Hengstegoor
"Hengstegoor". Saksische hoeve met dwars woongedeelte. Jaarankers 1777. Mooie woonkeuken. Zandstenen put.
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Historie en ligging: Het historisch gegroeide boerderijcomplex “Weenk” bestaat uit een hallehuisboerderij op T-vormig grondplan en een bijschuur. De boerderij dateert uit 1874 (jaartalstenen in voor- en achtergevel). Mogelijk is het achterhuis in kern ouder. Het bouwjaar van de bijschuur is niet bekend. De overige bedrijfsgebouwen op het erf komen niet voor bescherming in aanmerking. Het huidige bakhuis is in de jaren tachtig van de 20ste eeuw volledig nieuw gebouwd naast de funderingsresten van een oudere voorganger. Het complex bevindt zich in het agrarische buitengebied ten noorden van Geesteren, ongeveer halverwege naar Gelselaar, en is gesitueerd op de noordoostelijke hoek van de Boerenesweg en de Horstweg. De Boerenesweg mondt haaks uit op de Horstweg: een langgerekte oostwest-verbinding tussen de doorgaande wegen Nettelhorstweg (Borculo-Lochem) en Esweg (Geesteren-Gelselaar). Het bebouwingspatroon van de Horstweg en directe omgeving bestaat uit verspreid liggende boerderijen aan weerszijden van de weg. Vooral de boerderijen in het oostelijke deel van de Horstweg vormen samen een karakteristieke agrarische buurtschap. De dicht op de Horstweg gesitueerde boerderij “Weenk” maakt hiervan onderdeel uit. De bijschuur staat op de hoek van beide wegen met de nokrichting van het wolfdak evenwijdig aan de Boerenesweg. In een rechte lijn voor de bijschuur staat de boerderij, met de nokrichtingen van het achterhuis en het voorhuis respectievelijk evenwijdig en haaks op de Boerenesweg. De breedte en hoogte van de bijschuur zijn vrijwel gelijk aan die van de boerderij. De afstand tussen bijschuur en boerderij biedt plaats aan de oprit van het erf. De door hagen omheinde voortuin, oorspronkelijk in gebruik als moestuin, is thans ingericht als siertuin. Boerderij: Plattegrond en opbouw: T-boerderij van het hallehuis-type onder samengesteld dak. Het voorhuis is ten opzichte van het achterhuis aan beide zijden fors breder. Het voorhuis heeft een schilddak met aankapping ter plaatse van de middenrisaliet aan de voorzijde. Het hoog opgaande zadeldak van het achterhuis sluit met dezelfde nokhoogte haaks hierop aan. De hoeken waar het voor- en achterhuis op elkaar aansluiten, zijn opgevuld met een niet oorspronkelijke uitbouw met plat dak (straatzijde, maar gewijzigd in 2018) en een ‘tussenhuis’ met aangekapt schilddak aan de andere zijde. Het samengestelde dak heeft (gesneden) windveren met makelaar, is gedekt met gesmoorde oud-Hollandse pannen en watert af via bakgoten. Alleen bij het ‘tussenhuis’ ontbreken goten. In het dakschild aan de voorzijde van het woongedeelte is aan weerszijden van de topgevel-middenrisaliet een gemetselde dakkapel geplaatst: 4-ruits schuiframen, gesneden zijstukken, beschoten geveltop met windveren en makelaar, pannen zadeldak. De gevels zijn opgetrokken in handvorm baksteen, in kruisverband gemetseld en voorzien van een gepleisterde punt. In het metselwerk zijn verder nauwelijks geledingen en decoraties aangebracht. De gevelopeningen worden afgesloten door bogen in het achterhuis, en door (getoogde) strekken in het voorhuis. Voorgevel: De voorgevel is opgedeeld in drie min of meer even brede delen. De architectonisch sterk benadrukte topgevelrisaliet in het midden heeft op de begane grond twee licht getoogde 6-ruits schuifvensters met luiken en een ingang met paneeldeur en 2-ruits bovenlicht. Het stoepje voor de ingang is uitgevoerd in Bentheimer zandsteen. De zoldervloer wordt gemarkeerd door rechte muurankers en een cordonlijst in het verlengde van de lekdorpel van het zolderraam. Dit 8-ruits schuifvenster wordt keperboogvormig afgesloten en heeft een gepleisterde omlijsting met sierbekroningen. De geveltop wordt afgesloten door een rondboogfries en gezaagde windveren met accolade-motief. In de rechter zijgevel van de middenrisaliet bevindt zich een gedenksteen met het opschrift: ‘AtVH / ItK / 1874’. De eerste initialen staan volgens de huidige bewoner voor: A. te Veldhuis. Dezelfde initialen en jaartal zijn in een baksteen gekrast. Ter linker zijde van de middenrisaliet bevinden zich twee identieke 