Ruiterskwartier 153, Leeuwarden

Monumenttype:
Gemeentelijk monument
Monumentnummer:
1010151100
Monumentnaam:
Ruiterskwartier 153
Plaats:
Leeuwarden

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Beschrijving

Groot winkel- en woonpand voor de winkel van Sinkel, gebouwd tussen 1842 en 1845, en mede door het ten opzichte van de belendingen sterk afwijkende volume stedenbouwkundig markant staande op de zuidoostelijke hoek van het Ruiterskwartier en de Oude Lombardsteeg. Op de noordoostelijke hoek van de Nieuwestad en de Oude Lombardsteeg bevond zich in de vroege negentiende eeuw het logement Hooghuis, waarvan de naam was ontleend aan de opvallende hoogte van het pand.* Het als “zeer gerenommeerd en florissant” aangeprezen Logement werd in 1824 te koop aangeboden en ging toen in handen over van de uit Amsterdam afkomstige koopman Antoon Sinkel, die er na een verbouwing op 23 mei 1826 een winkel (Magazijn van Sinkel of Magazijn van Manufacturen) opende, gesorteerd ‘in inlandsche, Duitsche, Fransche en Engelsche manufacturen’. De winkel was succesvol en groeide snel. Daarom werden in de loop der jaren verscheidene huizen naast en achter de winkel aangekocht. In mei 1842 werd met de afbraak begonnen van vier achterhuizen in de Lombardsteeg, waarna er een groot nieuw pand op die plaats kwam. Behalve magazijnruimtes bestond dat uit een fraai hoog herenhuis (“een kapitaal woonhuis”, volgens tijdgenoot Wopke Eekhoff) op de hoek met het Ruiterskwartier. De nieuwbouw aan het Ruiterskwartier werd gevolgd door sloop van de winkel aan de Nieuwestad-zijde en nieuwbouw van een nieuw winkelpand naar ontwerp van de Leidse architect T. Molkenboer. Hiervoor werd, opnieuw volgens Eekhoff, de eerste steen gelegd op 25 juni 1843. De winkel ging op 21 mei 1845 open. Onbekend is wie het ontwerp voor het pand aan het Ruiterskwartier heeft geleverd en evenmin is helemaal duidelijk wanneer de bouw daarvan werd voltooid. Gelet op de betrokkenheid van Molkenboer bij de nieuwe winkel aan de Nieuwestad, ligt het voor de hand dat hij ook bij de Ruiterskwartier-zijde betrokken is geweest. En uit wat Eekhoff heeft geschreven zou kunnen worden afgeleid, dat het al in 1843 gereed kwam, maar uit de bewonersadministratie valt de conclusie te trekken, dat het pand pas in mei 1845 de eerste bewoners kreeg, waaronder de bedrijfsleider van de Winkel van Sinkel, Wilhelmus Mauritius Bredemeyer, en zijn gezin. Rond 1900, toen de gevel aan het Ruiterskwartier nog de oorspronkelijke indeling en detaillering had, was de begane grond in gebruik bij La Perle Rijwielen. Daarna kwam het in het bezit van Statema’s Automobielbedrijf (Statema en Tulp), die ook de gebruiker was van het belendende pand. In 1925 liet Statema de begane grond verbouwen, waarbij de op het Ruiterskwartier gerichte zuidgevel van het gebouw een Art Déco/Amsterdamse School-achtige pui. Na de oorlog kwam het pand in handen van Vroom & Dreesman. Sindsdien is de onderste bouwlaag nog herhaaldelijk onder handen genomen. Zo verloor de onderpui haar bijzondere kenmerken en verdween ook het balkon aan de middentravee. Boven de begane grond is de neoclassicistische gevel aan het Ruiterskwartier nog voorzien van de negentiende-eeuwse details. Inwendig zijn op de verdiepingen weliswaar restanten van de oude ruimte-indeling en ook oorspronkelijke afwerkingen bewaard gebleven, maar deze zijn zo fragmentarisch of beschadigd dat ze grotendeels buiten de bescherming worden gehouden. De bescherming geldt in het bijzonder het aanzicht en (het voorste deel van) de hoofdmassa aan het Ruiterskwartier (inclusief constructie) en voorts van de inpandige ruimtelijke structuur het trappenhuis van de tweede bouwlaag (eerste verdieping) naar de kapverdieping in de zuidoostelijke