Op de hoek van de Nieuwestad en de Kleine Kerkstraat gesitueerd pandencluster dat bestaat uit een viertal onderdelen: twee grote panden aan de Nieuwestad resp. de Kleine Kerkstraat en twee kleine pandjes ertussenin aan de Kleine Kerkstraat. Het hoofdpand, Nieuwestad 45 op de hoek van de Kleine Kerkstraat, is een oorspronkelijke stadswoning van gebruikelijke maatvoering. Het heeft de architectonische uitstraling van een eclectisch vormgegeven pand van omstreeks 1860, maar bezit een veel oudere kern. Om de hoek volgen twee kleine, onzelfstandige bouwvolumen tegen de westelijke zijgevel van het hoofdpand: een pandje meteen om de hoek uit circa 1875 dat nauwelijks groter is dan de decoratieve winkelpui die de voorgevel karakter geeft, en een eenvoudig bouwvolume zonder noemenswaardige kenmerken. Tot slot volgt het tweede grote pand, op het eerste oog een zelfstandig huis, dat in feite een uitbreiding is van Nieuwestad 45. Het pand aan de Nieuwestad was begin 1896 in eigendom geworden van J.A. Römer, oog-, oor-, neus- en keelarts (in september van datzelfde jaar ging Römer er wonen). In 1909 liet Römer aan de achterzijde, op het adres Kerkstraat 2, de bestaande bebouwing afbreken om er een uitbreiding van de Nieuwestad te realiseren. Deze uitbreiding, geplaatst achter de rooilijn van de smalle Kleine Kerkstraat, is ontworpen door de Leeuwarder architect W.C. de Groot. Het pand kreeg een aan de Hollandse Renaissance schatplichtige klokgevel. Op de begane grond bevatte het een representatieve studeerkamer en een werkkamer, alsmede een slaapkamer met bedstee voor de huisbewaarder. Het grootste deel van de verdieping van de nieuwbouw werd in beslag genomen door een logeerkamer. Ook nu nog zijn de panden Nieuwestad 45 en Kleine Kerkstraat 2 inwendig met elkaar verbonden. De gevel van het hoekpand heeft echter een deel van zijn oorspronkelijke aanzien verloren, toen het in 1971 werd voorzien van een winkelpui. Deze is in de jaren-1980 gewijzigd in de huidige pui. - Objectbeschrijving Exterieur: Nieuwestad 45 - Hoekpand van twee bouwlagen onder de kap. Voorgevel uit omstreeks 1860 tegen een beduidend oudere, vermoedelijk 17e-eeuwse structuur met in elk geval de linker (westelijke), gepleisterde zijgevel twee lagen hoog opgetrokken van oranjerode baksteen (zichtbaar geweest bij een pleisterherstel in augustus 2009). Waar de zij- en de voorgevel elkaar ontmoetten, was de negentiende-eeuwse modernisering (aanhechting) waarneembaar. Drie traveeën brede voorgevel. Waar de begane grond tot 1971 een entreeportiek in het rechtertravee had en links daarvan twee vensters op een hardstenen borstwering stonden, heeft de begane grond inmiddels een volledig vernieuwde pui. Verdieping in donkerbruin metselwerk, beëindigd door een gekorniste kroonlijst met reeks kleine acanthusconsoles en tandlijstje onder geprofileerde goot. Tweede bouwlaag met korfboogvormige vierruits vensters, het middelste met stolpraam. Zware geprofileerde vensteromlijstingen, wenkbrauwen met klein kuifstuk. Lage schildkap met blauw geglazuurde holle pan, eenvoudige dakkapel met pilasters en korfboogvormige sluiting, forse schoorsteen met keramische pijpen op linker zijschild. Van de achtergevel is de verdieping zichtbaar. Deze grijze gevel is gepleisterd in blokkenmotief met schijnvoegen. De twee recht gesloten vensters met vernieuwde zesruitsramen zijn versierd met een kuif en aan de binnenzijde voorzien van vouwblinden. Kleine Kerkstraat ong. - Pandje op onregelmatige grondslag van een enkele, hoge bouwlaag. De voorgevel wordt nagenoeg geheel in beslag genomen door een op een hardstenen plint met geprofileerde onderdorpels geplaatste, laat-19e-eeuwse houten winkelpui. Symmetrische pui met nieuwe glasdeur tussen etalagevensters met vernieuwde ramen, omlijst door gecanneleerde pilasters op een basement met lineaire decoraties en beëindigd door versierde blokken op eveneens gecanneleerde consoles. Daartussen