Noordvliet 501
Eenvoudig midden 19e eeuws woonhuis onder zadeldak tussen topgevels. Omlijste deur.
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
De Oud-Indische Buurt was het eerste grootschalige woningbouwproject van de Woningvereeniging Leeuwarden, een van de oudste volkswoningbouwverenigingen in Nederland. Zowel het stedenbouwkundige plan als de architectuur van de woningen komen van de tekentafel van de Leeuwarder architect W.C. de Groot. De Oud-Indische Buurt telde in 1908 een winkel en 73 werkmanswoningen. In 1915 werd aan de Bankastraat nog een rijtje van 7 woningen aan het complex toegevoegd. Hiermee kwam het aantal woningen op 80, verdeeld over 8 verschillende types, met een vloeroppervlakte dat op de begane grond varieerde van 31 tot 43 m2. De buurt omvat de adressen: Javastraat 2 t/m 10 en 12 t/m 22, Noordvliet 525a t/m e, Sumatrastraat 35 t/m 45 en 54-56, Borneostraat 1 t/m 21 en 2 t/m 20, Celebesstraat 1 t/m 19 en 2 t/m 24, en Bankastraat 1 t/m 11 en 2 t/m 14. De buurt heeft een eenvoudig stedenbouwkundig patroon met rechte, elkaar kruisende, niet voor autoverkeer bestemde straten en eveneens rechte, zowel open als gesloten bouwblokken. Het betreft drie, uit drie vleugels samengestelde, vrijwel identieke U-vormige ensembles, een uit vier vleugels samengesteld carrévormig ensemble, een dubbele rij woningen en twee enkele rijen. De woningen staan in rechte rijen, voornamelijk noord-zuid gericht, en zijn voorzien van tuintjes aan de voorzijde en plaatsjes (oorspronkelijk een kleine bleek) aan de achterzijde. De buurt is gerenoveerd omstreeks 1990, maar de belangrijkste stedenbouwkundige en architectonische kwaliteiten zijn bewaard gebleven. De woningen zijn gebouwd in een trant die karakteristiek is voor het oeuvre van De Groot in het eerste decennium van de 20e eeuw. Exterieur (algemene kenmerken): De rechte rijtjes woningen zijn vanuit rechthoekige plattegronden opgetrokken in schone rode en gele baksteen en in gele verblendsteen. De meeste op de openbare weg georiënteerde gevels zijn van rode baksteen en worden verlevendigd door speklagen, banden, vensterbogen en andere details van gele baksteen. De gevels worden beëindigd door een uitgemetselde bloktandlijst. De achtergevels zijn uiterst sober gehouden en missen, op de horizontale banden en een uitgemetselde tandlijst van gele steen na, de decoratieve elementen van de andere gevels. De op het Vliet gerichte, voor de uitstraling van de buurt meest representatieve kopgevels wijken af wat betreft het materiaalgebruik. Hier is gekozen voor rode baksteen in combinatie met de strakke, gele verblendsteen in plaats van baksteen. Bovendien is hier sprake van een duidelijke tweedeling in de gevels, waarvan de onderste helft is opgetrokken in rode baksteen met contrasterende details van gele steen en de bovenste helft in gele steen met contrasterende details van rode steen. Aan de Vlietzijde zijn de kopgevels onder de dakrand bovendien verfraaid met een klimmende keperlijst. Alle rijtjes woningen staan met één bouwlaag onder met vernieuwde pannen gedekte zadeldaken en wolfdaken, die boven de wolfseinden worden bekroond door zinken pironnen. In de lange dakschilden zijn kapellen opgenomen met lessenaardaken, voorzien van in trespa vernieuwde wangen. De dakgoten liggen op houten klossen. De oorspronkelijke, slanke schoorstenen op de dakschilden van de eindwoningen zijn verwijderd bij een renovatie. De onderste delen van sommige schoorstenen geleden nog steeds de gevels, waar deze rookkanalen vanaf halverwege zijn uitgemetseld