenkap met gebinten (XVI/XVII). Het nokgebint is verwijderd en vervangen door een plat dak, maar daaronder bevinden zich nog drie spantdelen met telmerken, de voorste twee met “I” en “II”: van de derde, tegen de achtergevel, is het telmerk niet zichtbaar. In de geschilderde achtergevel zijn op de begane grond de hoge gevelopeningen dicht getimmerd. De tweede bouwlaag bevat drie recht gesloten vensters met zesruits ramen. Kozijnen links en rechts met kwartrond hoekprofiel (vermoedelijk XVIIIc), midden met kraalprofiel (vermoedelijk XIX). Interieur: In het inwendige van het pand is de winkelruimte op de begane grond herhaaldelijk gemoderniseerd. Door jonge aftimmeringen zijn geen oude bouwsporen en/of –fragmenten zichtbaar. Op de tweede bouwlaag is de oorspronkelijke balklaag (noord-zuid) van de zolderverdieping nog aanwezig en deels zichtbaar. In een vertrek aan de voorzijde hebben de balken afgeschuinde hoeken (vermoedelijk XVI). In een vertrek aan de achterzijde (noordwest) bevindt zich onder een balk een bijzondere, in hout gesneden console met rolwerk (XVI). Aan de overloop op de verdieping staan paneeldeuren binnen geprofileerde kozijnen (XIX). Op de verdieping bevindt zich ook een ruimte met onder meer een houten schouw met acanthusbladmotieven aan de consoles van de schoorsteenmantel (XIX). Een steile houten steektrap (vermoedelijk XVIIIc) voert naar de zolder.

Bron: Fenicks B.V.

Specificaties

Bron: Fenicks B.V.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Winkel/woonhuis Oorspronkelijke functie
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Wirdumerdijk 22 8911CD
Bron: Fenicks B.V.

Tijdlijn Wirdumerdijk 22

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Andere monumenten in de buurt

Naar boven