Bij de invoering van de Wet- op het lager onderwijs in 1857 telde de stad dertien lagere scholen. Ondanks de over het algemeen uitstekende omstandigheden waaronder les werd gegeven, bleken de bestaande scholen niet te voldoen aan de eisen van de nieuwe schoolwet. Het gemeentebestuur heeft daarop een omvattend vernieuwingsprogramma gestart, dat over een periode van vijftig jaar de bouw en verbetering inhield van 11 schoolgebouwen voor openbaar lager onderwijs. In 1876 kocht de gemeente een herenhuis met tuin op de hoek van de Oude Oosterstraat en de toen nog aanwezige gracht van de Tweebaksmarkt (Druifstreek) en liet die afbreken. Thomas Romein, sinds 1843 stadsarchitect van Leeuwarden, leverde het ontwerp voor deze als (Hervormde?) Gemeenteschool no. 1 bekend geworden onderwijsvoorziening, die in september 1878 in gebruik kon worden genomen. Tegen de blinde zuidgevel van de in een eclectische stijl gebouwde school verrees omstreeks 1928 een lagere aanbouw met een gymnastieklokaal. De ontwerper hiervan was waarschijnlijk de toenmalige stadsarchitect Justus Zuidema. In de jaren ’90 van de 20e eeuw is het gymlokaal gesloopt en verloor het toen als de Willem Lodewijkschool bekende gebouw de onderwijsfunctie. Bij een hierop volgende verbouwing tot kantoorpand is het oorspronkelijke interieur grotendeels verdwenen. Het inwendige van het voormalige schoolgebouw valt derhalve buiten de bescherming. Exterieur: Het voormalige, blokvormige schoolgebouw is opgetrokken vanuit een rechthoekige plattegrond. Het heeft twee bouwlagen onder een afgeknotte schildkap met gesmoorde, platte Friese pannen. De symmetrische, op de Druifstreek gerichte voorgevel is vijf traveeën breed met in het midden een hoger opgaand ingangsrisaliet. De gevels zijn opgetrokken in schone baksteen boven een hardstenen plint en bevatten voornamelijk getoogde gevelopeningen, waarvan de bogen zijn verlevendigd door uitgemetselde randen en tandlijsten van gele baksteen. De verdiepingsvensters zijn bovendien voorzien van een sluitsteen. De vensters, grote samengestelde schoolvensters, staan boven gecementeerde lekdorpels en zijn in de diep staande ramen voorzien van een roedenverdeling en een bewerkte middenstijl. De gevels worden geleed door speklagen van gele baksteen en gele, uitgemetselde cordonlijsten, die eveneens zijn voorzien van een tandlijst. De hoeken van de gevels worden geaccentuueerd door pilasters met een hardstenen basement en een versierde hardstenen hoeksteen halverwege. De risaliet heeft op de begane grond een getoogde portiek met een sluitsteen in de segmentboog, een paneel-porte brisée, die staat tussen smalle zijlichten en een bovenlicht met rondbogen en radiale roedenverdeling. Het grote traplicht op de verdieping heeft een rondboograam in het midden en staat onder een segmentboog met versierde boogveld. De risaliet heeft een profiellijst en wordt bekroond door een frontonvormige attiek, waarin geometrische motieven met uitgemetselde rand zijn opgenomen. De cirkel in het midden bevat een decoratie met schelpmotief en ingekraste letters (niet meer leesbaar). De hoeken en de kleine tuit worden bekroond door hardstenen akroterieën. De geprofileerde gootlijsten aan de daklijsten aan weerszijden van de risaliet rusten op uitgemetselde consoles. Bij de symmetrische, vier-assige rechter zijgevel ontbreekt de risaliet, maar deze is verder qua gevelindeling, materiaalgebruik en detaillering identiek aan de voorgevel. De gepleisterde linker zijgevel en de door een aanbouw grotendeels aan het oog onttrokken achtergevel hebben na de verbouwing aan het einde van de twintigste eeuw hun oorspronkelijke karakter verloren. Overige: Het hekwerk aan de rechter zijde van het schoolgebouw is nog grotendeels oorspronkelijk. De hekdelen zijn samengesteld uit gietijzeren balusters, waartussen spijlenhekken van smeed- en gietijzer staan.