Winkelhuis uit 1903-’04 op de hoek van het Naauw en de Groentemarkt, gebouwd op een veel oudere huiskelder die verbonden is met een uit omstreeks 1600 daterende walkelder onder het Naauw en aan de Brol. Die walkelder heeft een ingang c.q. uitgang in (de zijmuur van) de Brol, een gemetselde boogbrug, waardoor goederen konden worden aan- resp. afgevoerd. De locatie van het huidige pand was al in de Middeleeuwen bebouwd. De omgeving van de Brol, het Naauw en de Grote Hoogstraat vormde vanaf de late 14e eeuw de belangrijkste handelsbuurt van middeleeuws Leeuwarden. Door de situering aan het water, een aftakking van de Dokkumer Ee en tevens de uitstroom van de Potmarge (Weaze), en vanwege de aanwezige hoogteverschillen door de terpflank van de zuidelijke Nijehoveterp kregen tal van panden hier een kelder onder de straat door naar de wal/kade. De Kelders kreeg zelfs een onderkade om het grote hoogteverschil te overbruggen. De meeste kelders aan het Naauw zijn vermoedelijk gebouwd in de late 16e of vroege 17e eeuw, toen het Naauw in opdracht van het stadsbestuur de huidige kademuren kreeg. Er zijn geen afbeeldingen bekend van de oorspronkelijke bebouwing op de hoek van het Naauw en de Groentemarkt. Wel bestaat er een historische afbeelding die de situatie van circa 1750 laat zien. Dan bevindt zich op de bewuste hoek een fors pand met classicistische uitstraling met vier traveeën brede gevels aan zowel het Naauw als de Groentemarkt. Een hoge kap met beborde hoekschoorstenen en dakkajuiten met classicistische frontons bekroont het bouwvolume. Hetzelfde pand komt nog voor op een foto van het Naauw door A.K. Ringler, die van 1859 tot 1873 als fotograaf in Leeuwarden werkzaam was *1. Het was dit pand, dat in 1903 grotendeels werd afgebroken – wellicht zijn oude muurdelen bewaard gebleven en mogelijk zijn ook oude balklagen in de nieuwbouw opgenomen – op de huiskelder na, die als fundering voor de nieuwbouw kon dienen. Ook de walkelder bleef bestaan. In 1904 – het bouwjaar staat op de dakrand – verrees op dit perceel een nieuwe winkelruimte met bovenwoning. Er is een bouwtekening bekend uit april 1904 van de hand van architect H. Feddema met een ontwerp in rijke Art Nouveau stijl, bestemd voor Braun’s Bazar en Magazijn ‘t Anker. Dit niet uitgevoerde ontwerp was onder meer voorzien van een koepel op de overhoekse ingangstravee. De opdrachtgever van het wel gerealiseerde ontwerp, eveneens door Feddema ontworpen, was de winkelier en koopman Johannes Braun, die hier tussen 1904 en 1907 een winkel in speelgoed, huishoudelijke artikelen en luxe artikelen dreef. In 1907 kwam de winkel (vermoedelijk niet de rest van het pand) in handen van een zekere Van Leeuwen, om in 1916 voor een lange periode in het bezit te komen van R. Schwaner & Co., firma in galanterieën. Op onder meer historische foto’s is te zien, dat het pand oorspronkelijk twee woningentrees had: één aan het Naauw en één aan de Groentemarkt. De entree aan het Naauw was bedoeld ter ontsluiting van de bovenwoning in het buurpand Naauw 16, dat geen eigen zelfstandige woonopgang had. De entree aan de Groentemarkt was bedoeld ter ontsluiting van de eigenlijke bovenwoning in het nieuwe hoekpand. In architectonisch opzicht zorgde deze oplossing er voor dat de gevels op de begane grond vrijwel identiek waren, maar gespiegeld ten opzichte van de afgesnoten hoek met inmiddels verdwenen balkon. Die symmetrie is verloren gegaan, toen in de jaren-1950 de originele pui werd vervangen en de woningopgang aan het Naauw werd verwijderd. Bovendien had het pand oorspronkelijk een rijkere gevelbeëindiging met versieringen in vermoedelijk zinkwerk, waaronder een groot anker. Deze dakrandversieringen zijn verloren gegaan. In de tweede helft van de 20e eeuw is het aanzicht van het pand gewijzigd door een niet-passende winkelpui, die ernstig afbreuk doet aan totaalbeeld. Het hoekpand is gebouwd in de voor de bouwtijd karakteristieke, maar niet algemeen toegepaste, aan de Art Nouveau verwante vernieuwingsstijl. Zowel het hoekpand uit 1903-’04 als de oudere huiskelder en ook de walkelder van rond 1600 vallen onder de bescherming. Exterieur: De hoeksituering geeft het winkelhuis een tweezijdige oriëntatie met de afgesnoten hoek gericht op De Brol. Het onderkelderde, met drie bouwlagen onder een plat dak staande winkelwoonhuis is, met uitzondering van de ingrijpend gewijzigde winkelpui, opgetrokken in witte verblendsteen met in ossenbloedrood geschilderde details van kunststeen. De gevels zijn ter hoogte van de vensterdorpels verlevendigd met speklagen van oranjerode steen met witte koppen. Ook is op enkele plaatsen grijze hardsteen verwerkt in de gevel. De gevelopeningen zijn recht gesloten en staan onder lateien met bloktandfriesjes van geprofileerde kunststeen en hanenkammen van verblendsteen en kunststeen. De vensters in beide verdiepingen bevatten bovenramen met een roedenverdeling. De bovenramen zijn op de verdiepingen ingevuld met gemêleerd groene bolglas ruitjes. De bredere