Midden in het weiland, tussen het Schapendijkje en het terrein van de vliegbasis Leeuwarden ligt de in 1827 aangelegde particuliere begraafplaats van de familie Dorhout. Initiatiefnemer tot de aanleg was Ambrosius Dorhout (1753-1827), het negende en laatste kind van Bernardus Dorhout, een oud-burgemeester van Leeuwarden, en Neltje Mercator. De familie Dorhout was een koopmansgeslacht dat in de achttiende eeuw zeer gefortuneerd was en veel grond bezat. In de eerste helft van de negentiende eeuw bekleedden leden van de familie posten in het gemeente- en provinciebestuur en bij de rechterlijke macht. De kleine begraafplaats in de vorm van een grafkelder is aangelegd op een van de landerijen, het ten westen van Leeuwarden gelegen hoornleger der zathe en landen ‘Het Bosch’, die in het bezit was van de familie Dorhout. De opdracht tot de aanleg van de grafkelder gaf Ambrosius kort voordat hijzelf overleed op 30 april 1827. De opdrachtnemer was de Leeuwarder meestertimmerman Jacob Romein (1791-1842), de vader van de latere stadsarchitect van Leeuwarden, Thomas Romein. In het bewaard gebleven bouwplan zijn de precieze specificaties te vinden: “Lang tusschen de muren binnenskamer acht ellen en een tweede palm oftewerl dertig voet, drie duim Vriesche maat. En breed binnenswerks drie ellen en zeven en een tweede palm oftewel twaalf voet en acht duim Vriesche maat”. Ter verduidelijking: een el is 69 centimeter, een voet 30 centimeter, een palm 10 centimeter en een duim 2 ½ cm. In september kwam de aanleg gereed en kon Ambrosius als eerste Dorhout in de kelder worden bijgezet. De kosten van het project hadden f 3.096,30 bedragen. De behoefte om een eigen particuliere begraafplaats te hebben, kwam vermoedelijk voort uit de omstandigheid dat het in 1827 bij Koninklijk Besluit werd verboden om nog langer in kerken te begraven. Gemeenten met meer dan 1000 inwoners moesten bovendien begraafplaatsen buiten de stad aanleggen. Het patriciaat en de adel werd daarmee het privilege van een zekere exclusiviteit ontnomen: zij werden veelal in de kerk begraven en ‘dreigden’ nu terecht te komen tussen het gewone volk. Het is in die tijd geweest, dat er meer particuliere begraafplaatsen door vermogende en/of adellijke families zijn aangelegd. Voorbeelden in de omgeving van Leeuwarden zijn de begraafplaats van de familie Eysinga in Wirdum en de Bumabegraafplaats in Weidum. Ook de familie Dorhout voelde kennelijk die behoefte. De boer die de landerijen van de familie Dorhout pachtte, was verplicht om op de bijbehorende boerderij een kamer te reserveren als rouwkamer. Deze boerderij is in de Tweede Wereldoorlog afgebroken door de Duitse bezetter voor het verkrijgen van een vrij schootsveld, waardoor de begraafplaats de huidige, wat geïsoleerde ligging kreeg. De oorspronkelijke, twee keer zo grote grafkelder raakte bovendien in de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd, waarschijnlijk door een Engelse bom, die bestemd was voor het nabijgelegen vliegveld. Kort na de oorlog is de grafkelder hersteld c.q. herbouwd en zijn de overgebleven stoffelijke resten opgeborgen in een verzamelkist onder een grote zerk. Vrijwel alle originele naamplaten op de kisten zijn bewaard gebleven en nog in het bezit van de familie. Tussen 1827 en 1990 zijn in totaal 22 personen in de grafheuvel begraven. Een tweede zerk op de grafheuvel is afkomstig uit de Westerkerk aan de Bagijnestraat in de Leeuwarder binnenstad. Na de herbestemming van de kerk rond 1990 kwamen tal van in de kerk te voorschijn gekomen grafzerken terecht in het Leeuwarder Bos, waaronder de zerk die in de Westerkerk het graf bedekte van Bernardus Dorhout, overleden in 1777, en diens echtgenote Neltje Mercator, gestorven in 1789. Deze zerk is in 2011 overgebracht naar de grafheuvel in opdracht van de Dorhout Stichting. De gracht rondom de grafheuvel en delen van de ermee verbonden sloten vallen eveneens onder de bescherming. De begraafplaats is nog steeds in gebruik. De Dorhout-begraafplaats toont zich in het landschap als een bolling, een kleine heuvel, die deels aan het zicht wordt onttrokken door een krans van geboomte (eiken en wilgen). De heuvel is min of meer druppelvormig en wordt omringd door een ongeveer twee meter brede gracht, waardoor het als een eiland in het weiland en in het omringende water ligt. De gracht is aan de zuidzijde en aan de noordwestzijde verbonden met een sloot. De zuidelijke sloot is afgedamd aan het eind en de gebogen noordelijke sloot buigt met een scherpe hoek af naar het oosten. De grafheuvel is bereikbaar via een dam aan de oostzijde van de gracht. De dam is aan weerszijden voorzien van gemetselde, concaaf gebogen damwanden van roodbruine baksteen (handvormsteen). Op de dam staat een eenvoudig, vernieuwd ijzeren spijlenhek met aan weerszijden van de eindbalusters grote smeedijzeren voluten. Een grote, rechthoekige hardstenen zerk op de oostelijke helling van de heuvel is gericht op de toegang op de dam. Deze onversierde zerk ligt op een betonnen plint en is aan de bovenzijde, in een gefrijnd veld voorzien van de tekst ‘GRAFKELDER VAN DE FAMILIE DORHOUT’ in uitgespaarde letters. Een tweede zerk ligt iets over het hoogste punt aan de westzijde op de heuvel. Deze eveneens onversierde, rechthoekige zerk is voorzien van een uitgebreide gegraveerde, in Latijn geschreven tekst in het bovenste deel van de steen en met de eveneens ingegraveerde vermelding ‘&#8470: 63’ in het onderste deel van de steen.