Historie en ligging: Dit markante, op de hoek van de Burgemeester Bloemersstraat en het Muraltplein gelegen, voormalige GEMEENTEHUIS werd in 1887 gebouwd in een zeer rijke vooral op de Neo-Hollandse Renaissance gebaseerde stijl. De hoektoren vertoont invloeden van de Chaletstijl Het pand is met achtergevel aan de Korte Wal gesitueerd. Aan deze zijde is ook de in 1955 in de stijl van de Delftse School gebouwde voormalige DIENSTWONING gelegen. Ook het gemeentehuis werd in die jaren verbouwd in deze stijl waarbij aansluiting gezocht werd bij de Neo-Renaissancestijl. Deze verbouwing had onder meer tot gevolg dat de gevel aan het binnenterrein die altijd het karakter van een achtergevel had gehad even belangrijk werd als de overige gevels door toevoeging van een erker, vensters en trapgevels en verdieping op de reeds bebouwde éénlaags binnenplaats. Ook werden de oorspronkelijke T-schuiframen en overige enkelruits ramen vervangen door stalen ramen met een meeruits indeling. Aan de zijde van de Burgemeester Bloemersstraat wordt het complex van de weg gescheiden door de Berkelstroom waarover een houten brug is geslagen teneinde de hoofdingang van het gebouw te kunnen bereiken. Links van het gebouw, gezien vanuit de Spoorstraat, bevindt zich een brug die het Muraltplein met de Burgemeester Bloemersstraat verbindt. In het pand is sedert een aantal jaren het Kristalmuseum gevestigd. Plattegrond en opbouw: Het tweelaags pand is in oorsprong gebouwd op een U-vormige plattegrond met vleugels aan de Burgemeester Bloemersstraat, het Muraltplein en de Korte Wal. In de loop der tijd is de binnenplaats eveneens bebouwd. In eerste instantie betrof het een éénlaags bouwmassa die bij de verbouwing rond 1950 verhoogd werd met één bouwlaag. Door deze verbouwingen heeft het pand een nagenoeg trapeziumvormige plattegrond gekregen. Het samengestelde dak wordt in essentie gevormd door een de drie hoofdvleugels volgend zadeldak gedekt met gesmoorde verbeterde Hollandse pannen. Aan de zijde van de Burgemeester Bloemersstraat bevindt zich boven de trapgevel een aangekapt zadeldak. De afgeschuinde hoek tussen gracht en Muraltplein wordt bekroond door een klein torentje met een steil schilddak gedekt met leien bedekking. Boven het smalle risaliet aan de zijde van het Muraltplein bezit een Vlaamse gevel met eveneens aangekapt schilddakje. Het pand heeft een omlopende in hoogte variërende punt. De gevels zijn opgetrokken in baksteen, gemetseld in kruisverband. De opmerkelijk rijk gedetailleerde gevels worden verlevendigd door gepleisterde speklagen, hanekammen en een cordonlijst tussen de begane grond en de verdieping, pseudo-vakwerk en siermetselwerk. De gevels worden afgesloten door een geprofileerde bakgoot op klossen. Voorgevel: Als voorgevel wordt in de beschrijving de gevel aan de Burgemeester Bloemersstraat beschouwd. De voorgevel is vier traveeën breed en asymmetrisch ingedeeld. De ingang is gelegen in de tweede travee bestaat uit rondboogvormig afgesloten deuropening met een afwisselend in schoon metselwerk en pleisterwerk uitgevoerd muurwerk. De in Neo-Renaissance stijl uitgevoerde dubbele voordeur is voorzien van twee gietijzeren deurroosters. Het enkelruits bovenlicht heeft de vorm van een rondboog. De entree wordt aan weerszijden geflankeerd door halfzuilen met manchetten. Deze zuilen dragen een geprofileerde kroonlijst waarop zowel links als rechts een leeuw met een wapenschild geplaatst is. Tussen beide bevindt zich een rechthoekig veld waarop oorspronkelijk de tekst GEMEENTEHUIS stond vermeld. Boven dit veld bevindt zich een gebroken fronton. De omlijsting van de ingang is in zandsteen uitgevoerd. De verdieping bezit een vierkant omlijst venster met hoekblokken en afgesloten door een geprofileerde architraaflijst waarboven zich een hanekam bevindt. Het venster is voorzien van een vierruits raam. De twee traveeën aan weerszijden van de tweede travee zijn identiek ingedeeld en bezitten ieder op de begane grond twee gekoppelde door rondbogen afgesloten vensters met achtruits ramen. Onder de vensters bevindt zich een doorlopende lekdorpel, De verdieping bezit een breed door een hanekam afgesloten venster dat voorzien is van een driedelig raam met in ieder raam drie ruiten. In het dakschild bevindt zich in iedere travee één