vensters aan weerszijden van de overhoekse travee bevatten kruisramen. De smallere vensters in de buitenste traveeën bevatten schuiframen op de eerste verdieping en T-ramen op de tweede verdieping. De woningentree aan zijde van de Groentemarkt toont nog iets van de bijzondere kwaliteit van de oorspronkelijke begane grond, die verder ingrijpend is gewijzigd. Ingekaderd door metselwerk van lichte verblendsteen en donkere hardstenen banden is hier het opvallendste onderdeel de oorspronkelijke houten deur met een paneel van asymmetrisch kruisende bogen in Art Nouveau-vorm. De entree wordt boven het bovenlicht met roedenverdeling beëindigd door een waaiervormige hanenkam van hardsteen. Op de verdiepingen is het decoratieve metselwerk van de woningtoegang voortgezet. Rondom de vensters is kunststeen verwerkt, in zowel de onder- en bovendorpels als in de hanenkammen. De twee gekoppelde kleine vensters op de eerste verdieping staan onder een zware kunststenen latei met waaiervormige decoraties en een segmentboogvormige ontlasting. Daarboven bevindt zich een groot venster met geëtst onderraam en bovenraam met roedenverdeling voor het trappenhuis. In het geëtste raam zijn zwemmende vissen en florale Art Nouveau-motieven (lisdodden en waterlelies) opgenomen. De gevels worden beëindigd door een decoratieve attiek met rondboogfries van kunststeen. Boven in de overhoekse travee is in de attiek het jaartal “1904” in een gegoten stenen plaat verwerkt. De plaat staat ingeklemd tussen uitgemetselde kraagstukken. De gevel aan het Nauw wordt grotendeels geleed door een uitgemetseld rookkanaal, dat de attiek doorsnijdt en bij de aanzet is voorzien van een gegoten kraagsteen. De gevelbeëindiging wordt geaccentueerd door 5 uitkragende ‘kantelen’ boven de hoeken en het trappenhuis. Interieur: In het inwendige van het woongedeelte van het pand zijn diverse oorspronkelijke onderdelen bewaard gebleven. Ook de oude ruimteindeling is nog grotendeels origineel. De wanden op beide verdiepingen bestaan uit een betengeling waartussen riet is aangebracht. De vloeren zijn van hout. De meeste deuren zijn de originele paneeldeuren binnen een geprofileerde omlijsting. Een houten scheluwe trap voert naar de eerste verdieping. Rondom de hal/overloop op de eerste verdieping bevinden zich de keuken, een ruime kamer-en-suite en nog een derde kamer. De keuken is voorzien van houten wanden van kraalschrootjes en een eveneens in hout uitgevoerde schouw met betegeling in de achterwand van de schoorsteenmantel. De kamer-en-suite is gesitueerd aan de kant van het Naauw tot op de hoek en heeft een diepe houten scheiwand met paneelschuifdeuren en ingebouwde kasten. Beide kamers zijn voorzien van een overhoeks staande schouw met schoorsteenmantel van zwart marmer, voorzien van Art Nouveau decoraties en een achterwand van tegels met machinaal aangebracht decor. In de derde kamer op deze verdieping bevindt zich een schouw met een schoorsteenmantel van geverfde natuursteen, eveneens versierd met Art Nouveau decoraties en een betegelde achterwand. In deze kamer bevindt zich tevens een kastenwand. Onder de ramen liggen de originele vensterbanken boven paneelwandjes. Onder de trap naar de tweede verdieping bevindt zich een trapkast met afgeschuinde deur. De deur hier rechts van behoort tot een berging, waarin een dubbel glas-in-loodraam is geplaatst. Een dubbele steektrap met tussenbordes onder het geëtste traplicht voert naar de tweede verdieping. De trap heeft aan trapgatzijde een houten trapbalustrade (leuning) met versierde trappalen. Rondom de overloop staan vijf deuren. De hoekkamer bevat een schouw met zwart marmeren schoorsteenmantel en ingebouwde kasten in de scheiwand met de belendende kamer. De schouw in de kamer aan de Naauw-zijde is verdwenen en vervangen door een houten replica van de schouw in de kamer ernaast. In deze kamer staan in de scheiwand twee deuren met een gesneden rococo motief. Deze maakten mogelijk deel uit van het pand dat hier vroeger stond. Het voormalige washok, nu de badkamer, is aan twee wanden nog voorzien van de oorspronkelijke houten ‘knieschotkastjes’. Overige (walkelder): Samengestelde, driedelige gemetselde kelder onder een tongewelf, bereikbaar vanuit de huiskelder van Groentemarkt 2a en vanaf de gracht onder de Brol. Het tongewelf ligt evenwijdig aan de bruggenpijp van de Brol. Om het tongewelf van de walkelder te verbinden met de bruggenpijp is een kort tongewelf dwars op het bruglichaam geplaatst. Dit kreeg een getoogde opening in de pijp. De walkelder en het korte verbindingsstuk zijn opgemetseld van gele steen met een lengte van 17 centimeter en een 10-lagenmaat van 45 centimeter. De vloeroppervlakte van de walkelder bedraagt binnenwerks 48 m2. De maximale hoogte van het tongewelf is 1.60 meter. In de kruin zijn twee luiken opgenomen. De oostelijke helft van de kelder is ingedeeld door een tweetal muurtjes, waarvan de meest oostelijke een 10-lagenmaat van 85 cm heeft, bij een steenlengte van 27-28 cm.