Vredeman de Vriesstraat 19, Leeuwarden

Monumenttype:
Gemeentelijk monument
Monumentnummer:
1007417500
Monumentnaam:
Vredeman de Vriesstraat 19
Plaats:
Leeuwarden

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Beschrijving

Blok van drie, oorspronkelijk in huur uitgegeven, herenhuizen aan de Vredeman de Vriesstraat (met de eindwoning Vredeman de Vriesstraat 19 op de hoek van de Wijbrand de Geeststraat), gebouwd in 1905 voor de bouwondernemers Karel Posthuma en Hendrik de Vries. Die bouwondernemers zorgden mogelijk zelf voor het plan, maar ook de namen van Hero Feddema (sr.) en Zijtse Siewert Feddema zijn wel genoemd als ontwerper. In 1921 vond een verbouwing plaats, waarbij Vredeman de Vriesstraat 15 een erker kreeg. De verbouwing gebeurde in opdracht van G.C. Bijlenga naar een ontwerp van H. Feddema. Het blok is gebouwd in een overgangsstijl, waarin zowel elementen van de Neo Renaissance als van de Art Nouveau zijn te herkennen. De bescherming geldt het exterieur (met uitzondering van jongere aanbouwen aan de achterzijde) en de interieurs voor zover nog daterend uit de oorspronkelijke bouwtijd. Ook de bewaard gebleven ijzeren tuinhekken die aan de straatzijde de overgang van de voortuinen van Vredeman de Vriesstraat 15 en 17 en de stoep markeren, vallen onder de bescherming. Exterieur: Het vanuit een onregelmatige plattegrond, voornamelijk in schone, bruine en rode baksteen opgetrokken, deels onderkelderde blok staat met twee (voorzijde) en drie bouwlagen (achterzijde) onder een plat dak met uitkragende, geprofileerde dakranden die rusten op gesneden gootconsoles. De hoek van de Vredeman de Vriesstraat en de Wijbrand de Geeststraat heeft een accent gekregen in de vorm van een torenachtig element, behorende bij Vredeman de Vriesstraat 19. De gevels bevatten recht gesloten en getoogde gevelopeningen en worden verlevendigd door ontlastingsbogen van rode verblendsteen en speklagen en andere accenten van geverfde kunststeen of gepleisterde baksteen. De lekdorpels van de vensters zijn van grijze hardsteen, evenals de stoepjes voor de voordeuren. De vensters zijn voor het grootste deel ingevuld met de oorspronkelijke ramen. De op het zuiden en de Vredeman de Vriesstraat gerichte voorgevel is samengesteld uit zes, ten opzichte van elkaar verspringende gevelpartijen, waarvan de sprongen worden geaccentueerd door een gemetselde pinakel met een bekroning van wit geschilderde kunststeen. Alle geveldelen worden beëindigd door een dunne, geprofileerde kroonlijst. Elke woning heeft een tweedelige voorgevel, waarvan de delen ten opzichte van elkaar en van die van de belendende woningen verspringen. De in bruine baksteen opgetrokken gevel van de linker woning (Vredeman de Vriesstraat 15) is links op de begane grond van de linker gevelpartij voorzien van een getoogd venster met roedeverdeling in het bovenraam. Het venster op de verdieping staat onder een latei, een segmentboogvormige ontlastingsboog van rode verblendsteen en een met rode en gele verblendsteen ingevulde boogtrommel. De hier rechts van staande deur is de originele deur met spitsboogvormige deurlichten. De deur staat onder een latei en een driedelig, in hoogte verspringend bovenlicht (later ingevuld met glas-in-lood). Aan weerszijden van het bovenlicht bevindt zich de trapsgewijs verspringende console van kunststeen en baksteen, die de getoogde basis van een balkon dragen. De door zware deklijsten afgedekte zijmuren (met smeedijzeren sierankers) van het balkon staan recht boven de consoles en aan weerszijden van een smeedijzeren balkonhek met geprofileerde, houten handlijst. Op het balkon komt een dubbele deur met driedelig bovenlicht uit. In de rechter gevelpartij bevindt zich de in 1921 gebouwde erker met gemetselde onderbouw. De erker is voorzien van een doorgetrokken reeks van hardstenen lekdorpels en met glas-in-lood (niet oorspronkelijk) ingevulde bovenlichten. Een dubbele deur met gedeeld bovenlicht en smalle zijlichten komt uit op het platte dak van de erker, dat nog is omheind door het houten spijlenhek met bewerkte hoekbalusters uit de jaren-1920. De deuren en zijlichten boven de erker worden door smalle penanten van elkaar gescheiden en staan onder segmentboogvormige ontlastingsbogen en boogvelden met een decoratieve invulling van gele en rode verblendsteen. Op de begane grond van de linker gevelpartij van de middelste woning (Vredeman de Vriesstraat 17) staat een erker met schuine zijkanten en een dakje waarvan de uitkragende randen rusten op gesneden klampen. Op de verdieping staat een venster onder een segmentboogvormige ontlastingsboog tussen smalle zijlichten, die door middel van dunne penanten van het centrale venster worden gescheiden. Het bovenste deel van deze gevelpartij is gepleisterd. De rechter gevelpartij van de middelste woning is links op de begane grond voorzien van de oorspronkelijke, boven een hardstenen stoepje staande, originele voordeur met spitsbogen in de deurlichten. De deur staat onder een latei en een driedelig, in hoogte ten opzichte van elkaar verspringend bovenlicht met glas-in-loodramen. Het getoogde venster hier rechts van bevat een gedeeld bovenlicht met glas-in-lood. Het kleine balkon boven de entree rust op kleine consoles van baksteen en kunststeen, een materiaal dat ook is gebruikt voor de voetplaat. Een smeedijzeren balkonhek staat tussen muurtjes, die zijn