Oldegalileën 129, Leeuwarden

Monumenttype:
Gemeentelijk monument
Monumentnummer:
1007391200
Monumentnaam:
Oldegalileën 129
Plaats:
Leeuwarden

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Beschrijving

In 1874 had op Oldegalileën, in opdracht van de Vereniging de Zelfstandigheid, een verbouwing plaats van een woonhuis tot bakkerij. Het gaat hier vermoedelijk om een voorloper van de bestaande broodfabriek met winkel en woning uit 1907. Het complex voor de Provinciale Friesche Werkliedenvereniging ‘De Zelfstandigheid’ is gebouwd naar een ontwerp van de Leeuwarder architect K. Bouwer jr., die in 1911 ook een ontwerp maakte voor een uitbreiding met een wagenloods aan de Oldegalileën-Pieterseliestraat. Deze in de stijl van de Art Nouveau getekende loods bestaat niet meer of is zelfs nooit gebouwd. Wel voerde architect Bouwer nog een verbouwing uit in 1913. H. de Vries was in 1919 de aanvrager voor een hinderwetvergunning voor de bakkerij. In de jaren-1920 was de broodfabriek in handen van de bakkers T. Bosklopper en S. Kamminga, die ook een bakkerij aan de Bleeklaan bezaten. In 1930 was er een “herbouwing” van het fabrieksgedeelte van de bakkerij in opdracht van S.J. Kamminga, ontworpen en uitgevoerd door architect A.J. Feddema. Dit achterste, meest westelijke volume met een betonnen constructie, waarin zich de ovens en de rijskast bevonden, valt buiten de bescherming. In 1945 volgde nog een verbouwingsaanvraag van bakker E.J. Hoexum, die was getekend door architect D. Witteveen. Nadat het pand zijn oorspronkelijke functie had verloren, werd het verbouwd tot buurthuis (1981-’82). De broodfabriek met winkel is gebouwd in een voor de bouwtijd karakteristieke, aan de Art Nouveau verwante trant. De bescherming geldt het winkel- en het woongedeelte inclusief delen van het interieur, en ook delen van het fabrieksgedeelte met uitzondering van het meest westelijke volume. Exterieur: Op een samengestelde plattegrond opgetrokken fabriekscomplex, bestaande uit een broodfabriek (noordzijde), een woning met kantoor (zuidzijde) en een winkel ertussenin. De onderdelen hebben alle twee bouwlagen onder een plat dak. De woning vormt het linker deel van het complex en is voornamelijk opgetrokken in bruine baksteen. De asymmetrisch ingedeelde voorgevel wordt verlevendigd door details en accenten in de vorm speklagen van vermoedelijk kunststeen en segmentbogen en strekken van oranje-rode verblendsteen, geaccentueerd door sluit- en aanzetstenen. De boogvelden boven de recht gesloten vensters zijn ingevuld met decoratief metselwerk. De begane grond bevat drie, onder segmentbogen staande vensters, waarvan de twee linker met de schuiframen smaller zijn dan het rechter, dat een kruisraamverdeling heeft. De vensters op de begane grond bevatten bovenramen die zijn ingevuld met decoratief glas-in-lood. De verdiepingsvensters zijn van elkaar gescheiden door smalle, gemetselde penanten maar zijn samengevat onder doorlopende strekken. Links wordt een breder venster met openslaand T-raam geflankeerd door smallere vensters met tweedelig schuifraam. Deze drie vensters staan eveneens onder segmentbogen. De twee smalle rechter vensters staan onder gekoppelde strekken. Alle vensters zijn voorzien van hardstenen lekdorpels. De bovenhoeken van de gevel worden geaccentueerd door uitgemetselde, hoger opgaande hoekpenanten met profiellijsten en een (vermoedelijk kunststenen) bekroning in de vorm van een gestileerde knop. De rechte kroonlijst is vernieuwd. Tegen de linker zijgevel waren oorspronkelijk woningen aangebouwd. Deze zijn gesloopt en de zijgevel is daarna gepleisterd en voorzien