Zuidergrachtswal 14
Zeven traveeën breed pand onder schilddak, boven de ingang overgebouwde erker bekroond met snijwerk, XVIII.
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Het in een flauwe binnenbocht van de weg staande, met de voorgevel op het zuiden gerichte schoolgebouw is in 1904-’05 gebouwd als Gemeenteschool no. XII (12). Het betrof een openbare lagere school met een aangebouwde conciërgewoning, waaraan in 1916-’17 een gymnastieklokaal is toegevoegd. Hoewel de naam van de architect niet staat vermeld op de bouwtekeningen, is het oorspronkelijke complex waarschijnlijk ontworpen door de toenmalige Directeur der Gemeentewerken W.C.A. Hofkamp. Het uit 1915 daterende ontwerp voor het gymlokaal is eveneens afkomstig van de Dienst Gemeentewerken. De school en de conciërgewoning hebben de voor de bouwtijd karakteristieke, aan de Vernieuwingsstijl verwante stijlkenmerken. Aan de op het zuidwesten gerichte kopgevel van het voormalige gymnastieklokaal zijn geen specifieke stijlkenmerken te verbinden. Vóór de conciërgewoning en het gymlokaal is de oorspronkelijke erfscheiding bewaard gebleven. Het schoolgebouw is in 2003 door architectenbureau Heldoorn verbouwd tot Academie voor Popcultuur. Een in 2008 op het dak geplaatst kunstwerk van Hans Mes valt buiten de bescherming. Exterieur: Het uit meerdere volumes, vanuit een onregelmatig grondplan opgetrokken schoolgebouw staat met twee bouwlagen onder platte daken. De school heeft een onregelmatig grondplan met tegen de westelijke zijgevel een conciërgewoning van één bouwlaag onder de kap. De gevels van het schoolgebouw zijn opgetrokken in schone, grauwbruine baksteen boven een uitgemetseld basement met afzaat van groen verglaasde steen. De lekdorpels zijn eveneens van groen geglazuurde steen. De gevels worden verlevendigd door banden en bogen van gele en witte verblendsteen. De gevelopeningen zijn recht gesloten en staan onder met rozetjes versierde ijzeren balken (lateien) met I-profiel en bogen en strekken van gele verblendsteen. De gevels van het representatieve, voorste volume worden beëindigd door een decoratieve kroonlijst met mozaïeken van gekleurde steen. Deze kroonlijsten worden doorsneden door geprofileerde gootconsoles, die een geprofileerde gootlijst dragen. De boogtrommels boven de gevelopeningen van de begane grond zijn eveneens voorzien van een decoratieve invulling in de vorm van mozaïeken van bak- en verblendsteen. De voorgevel heeft een symmetrische indeling met in de hoger opgetrokken middentravee een in een portiek staande, originele dubbele deur met bovenlicht, smeedwerk en een geprofileerde stolpnaald. Het portiek staat achter een halfronde stoep met hardstenen dekplaat en onder een hardstenen latei en een segmentboog. Aan weerszijden van de entree bevindt zich een groot, onder segmentboog staand venster. Het linker venster is gewijzigd in een erker. Het rechter venster heeft, evenals de twee grote verdiepingsvensters, nog de oorspronkelijke raamindeling. Beide verdiepingsvensters staan onder een reeks van vier rondbogen met hardstenen aanzetstenen. Het smalle, centraal in de gevel geplaatste venster staat onder een uitgemetselde beëindiging, die wordt bekroond door kantelen met ezelsruggen van geglazuurde steen. In een terugliggend rechthoekig veld hieronder stond oorspronkelijk ‘GEMEENTESCHOOL XII’ aangegeven. In de rechter zijgevel van het voorste volume zijn per bouwlaag twee relatief smalle vensters geplaatst. Rechts van de vensters op de begane grond staat nog een derde, smaller venster. De twee grotere vensters van de eerste bouwlaag staan onder segmentbogen, die van de tweede onder rondbogen. Tussen de verdiepingsvensters bevindt zich een uitgemetseld veld met hardstenen kraagstenen en een rondboog in de aanzet. Een iets minder hoog opgaande uitbouw, die deel uitmaakt van het oorspronkelijke gymnastieklokaal, bevat aan de voorzijde een smalle gevelopening onder segmentboog. De zijgevel van deze uitbouw is blind. De achterzijde ervan bevat drie vensters per bouwlaag, onder segmentboog op de begane grond en onder strek op de verdieping. Deze gevel vormt samen met een langere gevelpartij en de voorzijde van het achterste dwarsvolume een kleine binnenplaats. De dwars op de voorgevel staande gevel is in beide bouwlagen voorzien van twee grote vensters. De vensters op de begane grond bevatten onder segmentbogen staande ramen met een roedenverdeling. De verdiepingsvensters staan onder strekken. De op de straat gerichte voorzijde van het achterste volume is per bouwlaag voorzien van een venster met onder een segmentboog staand raam met roedenverdeling. Een uitbouw in de hoek bevat een deur op de begane grond en een venster op de verdieping. In de zijgevel van het achterste volume is een onder segmentboog staand venster opgenomen. Interieur: Het inwendige van de school verkeert voor een deel nog in originele staat, hoewel de oorspronkelijke ruimteindeling is gewijzigd. In de centrale hal achter de entree staan met geglazuurde tegeltjes beklede kolommen met hardstenen basis, is een aantal (dubbele) paneeldeuren met