een entablement met een vlak fries en een tand- en eierlijstje onder een geprofileerde gootlijst. Boven de winkelpui een borstwering van metselwerk, afgesloten door een uitgemetselde lijst en een uitkragende, op ijzeren beugels liggende geprofileerde goot. Het pandje heeft een afgeknot schildkapje met een blauwe geglazuurde golfpan en een platte, omlijste dakkajuit met onder meer gecanneleerde pilasters en lijstkapitelen. Kleine Kerkstraat ong. - Eenvoudig pandje van 17e- of 18e-eeuwse oorsprong, van anderhalve bouwlaag onder een afgeknot schilddak dat is gedekt met blauw geglazuurde holle pannen. Gevel van geverfde handvormsteen op een plint van gepleisterde baksteen, bovenaan beëindigd door een eenvoudige goot op houten klossen. Begane grond met twee rechtgesloten vensters met ongedeelde schuiframen in kozijnen met pen-gat verbindingen, daarboven twee liggende mezzaninovensters met tweedelige ramen. De scheiding van de bouwlagen (en de ligging van de vloerbalken) wordt gemarkeerd door een reeks muurankers met schieter. De linker gevelhoek is van een afwijkende steensoort, waarin de gele baksteen wordt doorsneden met speklagen van rode verblendsteen. Deze hoek maakt deel uit van de linker kopgevel als onderdeel van een verbouwing in 1909 van het belendende pand Kleine Kerkstraat 2. Kleine Kerkstraat 2 (en 4-4a ged.) - De in 1909 door W.C. de Groot ontworpen uitbreiding staat circa twee meter achter de gevelrooilijn van de Kleine Kerkstraat. Zo kon een diepe voortuin worden gecreëerd, die oorspronkelijk van de openbare straat was afgescheiden door een smeedijzeren hekwerk op een lage gemetselde borstwering met ezelsrug. Door de nieuwbouw terug te rooien, was het noodzakelijk om de belendende panden Kleine Kerkstraat ong. en Kleine Kerkstraat 4, waarvan de linker- resp. de rechterzijde door sloop in het zicht waren gekomen, van nieuwe zijmuren (zichtgevels) te voorzien. Deze beide zijgevels, ook dus die van Kleine kerkstraat 4, maken integraal deel uit van De Groots ontwerp. Ze leiden als het ware de eigenlijke uitbreiding in en hebben tegelijk de visuele werking van ‘boekensteunen’. Ze zijn gemetseld van gele baksteen, onderbroken door speklagen van rode strengperssteen en afgelijst met een rollaag. De nieuwbouw kreeg een samengestelde plattegrond en twee volle bouwlagen onder een met geglazuurde golfpannen gedekt, samengesteld zadel-/schilddak achter een hoge klokgevel. Het rechter dakschild bestaat uit twee delen, die een verschillende hellingsgraad hebben. Dit wordt veroorzaakt door een krimp in de rechter zijgevel, die is opgetrokken in gele baksteen. De klokgevel is opgetrokken in schone baksteen en rode verblendsteen en is voorzien van recht gesloten gevelopeningen. De vensters op de verdiepingen staan boven hardstenen lekdorpels. Smeedijzeren sierankers verlevendigen de voorgevel. De gevel heeft op de begane grond een breed (van de studeerkamer) en een smal venster (van het werkkamertje) onder hanekammen van donkerrode verblendsteen. De bovenlichten waren oorspronkelijk voorzien van glas-in-lood. De linker hoek heeft een afsnuiting op de begane grond en bevat een onder een geprofileerd kalf en een bovenlicht met glas-in-lood staande paneel-glasdeur. Deze niet meer als zodanig in gebruik zijnde entreepartij staat onder een rollaag en een verklimming, die wordt bekroond door een gebeeldhouwde leeuwenkop. De gevel is links op de verdieping voorzien van twee identieke, staande vensters met schuifraam (voor de logeerkamer) en rechts van een kleiner, liggend venster met driedelig raam, waarachter zich een bergplaats bevond. De geveltop wordt op de hoeken geaccentueerd door van kunststeen vervaardigde, uitkragende schouderstukken met voluten. De randen van de geveltop worden afgedekt door een deklijst van het zelfde materiaal en ook de bekroning, in de vorm van een segmentvormig fronton met profiellijst, is van kunststeen. In de geveltop is een venster met