Noordersingel 88
Inleiding
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Op 4 januari 1893 werden namens het “Bestuur van de Vereeniging tot verpleging van zieken door Diaconessen gevestigd te Leeuwarden, onder den naam van het Diaconessenhuis”, twaalf percelen aan de Noordersingel geveild. Deze percelen lagen ten noorden van het Diaconessenhuis. Tussen perceel zes en zeven was ruimte gereserveerd voor de aanleg van een weg, de latere Natalstraat, zodat er zes percelen ten zuiden en vijf ten noorden van die straat lagen. In de koopakten waren nadere bepalingen omtrent de bouw opgenomen. “De hoogte der te stichten gebouwen moet minstens acht meter uit den begane grond bedragen en de tekeningen der gevels moeten aan de goedkeuring van het gemeentebestuur van Leeuwarden worden voorgedragen”. Op die twaalf percelen verrezen in elf herenhuizen in twee rijtjes*. Die rijtjes kennen een sterke ruimtelijke samenhang en stilistische verwantschap, waardoor er sprake is van grote ensemblewaarde. Op een uitzondering na is niet bekend wie de bouwmeesters van de huizen zijn geweest. Timmerman Marten Meijer kocht kavel 10 (waarop Noordersingel 82 staat) als speciaal gelastigde van Schelto Schilderman en de koek- en banketbakker Tjeerd IJtsma. Perceel 11, met Noordersingel 84, werd verworven door aannemer Theodorus Gerardus Bekhuis, die het voor zichzelf bestemde. Wie het dubbele herenhuis op deze percelen heeft laten bouwen en wie de hand in het ontwerp heeft gehad, is niet bekend. Het exterieur van het pand heeft de kenmerken van de destijds nog gangbare trant van de Neo-Hollandse Renaissance. Het rechter deel (nr. 82) van het dubbele herenhuis heeft in 1920 in opdracht van W. Vergnes een voornamelijk inwendige verbouwing ondergaan. Ook in het linker deel van het pand is door verbouwingen een deel van het oorspronkelijke interieur verdwenen. Exterieur: Dubbel herenhuis met een nagenoeg symmetrisch exterieur, maar inpandig grote verschillen in woningindeling en -grootte. Het gebouw heeft twee volledige lagen onder een samengesteld afgeknot schilddak. Het staat op een overwegend rechthoekige plattegrond, maar kent aan de voorzijde een ver terugwijkende middenpartij van vier raamvakken, met links en rechts de woningentrees. De in de gevelrooilijn staande ‘risalieten’ zijn elk twee raamvakken breed. In die opzet herinnert het gebouw enigszins aan laat-17e en 18e-eeuwse stadspaleizen met een voorhof en zijvleugels, zoals er ook enkele in Leeuwarden stonden. De woningen verschillen achter de gevels wezenlijk in opzet. Nummer 84 is de grootste van de twee woningen en neemt vijf raamvakken in beslag. Noordersingel 82 is aanzienlijk smaller en telt drie raamvakken. Daarbij verschillen overigens ook de ‘risalieten’ enigszins van breedte: de zuidelijke vleugel, van Noordersingel 84, is iets breder dan de rechter vleugel, wat mede is te zien door de bredere muurdammen. De representatieve, op de singelgracht en de Prinsentuin georiënteerde voorgevel is opgetrokken in schoonwerk op een hardstenen plint en heeft verlevendigingen van kunststeen. Deze ornamentiek bestaat uit onderdorpelbanden, speklagen ter hoogte van de wissel- en bovendorpels van de vensters, diamantkoppen halverwege de onderramen en aanzet- en sluitstenen in de segmentbogen boven de vensters. Her en der zijn ook decoratief vormgegeven muurankers opgenomen in de gevels. De gevelopeningen zijn getoogd. De vensters bevatten grotendeels nog T-ramen, deels onder gebogen strekken, wat vermoedelijk ook de oorspronkelijke vorm van de schuiframen is geweest. Niet alle ramen zijn overigens nog origineel. Van de onder eveneens getoogde bovenlichten staande voordeuren in de terugwijkende middenpartij is het linker exemplaar vernieuwd. De rechter