kleine dakkapel onder een aangekapt schilddakje gedekt met leien en voorzien van een smeedijzeren bekroning. De door een tentdak met sierhekje afgesloten afgeschuinde hoektravee heeft op de begane grond een halfrond afgesloten venster voorzien van een achtruits raam. De verdieping bezit een venster met een zesruits raam. In het de gootlijst doorbrekende torenachtige element bevindt zich pseudo-vakwerk alsmede een centraal geplaatste klok. In het tentdak bevinden zich diverse dakkapellen. Linker zijgevel: Deze gevel is zeven traveeën breed waarbij de derde travee van links is uitgevoerd als risaliet dat boven de daklijst afgesloten wordt door een dakkapel. De risaliet bezit op de begane grond een halfrond afgesloten venstermet een vierruits raam. De verdieping bezit evenals de dakkapel een vierruits raam. Zowel de twee traveeën links van de risaliet als de twee traveeën rechts van de risaliet bezitten op de begane grond twee gekoppelde rondboogvensters met achtruits ramen en op de verdieping twee gekoppelde door rondbogen afgesloten vensters met achtruits ramen. Onder de vensters bevindt zich een doorlopende lekdorpel. De verdieping bezit een breed door een hanekam afgesloten venster dat voorzien is van een driedelig raam met in ieder raam drie ruiten. De rechter travee heeft op de begane grond een rondboogvenster als boven omschreven en op de verdieping een rechtgesloten venster als boven omschreven. Achtergevel: De achtergevel is samengesteld uit de gevels van de dienstwoning, een tussenlid en het voormalige gemeentehuis. De gevel van de dienstwoning heeft op de begane grond links twee gekoppelde ramen en rechts twee lagere gekoppelde deuren met natuurstenen omlijstingen. De verdieping heeft links twee gekoppelde vensters met vierruits ramen en rechts een venster met een vierruits raam. In de geveltop van de afsluitende tuitgevel bevindt zich een klein vierruits raam. De gevel van het tussenlid heeft drie rechtgesloten vensters met zesruits ramen. Geheel links heeft het tussenlid een zeshoekig venster met een vierruits raam. De achtergevel van het voormalige gemeentehuis is zes traveeën breed waarbij de linker en de rechter travee identiek zijn ingedeeld met op de begane grond een rondboogvenster met een achtruits raam en op de verdieping een door een latei afgesloten venster met een zesruits raam. In de linker gevelhelft bevinden zich aan sluitend op de hierboven omschreven travee twee blinde rondboogvensters en op de verdieping twee gekoppelde door rondbogen afgesloten vensters met achtruits ramen. Onder de vensters bevindt zich een doorlopende lekdorpel. De verdieping bezit een breed door een hanekam afgesloten venster dat voorzien is van twee gekoppelde zesruits ramen. De twee aansluitende traveeën bezitten op de begane grond een voormalige koetspoort, nu voorzien van een glaspui, en op de verdieping twee gekoppelde door een latei afgesloten vensters met zesruits ramen. Rechter zijgevel: De rechter zijgevel van het complex wordt gevormd door de gevel van de dienstwoning. Uiterst links bevindt zich een aangebouwde garage met bovenliggend balkon met smeedijzeren balustrade. De gevel van de woning heeft op de begane grond links een venster met een vierruits raam en rechts een venster met een negenruits raam. De verdieping bezit twee vierruits ramen en rechts een balkon met smeedijzeren balustrade en een dubbele balkondeur met aan weerszijden tweeruits zijlichten. In het dakschild bevindt zich een dakkapel met een vieruits raam. Interieur: In het interieur bevinden diverse waardevolle glas-in-lood ramen. Het trappenhuis bezit een drietal forse glas-in-lood ramen naar ontwerp van Willy Zandvliet (*Deventer, 1926- ovl. Diepenveen, 1982). Op het linker raam zijn Mercurius (god van de handel), een varken en een gans (symbool voor de Borculose export van varkensvlees en pluimvee) en de industrie afgebeeld. Op het middelste raam is de stedenmaagd afgebeeld met voor haar een man en vrouw als symbool voor de bevolking. De afbeeldingen in het rechter venster symboliseren sport en cultuur. In het trappenhuis bevindt zich in aardewerk uitgevoerd paard van Jac. Maris (*Maagdenburg, 1900- ovl. Nijmegen, 1996). In de voorgevel bevindt zich een glas-in-lood raam van Anton Manche (L.E. Manche, Amsterdam 1908 - Best 1982).