kruisraam opgenomen. Dit venster was oorspronkelijk met luiken behangen. Het zichtbare deel van de linker zijgevel toont een kleine uitbouw onder een met geglazuurde tuiles du nord gedekt lezenaardakje. Vanuit de gevel is een hoge, grotendeels uitpandige schoorsteen opgetrokken. Linksachter bevindt zich de voorzijde van een gevelpartij, die op de verdieping is voorzien van twee verschillende, staande vensters en waarvan de aan de onderzijde gebogen geveltop is bekleed met een deklijst. De van afstand deels zichtbare achterzijde van het pand is eveneens opgetrokken in gele baksteen. Deze gevel is op de verdieping voorzien van een origineel, onder rollaag staand venster met kruisraam. Het rechter deel van de gevel is iets uitgemetseld. Waarschijnlijk betreft het hier het restant van een rookkanaal. In de jaren-1990 is het oorspronkelijke vooraanzicht van De Groots uitbreiding deels verstoord, door de erfscheiding en het voortuintje te vervangen door een grote etalage c.q. serre in de rooilijn van de straat, die de gehele voorruimte vult en de monumentale voorgevel deels aan het zicht onttrekt. In de klokgevel zijn de borstweringen onder de vensters van de begane grond en de kozijnen en ramen verwijderd en doorgangen naar de etalage geworden. De gaafheid van de gevel is desondanks nog redelijk groot. Interieur: Daar her en der oorspronkelijke scheimuren tussen de panden zijn weggebroken en het inwendige van het ensemble een complexe structuur heeft, is niet altijd duidelijk in welk deel van het winkelpand de verschillende onderdelen zijn te vinden. In het inwendige van de panden zijn diverse belangwekkende onderdelen bewaard gebleven. In de winkelruimte van het pand aan de Nieuwestad bevindt zich een monumentale houten trap (1909?), die is samengesteld uit twee haaks op elkaar staande steektrappen, welke door een breed tussenbordes van elkaar worden gescheiden. De trap is aan één zijde voorzien van een leuning met een vijftal trappalen met bolbekroning en gedraaide balusters. Rondom het trapgat is een balustrade geplaatst, die uit vergelijkbare onderdelen is samengesteld. In het trappenhuis is een groot traplicht opgenomen. Dit royale venster is voorzien van een zwaar, bewerkt kozijn met afgeronde bovenhoeken en zes glas-in-loodramen tussen bewerkte regels en stijlen (1909?). Het traplicht is niet terug te vinden in een van de zichtbare buitengevels. In de voorkamer op de verdieping boven de winkelpui bevindt zich een stucplafond met de originele, in de hoeken en in het midden geplaatste decoraties (XIX). De hoeken tussen de wanden en het plafond zijn verlevendigd met versierde lijsten en koven. Ook is het bovenste deel van een schouw bewaard gebleven. Elders op de verdieping van de panden, waarin zich ateliers en opslagruimten bevinden, zijn nog enkele oorspronkelijke paneeldeuren, vouwblinden en een schouw met profiellijst en hoekpilastertjes aanwezig. Op de begane grond van de in 1909 gebouwde uitbreiding in de Kleine Kerkstraat is het oorspronkelijke interieur van de studeerkamer nog voor een belangrijk deel intact. Deze ruimte heeft een parketvloer met onder meer meandermotieven en is voorzien van paneellambriseringen, een plafond met op sleutelstukken met voluten opgelegde balken en een kast met geslepen glas in de deuren. Bijzonder is de schouw met gebeeldhouwde kopjes in de natuurstenen schoorsteenmantel met kapiteeltjes, Delfts blauwe tegeltjes in de achterwand, een zware, geprofileerde houten deklijst en een zich verjongende boezem met houten hoeken en een in een houten lijst gevatte geslepen spiegel met versierde vleugelstukken en geprofileerde kroonlijst. Het venster, de overhoekse buitendeur glas-in-lood bovenlicht en een binnendeur met roedenverdeling en geslepen ruitjes staan binnen een zware omlijsting met gecanneleerde stijlen en een geprofileerde kroonlijst. Al het houtwerk in deze ruimte is voorzien van de oorspronkelijke, donkere afwerking.