Noordvliet 501
Eenvoudig midden 19e eeuws woonhuis onder zadeldak tussen topgevels. Omlijste deur.
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
De Saskiabuurt was na de Oud-Indische Buurt het tweede grootschalige woningbouwproject van de Woningvereeniging Leeuwarden, een van de eerste toegelaten woningverenigingen in Nederland die mocht opereren binnen de kaders van de Woningwet (1902). Het stedenbouwkundige plan voor de buurt is evenals het architectonische ontwerp voor de 107 arbeiderswoningen van de hand van architect Willem Cornelis de Groot (Hollum 1853 – Leeuwarden 1939). De bouw startte in 1909 en kwam gereed in 1910. De 107 woningen zijn verdeeld over zeven gesloten blokken aan de Saskiastraat, de Straat van Welgelegen, de 1e, 2e, 3e, 4e, 5e en 6e Saskiadwarsstraat en de Willem Lorestraat. Het betreft de adressen Saskiastraat 5 t/m 27: 24 t/m 38, Straat van Welgelegen 2 t/m 22, Willem Lorestraat 42 t/m 52: 49 t/m 57, 1e Saskiadwarsstraat 1 t/m 15, 2e Saskiadwarsstraat 1 t/m 15: 2 t/m 16, 3e Saskiadwarsstraat 1 t/m 11: 2 t/m 14, 4e Saskiadwarsstraat 1 t/m 11: 2 t/m 14, 5e Saskiadwarsstraat 1 t/m 9: 2 t/m 10, 6e Saskiadwarstraat 2 t/m 10. Aan de Saskiastraat en de Straat van Welgelegen kwam iets ruimere, duurdere woningen te staan. De zorgvuldig gedetailleerde woningreeksen van de Saskiabuurt zijn gebouwd in een voor de periode en architect De Groot karakteristieke Vernieuwingsstijl, die ook kenmerkend is voor de eveneens door De Groot ontworpen Oud-Indische Buurt en de Hollanderwijk. De woningen zijn gerenoveerd aan het begin van de jaren-1970 en opnieuw in de late jaren-1980, maar uitwendig hebben ze hun oorspronkelijke karakter grotendeels behouden. In 2011 worden de woningen opnieuw gerenoveerd. Tussen de voortuintjes en de straat stonden ooit ligusterhagen, die dienden als erfscheiding. De bescherming geldt het exterieur en de constructie. De rechte woningrijen aan de Saskiadwarsstraten en de Willem Lorestraat hebben een oost-west oriëntatie. De evenwijdig aan elkaar staande woonblokken zijn door middel van dwarsverbindingen aan de Straat van Welgelegen en de Saskiastraat met elkaar verbonden. Zo is het noordelijke rijtje woningen aan de 1e Saskiadwarsstraat verbonden met het rijtje aan de zuidkant van de 2e Saskiadwarsstraat, de noordzijde van de 2e Saskiadwarsstraat is verbonden met het zuidelijke rijtje aan de 3e Saskiadwarsstraat, de noordzijde van de 3e Saskiadwarsstraat is verbonden met het zuidelijke rijtje aan de 4e Saskiadwarsstraat, de noordzijde van de 4e Saskiadwarsstraat is verbonden met het zuidelijke rijtje aan de Willem Lorestraat, de noordzijde van de Willem Lorestraat heeft een verbinding met het zuidelijke rijtje aan de 4e Saskiadwarsstraat, de noordzijde van de 3e Saskiadwarsstraat is verbonden met het zuidelijke rijtje aan de 5e Saskiadwarsstraat, de noordzijde van de 5e Saskiadwarsstraat is verbonden met het rijtje aan de 6e Saskiadwarsstraat. De rechte rijtjes aan de dwarsstraten en de Willem Lorestraat zijn eenvoudig van opzet en vergelijkbaar in detaillering. Toch heeft elke dwarsstraat zijn eigen kenmerk, onder meer door een verschil in het patroon in de boogvelden boven de gevelopeningen of het ontbreken ervan. De kortere, verbindende bouwdelen aan de Saskiastraat en de Straat van Welgelegen waren de grotere woningen in het complex. Die aan de Straat van Welgelegen zijn het interessantst door de plastische, verspringende gevelpartijen, decoratieve toevoegingen, gevarieerde venstervormen en afwijkend formaten. Een apart rijtje wordt gevormd door het haaks op de dwarsstraten staande rijtje woningen aan de Saskiastraat. De rijtjes woningen zijn boven een door een rollaag afgedekte plint opgetrokken in schone, roodbruine baksteen en gele verblendsteen. Het voegwerk is nog grotendeels oorspronkelijk (boven veel muuropeningen vernieuwd), met gesneden stoot- en, weliswaar versleten, lintvoegen. De gevels worden verlevendigd door een decoratief gebruik van de steen door in de gele velden roodbruine baksteen te gebruiken, de roodbruine velden af te wisselen met details van gele steen en door lijsten en gevelbeëindigingen uit te metselen. De woningen staan met één bouwlaag onder