afgedekt met zware deklijsten. Op het balkon komt een dubbele deur uit. Deze staat onder een driedelig bovenraam met glas-in-lood en een segmentboogvormige ontlastingsboog met een decoratieve vulling van gele en rode verblendsteen in de boogtrommel. Het bovenraam, de boog en boogtrommel van het venster hier rechts van zijn identiek. Het linker veld van de rechter woning (Vredeman de Vriesstraat 19) is links op de begane grond voorzien van een getoogd venster met glas-in-lood in het samengestelde raam. Rechts hiervan staat een ingangsportaal met een vernieuwde deur. De deur staat onder een latei en een driedelig, in hoogte verspringend bovenlicht, waarvan de kleinere zijlichten zijn ingevuld met deels gebrandschilderd (landschapjes) glas-in-lood. Aan weerszijden van het bovenlicht bevindt zich de trapsgewijs verspringende console van kunststeen en baksteen, die de getoogde basis van een balkon dragen. De door zware deklijsten afgedekte zijmuren (met smeedijzeren sierankers) van het balkon staan recht boven de consoles en aan weerszijden van een smeedijzeren balkonhek met geprofileerde, houten handlijst. Op het balkon komt een dubbele deur met driedelig bovenlicht uit. Links op de verdieping staan twee vensters met samengesteld raam. De rechter gevelpartij is op de begane grond voorzien van een getoogd venster met glas-in-lood in het samengestelde raam. Het getoogde middelste venster met samengesteld raam hierboven wordt geflankeerd door smalle gemetselde penanten en smalle zijlichten. Het bovenste deel van deze gevelpartij is gepleisterd. Rechts van deze gevel bevindt zich een sprong met in de binnenhoek een vijfzijdige erker met boven de vensters een doorgetrokken latei en met een opbouw in de vorm van een torenachtig element. De erker is voorzien van een balustrade met smeedijzeren hekken tussen gemetselde balusters, afgedekt met zware deklijsten. De toren is op de eerste verdieping voorzien van een op het erkerdak uitkomende dubbele deur en van vensters met een gedeeld bovenraam onder latei. De linker hoek kent een vertanding van kunststeen naar de bovenste torengeleding, waarvan elke zijde is ingevuld met een smal venster onder doorgetrokken lateien. De toren wordt bekroond door een octogonale spits, gedekt met bitumineuze schaliën. De op de Wijbrand de Geeststraat gerichte en vanaf die straat ook zichtbare achterzijde van het blok is samengesteld uit sterk ten opzichte van elkaar in diepte en in hoogte verspringende gevels. Er is hier sprake van drie minder hoge bouwlagen en van trappenhuizen en achteringangen die voor een belangrijk deel het beeld van de achterzijde bepalen (enkele jongere aanbouwen hebben geen monumentale waarde). Het formaat en de plaatsing van de gevelopeningen loopt zeer uiteen, waardoor een gevarieerd gevelbeeld met individuele kenmerken en expressie per woonhuis is ontstaan. De geprofileerde dakgoten op de gesneden klossen, de witte accenten in de vorm van speklagen, lateien en kunststenen koppen op de pinakels. De originele hekken aan de voortuinen van de woningen Vredeman de Vriesstraat 15 en 17 zijn vervaardigd van smeedijzer en voorzien van de voor de vroege twintigste eeuw karakteristieke Art Nouveau vormgeving. Interieur: De oorspronkelijke indeling en interieurafwerking van de woningen zijn in belangrijke mate maar wel in uiteenlopende gradaties bewaard gebleven. De beschrijving van een interieur is voor het grootste deel gebaseerd op het inwendige van Vredeman de Vriesstraat 15, waarvan K. Eriks, de oprichter van de Frico (Friese Condens), de eerste bewoner was. In Vredeman de Vriesstraat 15 zijn de meeste, binnen profiellijsten staande paneeldeuren bewaard gebleven. Het tochtportaal en de gang zijn voorzien van een marmeren vloer en plinten. De deur tussen het tochtportaal en de gang staat in de originele scheidingswand met een roedeverdeling in het hoge bovenlicht. De trap naar de kelder is een rechte houten steektrap met een deur voor de kelderingang. De woonkamer rechts van de gang is een kamer en suite met glas-in-lood in de van elders afkomstige schuifdeuren en met schouwen met Art Nouveau decoraties in de zwart marmeren schoorsteenmantels. De achterwand van de schoorsteenmantel in de achterkamer is nog bekleed met de oorspronkelijke betegeling. De trap naar de verdieping is samengesteld uit een vrij lange, scheluwe trap, een tussenbordes met deur en een korte steektrap. De deur aan het tussenbordes behoort bij een insteek (voormalig dienstbodenkamertje). De trapdelen zijn voorzien van houten leuningen met geprofileerde handlijsten, gedraaide spijlen en trappalen. Een getoogde opgang aan de overloop met nog vier originele deuren voert naar een korte houten steektrap met aan het bordes een kastdeur en een deur naar een kamer met een plafond van kraalschroten. Ook deze deuren zijn de originele paneeldeuren. Het plafond van de overloop bevat een daklicht met niet origineel glas-in-lood.

Bron: Fenicks B.V.

Specificaties

Bron: Fenicks B.V.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Herenhuis Oorspronkelijke functie
Woonfunctie Woningen en woningbouwcomplexen Huidige functie
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Vredeman de Vriesstraat 19 8921BP
Bron: Fenicks B.V.

Tijdlijn Vredeman de Vriesstraat 19

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Andere monumenten in de buurt

Naar boven