Grotestraat 50, Eibergen

Monumenttype:
Gemeentelijk monument
Monumentnummer:
1010086400
Monumentnaam:
Grotestraat 50
Plaats:
Eibergen

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Beschrijving

Beknopte geschiedenis: In 1709 vervaardigde Joost Derck Jalinck een orgel voor het kerkgebouw. In 1957 werd dit instrument verkocht aan de Hervormde Gemeente te Westervoort. Het huidige ORGEL, gemaakt door W. van Leeuwen Gzn te Leiderdorp,stond in 1955 op de tentoonstelling “E55” te Rotterdam. Vervolgens stond het in de Ned. Kerk te Vianen opgesteld tijdens de opbouw van het nieuwe Van Leeuwenorgel. Het orgel is geplaatst in een in gothische stijl gemodelleerde en geornamenteerde orgelkas. Bij de plaatsing te Eibergen werd het hoofdwerk gecompleteerd met een Trompet 8’ in de voor W. van Leeuwen gebruikelijke factuur en werd aan het pedaal een Subbas 16’ toegevoegd. Omstreeks 1980 werd de oorspronkelijke Trompet 8’ vervangen door een nieuwe van fabrieksmatige makelij. Het werk werd uitgevoerd door de firma B.Koch te Apeldoorn onder advies van de toenmalige organist J. Lensink. De orgelkas in het kader van de orgelbouwgeschiedenis: De ORGELKAS is een fraai voorbeeld van 19de eeuwse neogotiek. Vooral in nieuwe rooms katholieke kerkgebouwen en in mindere mate in de hervormde kerken vond deze stijl ingang. De toepassing in de kerkbouw leidde in het algemeen tot “stijlkopieën” van middeleeuwse voorbeelden. Bij de toepassing van “neogotiek” in de orgelbouw was dat echter niet of nauwelijks aan de orde. Het orgel maakte in de 19de eeuw een ontwikkeling door van het laatbarokke naar het romantische type. Uiteraard met nationale en regionale varianten. In het algemeen dicteerde de “moderne” structuur van de orgels de mogelijkheden voor het front. Ook in dit geval is het ontwerp speciaal voor dit kerkgebouw werd gemaakt in het kader van een kerkrestauratie. Het bijzondere van kas en front van het orgel te Eibergen is dat niet alleen de ornamentiek in neogotische trant is uitgevoerd, doch dat ook de proportie van het geheel op de maatvoeringsprincipes van omstreeks 1500 berust. Het oorspronkelijke instrument werd in structuur ondergeschikt gemaakt aan het kasontwerp en niet, zoals meestal het geval was, andersom. Dit gegeven is tamelijk zeldzaam. De veronderstelling dat de kas van Eibergen uit een atelier in België afkomstig is, is aannemelijk maar niet te bewijzen. In elk geval is de orgelkas een zeldzaam voorbeeld van neogotiek, waarbij proportie en ornamentiek een stilistische eenheid vormen in tegenstelling tot de veelvuldig vervaardigde “fantasiefaçades”. Het instrument bezien vanuit de historische ontwikkeling: Het concept van het orgel is conform de in de vijftiger en zestiger jaren van deze eeuw in zwang zijnde “neobarokke” stijl. Deze stijl was een reactie op de algemene bouwtrant van voor de Tweede wereldoorlog. Pas na de Tweede wereldoorlog kon in Nederland op grotere schaal in de nieuwe stijl worden gebouwd. Er waren aanvankelijk drie toonaangevende bedrijven: D.A.Flentrop te Zaandam, W.van Leeuwen te Leiderdorp en de Gebr. van Vulpen te Utrecht. De windvoorzieningen werden vaak voorzien van kleine, al dan niet met de windladen samengebouwde, balgen, waarvan de druk door veren geregeld werd. De mechanieken werden meestal verend opgehangen. Voor de windladen werden sleepconstructies bedacht die bestand moesten zijn tegen de invloed van de moderne verwarmingssystemen. Elk der genoemde orgelmakers zocht andere technische oplossingen. W. van Leeuwen ontwikkelde het zgn. VEKA-sleepsysteem. De eerste versie hiervan had verticale slepen van pertinax die werden aangedrukt. door bakelieten kapsels en een tweede versie met diagonale slepen zoals in Eibergen aanwezig. Dit diagonale systeem bleek na verloop van tijd storingsgevoeliger dan het verticale systeem. Bij veel orgels is het dan ook reeds vervangen. Langzamerhand wordt het een zeldzaamheid. Wat de klankgeving betreft hebben de orgels van W. van Leeuwen een duidelijk eigen karakter. De kwaliteit van de tongwerken en de samengestelde vulstemmen was (is) niet overal van hetzelfde niveau als de overige registers. Afgezien van de Trompet 8’ verkeert het orgel in de originele staat. In zekere mate is het dan ook een monument van de orgelbouw uit de 50er jaren van de vorige eeuw.

Bron: Fenicks B.V.

Specificaties

Bron: Fenicks B.V.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Orgel Oorspronkelijke functie
Los object Voorwerpen op pleinen en dergelijke Huidige functie
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Grotestraat 50 7151BD
Bron: Fenicks B.V.

Tijdlijn Grotestraat 50

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Andere monumenten in de buurt

Naar boven