hoek. Exterieur: De vroegere Winkel van Sinkel is een voor de bouwtijd zeer forse winkelwoning. Het vanuit een vrijwel rechthoekige plattegrond opgetrokken pand staat met drie hoge bouwlagen onder een met gesmoorde holle pannen gedekt schild-/zadeldak, met een lage, platte dakkapel in het voorste dakschild. De gevels zijn van gepleisterde baksteen en bevatten recht gesloten gevelopeningen. Een deel van de vensters bezit nog de oorspronkelijke ramen. De op het Ruiterskwartier gerichte, symmetrische voorgevel heeft op de begane grond weinig meer dat nog herinnert aan de vooroorlogse situatie. Alleen de bovenkanten van de penanten aan weerszijde van de gevelopeningen zijn nog bekleed met platen travertin. Boven de begane grond is het pand vijf traveeën breed. De vensters op de eerste verdieping hebben de oorspronkelijke, geprofileerde kozijnen en bevatten achtruits schuiframen. De vensters van de eerste, de derde en de vijfde travee staan onder een op gecanneleerde consoles liggende, geprofileerde kroonlijst. De lagere vensters op de tweede verdieping bevatten vernieuwde zesruits schuiframen. Hier zijn de vensters van de eerste, de derde en de vijfde travee voorzien van geprofileerde kozijnen. De gevel wordt beëindigd door een houten entablement met een profiellijst en een uitkragende, geprofileerde kroonlijst. De dakkapel daarboven is opgetrokken uit (gepleisterde) baksteen. De zijgevel aan de Lombardsteeg is op de begane grond voorzien van etalagevensters. Deze staan boven een iets uitgemetselde, gepleisterde plint en tussen penanten die worden geaccentueerd door vlakke pilasters. Van de etalageramen zijn de driedelige bovenramen (met dicht geschilderde ruiten) zichtbaar boven platen. De winkelpui wordt beëindigd door een geprofileerde kroonlijst (puibalk) die kornist over de pilasters. De zijgevel is aangesmeerd boven de begane grond, maar de baksteenstructuur van de in gele baksteen opgetrokken gevel is zichtbaar gebleven. In de eerste twee traveeën is de gevel blind, op een klein venster na. Te beginnen met het derde travee heeft de gevel recht boven de etalagevensters staande vensterassen met telkens op de eerste verdieping een venster met een achtruits raam en op de tweede verdieping een venster met een zesruits raam. De ramen staan boven houten lekdorpels en in de oorspronkelijke kozijnen met pen-gat verbinding en kwartrond profieltjes. De gevel is voorzien van muurankers met schieters en wordt beëindigd door een geprofileerde gootlijst. Interieur: De oorspronkelijke inpandige structuur is door aanpassingen ten faveure van latere functies tamelijk ingrijpend gewijzigd. In de zuidoostelijke hoek, rechts achter de voorgevel, bevindt zich een, ofschoon niet geheel compleet maar wel oorspronkelijk, trappenhuis met toegangsdeuren van de tweede bouwlaag naar de zolderverdieping. Deze houten trappen zijn voornamelijk dubbele scheluwe trappen met een tussenbordes, geprofileerde handlijsten aan de wanden en een wrong in de trapboom. Trapleuningen en balustrades aan de trapgaten zijn deels verdwenen. Waar de trapleuningen nog intact zijn, gaat het om leuningen met geprofileerde handlijsten op ronde houten spijlen. De paneeldeuren, voor zover nog aanwezig, staan binnen geprofileerde kozijnen. De kapspanten zijn in het zich gelaten onder het dakbeschot.

Bron: Fenicks B.V.

Specificaties

Bron: Fenicks B.V.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Winkel/woonhuis Oorspronkelijke functie
Winkelfunctie Woningen en woningbouwcomplexen Huidige functie
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Ruiterskwartier 153 8911BT
Bron: Fenicks B.V.

Tijdlijn Ruiterskwartier 153

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Andere monumenten in de buurt

Naar boven