Op de stadsplattegrond van Leeuwarden uit 1603 door Johannes Sems is ter plaatse van Wirdumerdijk 21 een woonhuis onder een zadeldak tussen topgevels getekend. In hoeverre Sems, die als redelijk betrouwbaar bekend staat, maar schematiseerde op het niveau van de architectuur van ‘gewone’ individuele panden die deel uitmaken van een aaneengesloten gevelwand, het exterieur juist heeft weergegeven, is de vraag. Zeker is wel dat er omstreeks 1600 reeds bebouwing stond. Uit archiefonderzoek is gebleken, dat er in 1768-’69 nieuwbouw is gepleegd in opdracht van de schepen Petrus Herfst: het bestaande pand dateert van dat moment. Ook de T-vormige kap(plattegrond) met een dwarskap aan de voorkant en het metselwerk en de kozijnen van de voorgevel bevestigen deze bouwdatum. Oorspronkelijk kan de gevel beëindigd zijn geweest door een geprofileerde gevellijst op consoles in rococostijl. De vensters van de verdieping hebben vijftienruits schuiframen bezeten (de moet van de wisseldorpel is nog zichtbaar in de kozijnen). De oorspronkelijke schuiframen zijn evenwel vervangen door zesruits schuiframen (XIXb-c). In het midden van de negentiende eeuw zijn de achttiende-eeuwse kroon- en gootlijst vervangen door de huidige lijsten en de vensters verlengd en voorzien van zesruits schuiframen. Deze ramen zijn omstreeks 1900 weer vervangen door H-schuiframen, die in de twintigste eeuw op hun beurt plaats hebben gemaakt voor de huidige H-schuiframen met kalf. Op een foto uit omstreeks 1920 bestaat het voorste deel van het pand uit twee bouwlagen onder een zadeldak tussen tuitgevels met schoorstenen. Op een vroege foto van het pand nummer 19 staat een deel van nummer 21 afgebeeld. De vierkante schoorsteen heeft sponningen die eindigen op een stuk zandsteen. Deze schoorsteen is later verwijderd. De begane grond heeft een winkelpui waarschijnlijk in neo-renaissancestijl. Aan de noordzijde bevindt zich een entree naar de verdieping. De muurdam is opgetrokken in baksteen en vier stukken natuursteen of kunststeen en rust op een basement. De verdieping heeft drie vensters met H-schuiframen. Op een recentere foto heeft de begane grond een winkelpui, bestaande uit een portiek met ter weerszijden een etalageraam en ten noorden daarvan een entree naar de bovenwoning. Aan het eind van de twintigste eeuw is de winkelpui over de gehele breedte gemoderniseerd en is de bovenwoning via de steeg bereikbaar gemaakt. De bescherming geldt het casco (exterieur en constructie), de karakteristieke overbouwde steeg en interieuronderdelen voor zover nog aanwezig en daterend van vóór 1900. Exterieur: Winkel-woonhuis uit 1768-’69 van twee bouwlagen en een zolderverdieping. Het voorste deel heeft een dwarsgeplaatst, met nieuwe pannen (XXd) gedekt zadeldak tussen tuitgevels. De zuidelijke tuit heeft een gemoderniseerde schoorsteen (XXd). Het achterste deel heeft een langskap, een met nieuwe, rode Hollandse golfpannen (XXd) gedekt schilddak met wolfsend. De voorgevel is in donkerbruine gemêleerde baksteen opgetrokken in staand verband met (oorspronkelijke) snijvoeg en wordt beëindigd door een geprofileerde gevellijst met geprofileerde klossen (XIXb-c). De begane grond heeft een winkelpui (XXd). De bovenwoning is toegankelijk via de aan de zuidzijde gelegen steeg. De verdieping heeft drie vensters met stolpramen (XXc) onder een kalf (XXc) die worden ontlast door anderhalfsteens hanekammen. De kozijnen hebben een kwartrond profiel en de bovenkant van de bovendorpel is getoogd (1768-’69). Alle kozijnen zijn aangelast wat erop duidt dat de vensters in het midden van de negentiende eeuw zijn verlengd. Boven de vensters zijn deels op de hanekammen vier gietijzeren rozetankers (XIXb-c) geplaatst. De tuitgevels zijn opgetrokken in rode baksteen. Deze worden aan de westzijde afgedekt door een natuurstenen plaat en aan de oostzijde beëindigd door vlechtingen van donkerbruine baksteen. De schouders hebben dekplaten van zandsteen: die van de westzijde (straatzijde) zijn geprofileerd en die aan de oostzijde ongeprofileerd. De achtergevel wordt door een achteraanbouw grotendeels aan het oog onttrokken. Alleen het deel van de verdieping is in het zicht en bekleed. De aan de zuidzijde gelegen steeg is aan de westzijde deels overbouwd. De oostgevel is in rode baksteen opgetrokken en rust op een segmentboog. De grenen balken in de steeg onder vloer van de bovengelegen verdieping hebben een kwartrond profiel (1768-’69). Interieur: De begane grond is kaalgeslagen. Het voorste deel van de verdieping heeft een kamer. De balklaag is weggetimmerd en er is geen schouw meer aanwezig. Het achterste deel van de verdieping is heringedeeld (XXB). De grenen kapconstructie dateert naar alle waarschijnlijkheid uit 1768-’69.