Wirdumerdijk 9, Leeuwarden

Monumenttype:
Gemeentelijk monument
Monumentnummer:
1007420400
Monumentnaam:
Wirdumerdijk 9
Plaats:
Leeuwarden

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Beschrijving

De eerste grote stadsuitbreiding van het ‘moderne’ Leeuwarden kwam tot stand naar een plan uit 1866 van stadsarchitect Thomas Romein. Het uitbreidingsplan omvatte het gebied tussen het Zaailand en het nieuwe station en behelsde onder meer het rechttrekken van de zuidelijke, zeventiende-eeuwse gebastionneerde stadsgracht. Ofschoon het plan met gigantische investeringen gepaard ging, werd het in 1868 en 1869 uitgevoerd – de gemeente was overigens al in 1865 begonnen met aankoop van gronden. Over de terreinen aan weerszijden van de gekanaliseerde stadsgracht legde Romein een strak, min of meer rechthoekig stratenpatroon, met de Sophialaan en Prins Hendrikstraat als centrale noord-zuid as tussen het Zaailand en het spoorwegstation. Langs de stadsgracht kwamen brede kaden, de Willemskaden. Zo ontstonden vier langgerekte bouwblokken, die in bouwkavels konden worden uitgegeven. De kavels bleken zeer gewild. In de jaren-1870 en -1880 verrezen er hoofdzakelijk woonhuizen voor welgestelde Leeuwarders. Deze herenhuizen worden op enkele plekken afgewisseld met een representatief bedrijfspand. Het op de hoek van de Willemskade en de Baljeestraat gesitueerde, naar alle waarschijnlijkheid in 1874-’75 gebouwde pakhuis diende oorspronkelijk voor de opslag van vlas. Op 6 oktober 1874 stond in de Leeuwarder Courant een advertentie voor de aanbesteding van het schilderwerk “aan de HEERENHUIZINGE en het daarnaast staande PAKHUIS, genaamd de Vlasbloem, aan de Willemskade, Zuidzijde, te Leeuwarden”. En uit het Wijkboek van 1878 blijkt, dat de Vlasbloem de naam was voor het pakhuis Willemskade 9. Niet alleen biedt de advertentie een betrouwbare aanwijzing voor het bouwjaar van het pakhuis, ook blijkt eruit dat het belendende woonhuis Willemskade 11 (RM 24468) in één bouwproject tot stand is gekomen. In 1877, twee jaar na de nieuwbouw, werd het woonhuis bewoond door Anthonij Joseph Edward Lucardie, wiens beroep volgens een vermelding in 1890 vlashandelaar was (het pakhuis stond daarbij aangeduid als “pakhuis Lucardie, bijgenaamd de Vlasbloem”). Lucardie liet in 1886 nog een trottoir aanleggen “ter hoogte van het pakhuis”. Hiermee is de ontstaansgeschiedenis van het pakhuis helder. Rond 1900 had het pakhuis een gemengde bestemming gekregen: er waren onder meer laboratoria in ondergebracht. Op een bouwtekening uit 1904 met de bestaande toestand toentertijd is de eerste verdieping van het pakhuis nog steeds in gebruik voor vlasopslag door Lucardie, maar zijn daarboven kantoren, een laboratorium van zuivelconsulent Mesdag en een laboratorium voor botercontrole te vinden. De bouwtekening vormde de basis voor verbouwing in dat jaar van zowel het pakhuis als het herenhuis onder leiding van Zytse Siewert Feddema en in opdracht van de Friesche Maatschappij van Landbouw, een verbouwing die grotendeels tot het inwendige beperkt bleef, maar ook een wijziging van de achtergevel inhield. In 1908 voerde architect J.L. de Vries een inwendige verbouwing uit aan de eerste verdieping aan de Willemskade, waar de bestaande leeszaal werd verbouwd tot een zitkamer, een logeerkamer en een verkleinde leeskamer. In 1982-'83 vond cascoherstel plaats en werd de indeling van het voormalige pakhuis gewijzigd in opdracht van de Friesche Maatschappij van Landbouw. De constructie bleef gehandhaafd en is grotendeels in het zicht gehouden. De door Botman en Meijer getekende verbouwing werd uitgevoerd door W. de Vries en Zn. Anno 2010 is het in een eclectische stijl gebouwde Landbouwhuis in gebruik als kantoorpand. De bescherming geldt het exterieur en de constructie benevens het stoepje van gele baksteen en de uit hardstenen stoeppalen samengestelde erfscheiding aan beide straatzijden. Exterieur: Het om de hoek gaande gebouw met afgeronde hoektravee is opgetrokken vanuit een L-vormige plattegrond en staat met drie bouwlagen onder afgeknotte schilddaken, die zijn gedekt