als lisenen. De basis van deze uitpandige schoorstenen wordt gevormd door een decoratief vormgegeven aanzet van gele verblendsteen. Enkele langsgevels zijn voorzien van hoger opgaande gevelpartijen, die staan voor een dwarskap van het type wolfdak. Alle gevelopeningen in de woningen zijn recht gesloten en bevatten in de oorspronkelijke, ongeprofileerde kozijnen geplaatste, vernieuwde ramen. De vensters hebben gemetselde onderdorpels en de eveneens vernieuwde deuren hebben een bovenlicht. De gevelopeningen in de voorgevels, meestal een deur en twee vensters per woning, staan onder segment- en korfboogvormige (alleen Vlietzijde) ontlastingsbogen en boogtrommels, die zijn verfraaid met decoratief metselmozaïek. Sommige rijtjes zijn door middel van een dwars erop staande woning met elkaar verbonden. De dakschilden boven de langere gevels worden aan de straatzijde doorbroken door reeksen onder lessenaardaken staande, oorspronkelijke dakkapellen met vernieuwde wangen van trespa. De kopgevel van het linker, op het Vliet gerichte rijtje is sterk afwijkend van alle andere kopgevels. Achter deze gevel was oorspronkelijk een winkel gevestigd, waar levensmiddelen en kleine huishoudelijke artikelen konden worden gekocht. De winkel is aan de kopse zijde voorzien van twee vensters en een deur met bovenlicht en aan de linker zijgevel (Javastraat) van een eveneens onder bovenlicht staande deur en een erker die hoogst waarschijnlijk later is toegevoegd en een venster verving. Het rijtje aan de Celebesstraat-Noordvliet valt op door een zadeldak met dakschilden van verschillende lengte, waardoor er dus ook hoogteverschil is tussen de voor- en achtergevel. Hetzelfde rijtje bezit een opmerkelijk lang stuk blinde gevel op de hoek Celebesstraat-Noordvliet. De kopgevel van dit rijtje is ook de enige op het Vliet gerichte gevel van het puntgeveltype. Het zoldervenster is het enige venster in de Oud-Indische Buurt dat onder een strek staat. Het later gebouwde, onder zadeldak staande rijtje aan de Bankastraat bezit ook enkele afwijkingen. De zoldervensters onder de wolfseinden van de dwarskappen staat hier onder hanenkammen. Het zuidelijke deel van het volume aan de Bankastraat wijkt in materieel opzicht af, vanwege sterke kleurverschillen in de baksteen, en is mogelijk opnieuw opgetrokken. Interieur (algemene kenmerken): Het inwendige van de woninkjes was en is uiterst sober. De rechte gang achter de voordeur is voorzien van plavuizen. De via een originele paneeldeur met houten deurkruk en geprofileerd kozijn te betreden woonkamer bevat een plankenvloer en een schoorsteenmantel met houten schouw. De open keuken achter in de kamer was oorspronkelijk een alkoof. De zolderverdieping kan worden bereikt via een getoogde trapopgang en een scheluwe houten trap met een eveneens houten balustrade boven het trapgat. De vertrekken op de zolder zijn voorzien van houten wanden van kraalschroten. Ook enkele deuren in deze bouwlaag dateren nog uit de bouwtijd.
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Arbeiderswoning | – | – | Oorspronkelijke functie | – |
| Woonfunctie | Woningen en woningbouwcomplexen | – | Huidige functie | – |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bankastraat | 1 | – | 8921JK | – | – | – | – |
Eenvoudig midden 19e eeuws woonhuis onder zadeldak tussen topgevels. Omlijste deur.
Inleiding
HERENHUIS, in 1899 gebouwd in neo-renaissancestijl als directeurswoning bij inmiddels verdwenen fabriek bijna aan het slot van de oostelijke stadsuitbreiding aan het Nieuwe Kanaal.
Omschrijving
Inleiding