Het ‘Europaplein’ bestond in de hoofden van stadsplanners in z’n meest elementaire vorm reeds in de late jaren-1910. In het eerste, voorlopige uitbreidingsplan voor Leeuwarden, dat in oktober 1920 door de gemeenteraad werd vastgesteld, lag er al een knooppunt van verkeersverbindingen: de Harlingerstraatweg, diagonaal erop uitkomende straten door de Westerparkwijk en de Vogelbuurt en een haaks kruisend ringkanaal dat in een wijde boog om de stad moest komen. Nadat in het uitbreidingsplan uit 1931 het ringkanaal al was vervangen door een ringweg en het ‘plein’ louter werd opgevat als een knooppunt van straten, werd bij de herziening van 1935 voor het eerst de grootstedelijke vorm van een grote ovaal met een oost-west oriëntatie geïntroduceerd. De eerste ‘rotonde’ voor het moderne stadsverkeer van Leeuwarden was geboren. Wanneer precies de voorbereidingen voor de pleinaanleg begonnen zijn, is niet helemaal duidelijk. Er zijn in elk geval uit 1936 blauwdrukken bewaard gebleven met studies door de Dienst Gemeentewerken naar de mogelijke indeling, profielen en bebouwingsrooilijnen (Historisch Centrum Leeuwarden, Bouwtekeningen, toegangsnr. 730, inv.nrs. 7049). Deze studies hebben één gemeenschappelijke karakteristiek: de ovale hoofdvorm. Wel was de opzet om de pleinruimte veel kleinschaliger in te richten. Vermoedelijk is pas kort vóór de feitelijke aanleg van het Harlingerplein in 1953 besloten tot een grootschaliger benadering met een weids middenperk waarvan de ovale vorm een afspiegeling van de hoofdvorm is, en om het groene veld heen een brede hoofdweg en een ventweg tegen de buitenkant. In 1958 werd de naam in Europaplein veranderd, kort nadat de Raad van Europa gemeenten had opgeroepen om een straat of plein Europees te noemen. In hetzelfde jaar waarin de naam in Europaplein veranderde, kwam in het grasperk tijdelijk een grote fontein te liggen. Het Fries Rundvee Stamboek luisterde zijn jubileum op met dit gebaar aan de stad. Een paar jaar later kwam een discussie op gang of het plein een permanente fontein verdiende (zie o.a. ‘Fontein contra Monument. Hoe versieren wij het Europaplein?’, in: Leeuwarder Gemeenschap. Maandblad onder auspiciën van de Leeuwarder Gemeenschap, 10 (1961) 11, pp. 12-15). Die kwam er in 1964 door een schenking van de in de Friese hoofdstad gevestigde Coöperatieve Zuivelbank, voorloper van de Friesland Bank, ter gelegenheid van haar 50-jarig bestaan. Het bureau van ir. J. Wiersma, huisarchitect van de Zuivelbank, voorzag het perk van een groot bassin met een piëdestal in het midden, voorzien van bronzen ‘waterspuwers’, vervaardigd door een firma uit Hoogkerk (projectarchitect was Gerrit Oort). Op de piëdestal werd een sculptuur van de Leeuwarder beeldend kunstenaar Chris Fokma geplaatst. Met veel vertoon en in aanwezigheid van iedereen die er op bestuurlijk gebied in Friesland toe deed, werd de fontein op 16 oktober 1964 officieel in werking gesteld. Overigens was de Schoonheidscommissie, die het plan in maart 1964 ter beoordeling voorgelegd had gekregen, niet zeer te spreken over Wiersma’s ontwerp. De fontein is gerevitaliseerd in 1995. De bescherming geldt de ovale vorm en de groene uitvoering van het middenperk, de centraal daarop geplaatste fontein en het bekronende bronzen beeld. Centraal op de ‘rotonde’ van het Europaplein gelegen grasperk, waarvan de ovale vorm - de vorm is bepalender dan de maatvoering - een afspiegeling is van de hoofdvorm van de stedelijke ruimte. Midden op het groene perk, op het snijpunt van de lengte- én de breedte-as, bevindt zich een groot, min of meer cirkelvormig fonteincomplex. Dit bestaat uit een twaalfhoekig bassin, samengesteld uit geprefabriceerde betonelementen, en een zeshoekige fontein met een sculptuur op een hoog opgaande betonnen piëdestal. De opstaande rand van het bassin is op de hoeken voorzien van spuwerblokken, waarin de bronzen spuwers zijn opgenomen. Het bronzen sculptuur van Chris Fokma in de vorm van een geabstraheerde vogel vormt de bekroning van de piëdestal van beton.