deurlichten geplaatst onder bovenlichten met glas-in-lood of een roedenverdeling en voert een tweedelige steektrap met gesneden trappalen, gedraaide balusters, geprofileerde handlijsten en een tussenbordes naar de verdieping. Rechts van de trap staat op de verdieping een kolom als die op de begane grond. Aan weerszijden is deze verbonden met een rondboog. Deze bogen zijn eveneens bekleed met geglazuurde steentjes. De trappalen aan weerszijden van de trap zijn hier verbonden met balustrades met gedraaide balusters als die van de trap. De vloer-/plafondbalken liggen op consoles en pilasters van geglazuurde steen. Ook op de verdieping staan nog enkele en dubbele paneeldeuren rond de centrale hal. Een smallere, onder een toog staande, tweedelige houten steektrap met trappalen en balustrade met gedraaide balusters is eveneens voorzien van een tussenbordes. In de gang op de verdieping bevinden zich brede, rechthoekige nissen (oorspronkelijk de garderobes) met getoogde doorgang. Deze nissen manifesteren zich als risalieten aan de westelijke buitengevel. Conciërgewoning: De links tegen het schoolgebouw geplaatste, tweedelige conciërgewoning staat met één bouwlaag onder een kap waarvan de steile dakschilden zijn gedekt met rode kruispannen. De materialisering en de detaillering van de gevels is te vergelijken met die van de school. De vensters zijn recht gesloten, ze zijn voorzien van een roedenverdeling in de bovenramen en staan boven geglazuurde lekdorpels. De uitgemetselde plint, waarin rechthoekige ventilatieopeningen zijn opgenomen, wordt ook hier afgedekt door een lijst van geglazuurde steen. De gevels worden geleed door een band van gele verblendsteen. Beide bouwdelen van de woning zijn nog voorzien van de oorspronkelijke hemelwaterafvoer met vergaarbak. Het rechter volume heeft een symmetrische, op de straat gerichte voorgevel. Deze is hoger opgaand in het midden en wordt beëindigd door kantelen met ezelsruggen van geglazuurde steen. Het brede venster op de begane grond staat onder een segmentboog. Het zoldervenster staat onder een strek, evenals het venster in de linker zijgevel van dit deel van de woning. Deze gevel heeft een uitgemetselde hoekpartij met hardstenen kraagstenen en een deels schuine beëindiging, die is afgedekt met een lijst van geglazuurde steen. In de voorgevel van het terugstaande linker deel van de woning zijn een deur en een venster geplaatst. Deze staan onder een strek, evenals het venster in de linker zijgevel. Aan de straat, tussen de school en de conciërgewoning, is een erfscheiding in de vorm van een smeedijzeren hekwerk uit de bouwtijd van het complex geplaatst. Inwendig zijn weinig bijzondere onderdelen bewaard gebleven. Nog wel aanwezig zijn de geprofileerde deurkozijnen en de originele scheluwe houten trap met gesneden trappaal en trapbalustrade met gedraaide balusters. Gymnastieklokaal: Van het tussen de belendende panden ingeklemde gymlokaal zijn alleen de op de straat gerichte kopgevel en een deel van het dak zichtbaar. Het achter de conciërgewoning en haaks op de school staande gymnastieklokaal is een rechthoekig volume onder een met gegolfde Friese pannen gedekt zadeldak met decoratieve uiteinden aan de windveren. De gevel is een symmetrische puntgevel mer rechtgesloten, onder strekken staande gevelopeningen. In het midden van de gevel bevinden zich een boven elkaar staande deur en een venster. Aan weerszijden hiervan is een iets groter venster in de gevel opgenomen. De drie vensters staan boven hardstenen lekdorpels en bevatten ramen met een gewijzigde indeling. Ook de invulling van de deuropening is veranderd. De geveltop is verlevendigd met eenvoudige decoraties van gele baksteen. Een links voor de gevel van het lokaal staande muur met geglazuurde halve ezelsruggen en eveneens door geglazuurde steen afgedekte lisenen verrees gelijktijdig met de bouw van het gymnastieklokaal. Hekken: Vóór het gymnastieklokaal en de conciërgewoning zijn delen van de oorspronkelijke erfscheiding met de openbare weg bewaard gebleven. Deze uit de bouwtijd van de school daterende erfscheiding is samengesteld uit lage gemetselde muurtjes, waaop smeedijzeren hekken zijn geplaatst. De beweegbare delen staan tussen hogere, op hardstenen poeren geplaatste stijlen. Aan weerskanten hiervan zijn de bovenste liggers, die de spijlen van het hek met elkaar verbinden, op decoratieve wijze omgekruld.
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Conciërgewoning | – | – | Oorspronkelijke functie | – |
| Kantoorfunctie | Woningen en woningbouwcomplexen | – | Huidige functie | – |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Achter de Hoven | 21 | – | 8933AG | – | – | – | – |
Zeven traveeën breed pand onder schilddak, boven de ingang overgebouwde erker bekroond met snijwerk, XVIII.
Inleiding
Rond 1870 ontstaan twee bouwlagen tellend blokvormig pand op hardstenen plint onder met golfpannen belegd schilddak; een der hoeken afgeschuind; de gevelvelden afgezet door geblokte en verdiepte pilasters; de scheiding der bouwlagen gemarkeerd door een gepleisterde lijst; in de voorgevel in risal