van een risaliet waarin op de verdieping een venster is opgenomen. De verspringende gevel aan de achterzijde en de gevels van een lage uitbouw van de woning zijn eveneens gepleisterd. De gevel van de winkel is eveneens voor een belangrijk deel opgetrokken in bruine baksteen, verlevendigd met speklagen en details van verblendsteen boven de vensters. De hoeken van de gevel worden geaccentueerd door lisenen (penanten), die aan weerszijden van de winkelpui zijn voorzien van een hardstenen basement met Art Nouveau decoratie en aan weerszijden van de puibalk van een eveneens uit hardsteen vervaardigde kraagsteen, waarvan de linker is voorzien van de letter P en de rechter van het huisnummer 129. De winkelpui heeft de entree links in een portiek, die een vernieuwde deur onder bovenlicht en een schuin geplaatst etalageraam bevat. De linker portiekwand is geheel betegeld boven een hardstenen plint. De tegels hebben een hoekdecoratie en aan de bovenkant is de wand bovendien versierd met karakteristieke Art Nouveau decoraties. De etalagevensters staan op een lage borstwering van geprofileerde hardsteen. Het grote etalagevenster bestaat uit een groot etalageraam en een vierdelig bovenlicht onder een strook smalle ventilatieopeningen. De winkelpui wordt beëindigd door een samengestelde puibalk met een tussen profiellijsten geplaatste, op een stalen latei bevestigde reclameplaat van marmoriet met een versiering van korenhalmen en de tekst "BROODFABRIEK DE ZELFSTANDIGHEID" en in de rechteronderhoek de 'signatuur' van de fabrikant "P. DOLK & ZOON ROTTD . DORDT". Voor zover bekend is in Leeuwarden van zulke marmorietreclames een drietal voorbeelden bewaard gebleven: Sint Jacobsstraat 5, Kelders 15 (nu in opslag bij bouwbedrijf Adema) en hier aan de Oldegalileën. De verdieping bevat drie, tussen rollagen van verblendsteen en hardstenen lekdorpels staande vensters, waarvan het middelste aanvankelijk onder een rondboog stond. De gevel had oorspronkelijk een gebogen beëindiging met op beide hoeken een hoger opgaande decoratieve knopbeëindiging. Het meest noordelijke, rechter deel van het complex maakt deel uit van het fabrieksgedeelte, dat in 1930 is vernieuwd en verhoogd. Direct achter de voorgevel bevond zich het magazijn met onder meer de bakkerskarren. De huidige zijgevel van dit volume is het resultaat van een naoorlogse verbouwing, waarbij ook de gevelindelingen en de invulling van de gevelopeningen zijn gewijzigd. Interieur: In de woning heeft alleen de originele trap naar de verdieping monumentale waarde als een onderdeel van de oorspronkelijke inpandige structuur. De trap is een dubbele steektrap met tussenbordes, die is voorzien van gesneden trappalen en een houten leuning heeft met bewerkte stijlen en geprofileerde handlijsten die op de overloop zijn doorgetrokken als balustrade. In de winkel is een volledig betegelde wand bewaard gebleven. De betegeling is identiek aan die in de portiek. In het rechter volume stonden de broodkarren onder de meelzolder. In het centrale bouwdeel, de voormalige bakkerij achter de winkel en de stalling voor de broodkarren, bevinden zich nog de originele stalen, geklonken vakwerkspanten met klimmende diagonalen.

Bron: Fenicks B.V.

Specificaties

Bron: Fenicks B.V.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Broodfabriek Oorspronkelijke functie
Bijeenkomstfunctie Boerderijen molens en bedrijven Huidige functie
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Oldegalileën 129 8922AC
Bron: Fenicks B.V.

Tijdlijn Oldegalileën 129

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Andere monumenten in de buurt

Naar boven