met gesmoorde platte Friese pannen met keperwel. De door middel van uitgemetselde cordonlijsten gelede gevels zijn van schone, bruine baksteen, verlevendigd met getoogde strekken van gele steen boven de eveneens getoogde gevelopeningen. De gevels worden beëindigd door een decoratief uitgemetselde, kornissende kroonlijst van roodbruine en gele baksteen met tandlijst, waarop een gootlijst met ojiefprofiel ligt. De vensters zijn voorzien van gemetselde lekdorpels en decoratieve muurankers van smeedijzer. In de negen traveeën brede gevel aan de Baljeestraat bevindt zich nog één, door pilasters geflankeerde en hoger opgaande travee waarin de overhuifde hijsbalk nog de oorspronkelijke pakhuisfunctie weergeeft. Deze travee is op alle drie verdiepingen nog voorzien van de drie oorspronkelijke, openslaande laad- en losdeuren. Op de begane grond zijn de deuren vervangen door een venster. Een tweede, oorspronkelijk identieke travee links in de gevel is afgetopt in het derde kwart van de twintigste eeuw. Deze travee is alleen op de tweede verdieping nog voorzien van de laad- en losdeuren en heeft tegenwoordig dezelfde hoogte als de geveldelen aan weerszijden. Deze geveldelen bevatten oude vensters met negenruits schuiframen. Eén venster op de begane grond wijkt in breedte af van de overige vensters. In de vensters op de begane grond en de eerste verdieping in de rechter travee zijn de oorspronkelijke ramen vervangen door enkele ramen. Hetzelfde geldt voor de gebogen hoektravee, waarin onder het venster op de tweede verdieping een met de travee meebuigende gevelplaat van kunststeen is aangebracht. De belettering “LANDBOUWHUIS” hierop dateert uit de laatste decennia van de twintigste eeuw. Aan de kant van de Willemskade is het pand vier traveeën breed. Tussen twee over de gehele hoogte van de gevel doorgetrokken pilasters bevonden zich oorspronkelijk de laaddeuren, die hier allemaal zijn vervangen door ramen. Ook deze travee was van oorsprong hoger opgaand en eveneens in de afgebroken vierde bouwlaag voorzien van een overhuifde hijsbalk met rad. De vensters op de begane grond en de eerste verdieping zijn ook hier voorzien van nieuwe enkelruits ramen. De vensters op de tweede verdieping bevatten nog de oorspronkelijke ramen met een roedenverdeling. Het gebouw heeft alleen een relatief korte achtergevel aan de kant van de Baljeestraat. Deze is op de begane grond voorzien van een rechtgesloten deur en een eveneens recht gesloten venster met kruisraam en hardstenen onderdorpel (beide gevelopeningen onder strek) en van twee getoogde vensters onder een eveneens getoogde rollaag. De vier getoogde vensters op de eerste verdieping staan ook onder een rollaag. Van de vijf vensters op de tweede verdieping zijn de linker twee, die waarschijnlijk de vervangers zijn van één groot raam, te vergelijken met die op de eerste verdieping. De andere drie zijn eveneens getoogd, maar van een veel kleiner formaat. Op het venster met kruisraam na zijn alle vensters in deze gevel voorzien van schuiframen. De zich verjongende vierkante hardstenen stoeppalen met diamantkop staan aan de rand van een met gele baksteen betegelde stoep. De stangen die de palen met elkaar verbonden zijn grotendeels verdwenen. Interieur: Het inwendige van het gebouw heeft ingrijpende wijzigingen ondergaan. Van belang zijn nog de in het zicht gelaten constructieve onderdelen, die de vloeren en de kap dragen. De houten draagconstructies van de vloeren bestaan onder meer uit reeksen zware, met ijzeren klemmen verstevigde standvinken, waarop lange liggers zijn gelegd. Ook de spanten van de kapconstructie zijn bewaard gebleven. In de enige bewaard gebleven ‘dakkapel’ bevindt zich nog de oude, met de hijsbalk verbonden hijsinstallatie.

Bron: Fenicks B.V.

Specificaties

Bron: Fenicks B.V.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Pakhuis Oorspronkelijke functie
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Wirdumerdijk 9 8911CB
Bron: Fenicks B.V.

Tijdlijn Wirdumerdijk 9

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Andere monumenten in de buurt

Naar boven