6-ruits schuifvensters met luiken. De twee 6-ruits schuifvensters ter rechter zijde hebben een kleiner formaat en zijn hoger in de gevel geplaatst om plaats te bieden aan een klein kelderlicht met diefijzers. De gevels van het voorhuis worden afgesloten door een wit geschilderd hoofdgestel. Linker zijgevel: De zijgevel aan de straatzijde heeft ter plaatse van het woongedeelte één 6-ruits schuifvensters met luiken zoals in de voorgevel en één kleiner en rechtgesloten 6- ruits schuifvenster zonder luiken. De moderne uitbouw (in 2018 opnieuw gewijzigd) in de hoek met het bedrijfsgedeelte komt niet voor bescherming in aanmerking. In het bedrijfsgedeelte bevinden zich om en om een stalraam met spinnekop (drie stuks) en een getoogde staldeur (twee stuks). Achtergevel: De symmetrisch ingedeelde achtergevel heeft in het midden een korfboogvormig afgesloten onderschoer met rechtgesloten deeldeuren en een middeler, De sluitsteen van de korfboog is voorzien van het opschrift: ‘AtVH / ItK / 1874’. De schampstenen aan weerszijden van de ingang zijn uitgevoerd in Bentheimer zandsteen. Links en rechts van de onderschoer bevinden zich een (vernieuwd) rondboograampje en een korfboog vormig afgesloten mestdeur (links beglaasd). De geveltop is boven een rand van profielstenen verticaal beschoten met brede delen. Rechter zijgevel: De rechter zijgevel heeft ter plaatse van het voorhuis een klein kelderlicht in de punt. Het ‘tussenhuis’ heeft op de begane grond twee gewijzigde 6-ruits vensters met luiken onder rechte strekken en een ingehakt enkelruits raam, en op de verdieping een 8-ruits stolpraam en een 4-ruits rondboograam. In het bedrijfsgedeelte bevinden zich nog drie oorspronkelijke stalramen met spinnekop. Niet oorspronkelijk zijn de ingang onder opgewipt dak en de beglazing van een staldeur. Interieur: De indeling van het voorhuis bestaat in hoofdlijnen uit een grote woonkamer in de middenbeuk (gang in het verlengde van de voordeur later afgescheiden): een kelder/opkamer in de rechter beuk: en een kamer in de linker beuk. In de grote woonkamer zijn o.a. behouden: de vloer van estrikken, twee bedsteden, een vitrinekast, een betegelde schouw (patronen in paars op witte ondergrond), paneeldeuren en een hoge lambrizering van tegels (ruitvorm met bloem- en fruitschalen in blauw op witte ondergrond). In het ‘tussenhuis’ zijn de keuken, de waskamer en de voormalige knechtenkamer ondergebracht. In aansluiting op het voorhuis is een deel van het bedrijfsgedeelte, alsmede de volledige rechter beuk, voor woondoeleinden in gebruik genomen. De houtconstructie bestaande uit vier ankerbalkgebinten is intact gelaten. Schuur: Plattegrond en opbouw Rechthoekige schuur met middendeel onder afgewolfd zadeldak. Het dak heeft windveren, is gedekt met rode oud-Hollandse pannen (onder) en net (boven), en watert af zonder goten. Het nokuiteinde aan de zijde van de Horstweg heeft een uilegat. Gevels: De bakstenen gevels zijn in kruisverband gemetseld, met uitzondering van de vernieuwde zuid- en westgevel die in halfsteensverband zijn opgetrokken. De korte gevels hebben in het midden een brede inrijpoort met vernieuwde deuren. De korte zijde tegenover de boerderij had oorspronkelijk terug in de gevel liggende deeldeuren (onderschoer). De vernieuwde gevels hebben rechtgesloten staldeuren en -ramen. In de oorspronkelijke lange zijde bevinden zich vijf staldeuren. Interieur: Schuur met middenlangsdeel, vijf ankerbalkgebinten, een rondhouten sporenkap en een voormalig koetshuis aan de rechter voorzijde (tegenover de boerderij).
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Schuur | – | – | Oorspronkelijke functie | – |
| Opslagfunctie | Boerderijen molens en bedrijven | – | Huidige functie | – |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Boerenesweg | 4 | – | 7274GP | – | – | – | – |
"Hengstegoor". Saksische hoeve met dwars woongedeelte. Jaarankers 1777. Mooie woonkeuken. Zandstenen put.
"Wanninkhof". Gave Saksische hoeve (XVIII). In de achtergevel ankers 1797. Mooie woonkeuken.
Monumentale Saksische hoeve, waarvan de stichting teruggaat tot het midden van de 15e eeuw. Woongedeelte in huidige vorm 1841, deel 1864. Tegen het woonhuis een endkamer. Bakhuis 1869, achterzijde verlengd 1903, schuur op het erf: 1876.