Rijksweg 184, Jirnsum

Monumenttype:
Gemeentelijk monument
Monumentnummer:
1007484500
Monumentnaam:
Rijksweg 184
Plaats:
Jirnsum

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Beschrijving

De in opdracht van de Nederlands Hervormde Gemeente gebouwde Mauritiuskerk dateert van 1877. Het is een kerk van het type zaalkerk. De eclectische bouwstijl is een samenstelling van Neoromaanse, Neoclassicistische en Neogotische elementen. Ontwerp en uitvoering zijn gedaan door architect-aannemer Jacob Ruurds Nijdam uit Jirnsum, die in 1889 ook de bijbehorende, aan de overzijde van de Rijksweg gelegen, pastorie (Rijksweg 129) ontwierp. Hij regelde bovendien de afbraak van de oude kerk op de terp (Kerkebuurt). De verplaatsing van de nieuwe kerk naar een andere locatie had te maken met het geleidelijk verplaatsen van de dorpskern naar het zuidoosten, richting de Straatweg. Het gebouw is tot 2010 in gebruik geweest als kerk. Exterieur: De in schone baksteen met knipvoeg opgetrokken zaalkerk is vier traveeën diep en wordt aan de zuidwestkant afgesloten met een vijfzijdig gesloten apsis. De vanaf de plint in drie geledingen opgedeelde toren aan de noordoostzijde heeft een vierkante basis, is deels ingebouwd en wordt bekroond met een achtkantige, leigedekte naaldspits. De bovenste geleding van de toren wordt afgesloten met flauw hellende windbergen, die de toren omkransen. Op de spits staat op een pijnappel een smeedijzeren torenkruis met weerhaan. De Symmetrische voorgevel met gepleisterd trasraam, wordt doorsneden door de toren. Aan weerszijden van de toren bevindt zich een rondboogvenster. Ter hoogte van de onderdorpel van de vensters is een gepleisterde gevelband aangebracht, met daaronder een geleed fries. Ook boven de rondboogvenster bevindt zich een dergelijke gevelband waarbij de geledingen in het fries zijn uitgevoerd in gele baksteen. Het fries wordt hier ondersteund door in gele baksteen uitgevoerde klossen. Daarboven schraagt een klimmend boogfries de dakrand. De voorgevel wordt aan weerszijden geflankeerd door een naar voren springend hoekrisaliet van baksteen, afgesloten met een vierkantige pinakel met piramidevormige afsluiting in pleister. Onderin de toren bevindt zich het gepleisterde toegangsportaal, met houten paneeldeuren onder een rondbogig, getraceerd bovenlicht. Daarboven bevinden zich van beneden naar boven: de zogenaamde eerste steen, een groot rondboogvenster en een roosvenster. De klokkengeleding daarboven bestaat uit een rondboognis aan iedere zijde met daarin twee galmgaten en, aan drie van de vier zijden, een wijzerplaat. Onder de houten windbergen bevinden zich klimmende rondboogfriezen, uitgevoerd in gele baksteen. De geledingen wordt geflankeerd door zich verjongende risalieten, met natuurstenen waterlijsten, die eindigen onder de windbergen. De zijmuren worden geaccentueerd door naar boven toe verjongende steunberen, voorzien van horizontale waterlijsten. De steunberen eindigen onder een kroonlijst ondersteund door consoles in gele baksteen, met boven elke console een liggend nisje in gele baksteen. Hierboven begint de geprofileerde houten daklijst met houten goot. Het gebouw wordt afgesloten met een zadeldak van leien, met aan beide zijden ter hoogte van de steunbeer tussen de tweede travee en derde travee een kleine dakkapel met zadeldak. Op de nok van het dak boven de apsis staat een smeedijzeren windvaan met het wapen van Irnsum. Tussen toren en dakkapellen bevindt zich op de nok een kleine gemetselde schoorsteen. Tussen de steunberen bevinden zich iets verdiepte, grote rondboogvensters onder rollaag en met natuurstenen afzaat. De vensters zijn gevuld met gietijzeren raamtraceringen in een ruitmotief en romaanse/gotische versieringen in de rondboog. In de vijfkantige apsis met eveneens rondboogvensters, bevindt zich de kerkenraadkamer en voormalig kosterswoning. In de jaren 1960 zijn, ten behoeve van bewoning, extra, rechthoekige vensters aangebracht onder de rondboogvensters, evenals een toegangsdeur met trap aan de noordzijde. De rondboogvensters in het gehele kerkgebouw zijn allen identiek in hoogte en vrijwel identiek in uitvoering. Echter de acht ramen die de kerkzaal belichten zijn, enkel aan de rondboogzijde, voorzien van glas-in-lood versiering. De uitvoering en kleur van het glas-in-lood verschilt per travee. De tegenover elkaar liggende ramen zijn steeds identiek. De eclectische bouwstijl is kenmerkend voor de protestantse kerkbouw uit de periode 1850-1880. Dit werd vaak gecombineerd met modern materiaal gebruik, zoals gietijzer dat ook hier voor de ramen is gebruikt. Romaanse, gotische en classicistische bouwelementen zijn hier samengevoegd, zoals de rondboogvensters, de klimmende rondboogfriezen, roosvenster, plaatsing van de toren en de omlijsting van de hoofdingang. Interieur: Het interieur is als bijzonder aangemerkt, aangezien het gaat om een vrijwel volledig intact negentiende-eeuws interieur uit de bouwtijd, bestaande uit: kansel, heren- en ouderlingenbanken met luifels, mannen- en vrouwenbanken, psalmborden, doophek, kroonluchter en wandarmaturen van smeedijzer en stucwerkplafonds. Orgel: Het nog voor de oude kerk gebouwde Van Dam-orgel uit 1869, werd bij overbrenging naar de nieuwe kerk vergroot met twee loze zijvelden. Dit orgel is in 2013 overgebracht naar de Dorpskerk van Zoeterwoude. Verbouw 2017: De kerk wordt inmiddels verbouwd tot woonhuis (anno 2017). Hierbij is het oorspronkelijke interieur grotendeels uit de kerk verwijderd en (deels in situ) opgeslagen. Bij de verbouwing blijft de voorzijde van het gebouw, inclusief voorgevel, tot en met de eerste travee, onaangetast. Dit deel zal worden gerestaureerd. De gietijzeren ramen vanaf de eerste travee zullen worden vervangen voor nieuwe ijzeren ramen met vergelijkbare roedeverdeling. De in de jaren-1960 gemaakte muuropeningen (ramen) in de apsis zullen worden dichtgemetseld.

Bron: Fenicks B.V.

Specificaties

Bron: Fenicks B.V.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Kerk Oorspronkelijke functie
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Rijksweg 184 9011VJ
Bron: Fenicks B.V.

Tijdlijn Rijksweg 184

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Andere monumenten in de buurt

Naar boven