uitkragende, met vernieuwde pannen gedekte zadeldaken, schilddaken en wolfdaken. De nokken van de daken worden bekroond door zinken pironnen. De meeste wolfdaken zijn dwars op de lange daken staande kappen. Ze dekken de topgevels af en maken deel uit van hoger opgaande geveldelen die een dreigende eentonigheid in de lange gevels opheffen. Aan de Straat van Welgelegen zijn enkele van deze dwarskappen aan elkaar gekoppeld. De dakkapellen zijn voor een deel vernieuwd en staan voornamelijk onder lessenaardaken. Een enkele dakkapel is voorzien van een zinken heksenmuts. De gevelopeningen van de woningen zijn overwegend recht gesloten en staan onder segment-en rondboogvormige ontlastingsbogen, waaronder de boogvelden decoratief zijn ingevuld. Enkele getoogde vensters, lateien van kunststeen, hanenkammen en hoefijzerbogen voorkomen ook dat er eenvormigheid in de detaillering ontstaat. De vensters zijn voorzien van gemetselde lekdorpels, de deuren staan onder bovenlichten. De meeste gevels worden aan de uiteinden verticaal doorsneden door vanuit de gevel opgetrokken, uitgemetselde en door de dakrand stekende schoorstenen met een boogvormige aanzet. Hier en daar is een hoek afgesnoten en ook hadden enkele panden oorspronkelijk een winkelbestemming. De dwarskappen van de rijtjes woningen aan de 1e Saskiadwarsstraat en de 2e Saskiadwarsstraat zijn zadeldaken. De dwarskappen aan de daken van de rijtjes aan de 3e en de 4e Saskiadwarsstraat en de Willem Lorestraat zijn wolfdaken. De daken van de woningen aan de 5e en de 6e Saskiadwarsstraat hebben geen dwarskap. In tegenstelling tot de overige rijtjes in de Saskiabuurt zijn de uiteinden van het rijtje woningen aan de 1e Saskiadwarsstraat niet voorzien van uitgemetselde schoorstenen. De tussen de rijtjes van de 1e Saskiadwarsstraat en de 2e Saskiadwarsstraat, aan de Straat van Welgelegen gesitueerde woningen zorgen door de sterke verspringingen en de variatie in detaillering en venstervormen voor een zeer levendig gevelbeeld. Deze samengestelde gevelpartij is spiegelbeeldig identiek aan de eveneens aan de Straat van Welgelegen gesitueerde verbinding tussen de 3e en de 4e Saskiadwarsstraat. Omdat ook de op de Straat van Welgelegen gerichte verbindende gevelpartijen tussen de 1e en de 2e Saskiadwarsstraat en die tussen de 4e Saskiadwarsstraat en de Willem Lorestraat spiegelbeeldig identiek aan elkaar zijn, is een symmetrische straatwand met een opeenvolging van A-B-B-A ontstaan. De verbindingen tussen de dwarsstraten aan de kant van de Saskiastraat missen een vergelijkbare symmetrische opzet. In de zuidwestelijke hoek van de Straat van Welgelegen en de Willem Lorestraat bevindt zich een niet meer als zodanig in gebruik zijnde winkel met overhoekse entree. De Willem Lorestraat is de enige van de oost-west georiënteerde straten in het complex, die een functie voor doorgaand verkeer heeft en waar de woningen niet zijn voorzien van voortuintjes. Het min of meer los van de rest van de Saskiabuurt staande rijtje woningen aan de Saskiastraat is het meest eenvoudige in het complex. Het onder een zadeldak staande, noord-zuid georiënteerde rijtje heeft een ongelede, rechte voorgevel en blinde kopgevels, waar de met elkaar verbonden kopse zijden van de andere rijtjes aan de Saskiastraat en de Straat van Welgelegen een korte gevelwand vormen. In de rijtjes woningen aan de Saskiastraat en de 6e Saskiadwarsstraat, alsmede in de rijtjes aan de beide zijden van de 5e Saskiadwarsstraat ontbreken de in de andere straten wel aanwezige dwarskappen. Door de diverse renovaties is het inwendige van de woningen sterk gewijzigd.
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Arbeiderswoning | – | – | Oorspronkelijke functie | – |
| Woonfunctie | Woningen en woningbouwcomplexen | – | Huidige functie | – |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Willem Loréstraat | 48 | – | 8921CK | – | – | – | – |
Eenvoudig midden 19e eeuws woonhuis onder zadeldak tussen topgevels. Omlijste deur.
Inleiding
Inleiding
HERENHUIS, in 1899 gebouwd in neo-renaissancestijl als directeurswoning bij inmiddels verdwenen fabriek bijna aan het slot van de oostelijke stadsuitbreiding aan het Nieuwe Kanaal.
Omschrijving