deur, van Noordersingel 82, met een tweedelig deurlicht boven een kussenpaneel, De gevel wordt beëindigd door een eenvoudige, vlakke kroonlijst en een geprofileerde dakgoot. De daken zijn gedekt met leien (maasdekking). In het linker dakschild staat nog een originele zinken dakkapel met gebogen profiellijst en oeil de boeuf. Halverwege het centrale dakdeel staat een grotere (mogelijk originele) houten dakkapel met een getoogd dakraam en geprofileerde daklijst. In het rechter dakschild staat een jongere kapel met een geprofileerde daklijst. In de boven een hardstenen plint staande, asymmetrisch ingedeelde achtergevel staan gevelopeningen van uiteenlopend formaat. De grotere vensters op de begane grond en de bovenlichten van de deuren zijn, evenals de zes vensters op de verdieping, voorzien van afgeronde bovenhoeken en staan onder rollagen met kwartrond hoekverloop. Onder de vensters op de begane grond is eveneens een rollaag aangebracht. Tegen de gevel van nr 82 staan een toegevoegde serre en een uitbouw onder plat dak. Een deel van de dakkapellen in het dakschild boven deze gevelpartij is waarschijnlijk toegevoegd. De drie dakkapellen in het met schubvormige leien schaliën (schubbendak) gedekte dakschild boven deze gevel zijn, evenals de meeste andere dakkapellen, waarschijnlijk toegevoegd. De voortuinen hebben een in stijl uitgevoerde, vernieuwde erfscheiding in de vorm van een ijzeren hek met gietijzeren balusters. Deze vallen buiten de bescherming. Interieur: Noordersingel 82 - De wanden en het plafond (met eierlijst aan de versierde koof) in de door een rondbogige doorgang gelede gang zijn voorzien van stucdecoraties. De deuren naar de woonkamer zijn de oorspronkelijke paneeldeuren, die binnen geprofileerde kozijnen staan. De plafonds in de kamer en suite zijn eveneens versierd met goed bewaard gebleven stucdecoraties met onder meer kinderkopjes in de hoekdecoraties. De kamer wordt verlevendigd door een kooflijst en een schouw met een schoorsteenmantel van zwart marmer. Houten inbouwkasten en paneelschuifdeuren scheiden de voor- en achterkamer. Ook de vensterbanken en de kasten met vouwblinden zijn nog aanwezig, evenals de bewegingsmechanismen voor de bovenramen. De kelder bevat gemetselde troggewelfjes tussen ijzeren liggers. Het trappenhuis is voorzien van een scheluwe trap naar de verdieping en een steektrap naar de zolder. De trappen en de balustrade op de overloop hebben geprofileerde houten handlijsten op gietijzeren spijlen. Ook op de verdieping bevindt zich een rondbogige doorgang. Noordersingel 84 - De voorkamer bezit nog delen van de oorspronkelijke paneellambrisering. De in een hoog, doorlopend trappenhuis geplaatste trap naar de verdieping en de zolder begint bij een forse, gesneden trappaal en heeft een doorlopende leuning met wrong en geprofileerde handlijst op gedraaide balusters. De trappen zijn rechte steektrappen met een tussenbordes. Een aantal vensters is nog voorzien van bijzonder, laat 19e-eeuws sluitwerk voor de bovenramen in de slaapkamers op de verdieping. De plafonds op de gang en een slaapkamer zijn nog voorzien van stucdecoraties. Op de verdieping is de gang geleed door middel van een grote rondboog. De deuren zijn de originele paneeldeuren, die binnen geprofileerde kozijnen staan en voor een deel zijn beplaat. Het trappenhuis staat onder een daklicht met een roedenverdeling en gekleurde glazen.
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Herenhuis | – | – | Oorspronkelijke functie | – |
| Woonfunctie | Woningen en woningbouwcomplexen | – | Huidige functie | – |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Noordersingel | 84 | – | 8917BB | – | – | – | – |
Inleiding
Hek door vazen bekroond, toegang gevend tot de Prinsentuin.
Inleiding