Nieuwestad 47, Leeuwarden

Monumenttype:
Gemeentelijk monument
Monumentnummer:
1007389700
Monumentnaam:
Nieuwestad 47
Plaats:
Leeuwarden

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Beschrijving

Het pand dat de westelijke (linker) belending vormt van een van de grootste monumentale woonhuizen in Friesland, het vroegnegentiende-eeuwse ‘Catshuis’ aan de Nieuwestad, is gebouwd als koetshuis met paardenstal en koetsierswoning bij dat woonhuis. Het koetshuis, met het woonhuis verbonden door een hardstenen poortje, verrees in 1846-’47 en werd gebouwd in opdracht van Sjuwke Cats, de dochter van Pieter Cats, die in 1806 het herenhuis had laten bouwen. Het koetshuis was een ontwerp van de Leeuwarder architect Herman Rudolf Stoett. Op oude foto’s is te zien dat de op de Nieuwestad gerichte voorgevel van het voormalige koetshuis niet het karakter van een koetshuis had, maar van een voornaam woonhuis met de gebruikelijke gevelindeling met drie muuropeningen (foto uit 1934 door H. Mellema, coll. HCL). Dit valt te verklaren uit het feit dat de stalling bereikbaar was via de achterzijde, over het grote binnenterrein tussen de Nieuwestad en de Bagijnestraat. Aangenomen mag worden dat het koetshuis aan de achterzijde de inrijdeuren had en de woning voor de koetsier en mogelijk ook ander personeel aan de voorzijde (Nieuwestad) was gesitueerd. Zo kon de Nieuwestadsgevel de uitstraling van een woonhuis krijgen, een voornaam woonhuis waarvan de begane grond was beplaat met hardsteen (zoals ook op de genoemde foto uit 1934 is te zien) en de gevel daarboven was opgetrokken uit mangaanbruine baksteen. In 1934-’35 werd het pand tegelijk met Nieuwestad 49 ingrijpend verbouwd voor huisvesting van brandweer en politie in opdracht van de gemeente Leeuwarden. Het ging dienen als stalling voor brandweerauto’s. Bij deze gelegenheid werd de begane grond gewijzigd door twee grote inrijopeningen aan te brengen. Gelet op de periode waarin de verbouwing plaatshad, komt gemeentearchitect Justus Zuidema in beeld als mogelijke ontwerper. Nadat de brandweer het pand in 1977 had verlaten, heeft het nog gediend als onderkomen van verschillende instellingen tot het de huidige horecafunctie kreeg. Na diverse verbouwingen en uitbreidingen van het pand zijn alleen de voorgevel en enkele onderdelen op de verdieping en de zolder nog redelijk authentiek. De voorgevel van het pand is gebouwd in een voor de bouwtijd karakteristieke, neoclassicistische trant. De bescherming betreft vooral het buitenaanzicht, naast de draagconstructie. Exterieur: Het meest oorspronkelijke voorste deel van het pand staat met twee bouwlagen onder een met geglazuurde holle pannen gedekt afgeknot schilddak en een daarachter liggend zadeldak. De voorgevel is op de begane grond grotendeels afgewerkt met een gefrijnde hardstenen beplating, waarin zich sinds de verbouwing van 1934-’35 twee grote, rechtgesloten gevelopeningen (inrijopeningen) bevinden. Beide openingen kregen ook grote hardstenen schampstenen in de hoeken om de voortkomen dat de brandweerauto’s de muur zouden kunnen raken. De natuursteen is doorgetrokken tot de onderkant van de verdiepingsvensters en is op dezelfde hoogte ook om een klein deel van de rechter zijgevel geslagen. De eerste verdieping bevat drie recht gesloten, onder strekken staande vensters met schuiframen met nep-roeden (van kunststof) in de oorspronkelijke kozijnen. Deze gevelpartij is uitgevoerd in mangaanbruin metselwerk met dunne voegen van kalkmortel. De gevel wordt afgesloten door een zware, houten kroonlijst met een profiellijst en een op klossen liggende gootlijst met ojiefprofiel. In het voorste dakschild staat een rondboogvormige houten erker met een geprofileerde booglijst, een vierdelig raam en een bekleding van zink. De in een goedkopere baksteen opgetrokken rechter zijgevel heeft op de begane grond en de verdieping enkele doorbraken en verbindingen met de rechts belendende steeg tussen dit pand en het Catshuis, die van veel jongere datum dan de bouwtijd zijn. Het dakschild hierboven bevat een brede dakkapel die waarschijnlijk het resultaat is van de verbouwing uit 1935. Aan de achterzijde is alleen op de verdieping een deel van de oorspronkelijke gevel behouden. Interieur: Van het inwendige van het voormalige koetshuis is weinig bewaard gebleven. Op de begane grond en de verdieping is een deel van het balkenplafond nog intact. Ook is een houten spiltrap met een geprofileerde handlijst nog aanwezig in het pand. Van de kap is nog een deel van de originele spanten zichtbaar.

Bron: Fenicks B.V.

Specificaties

Bron: Fenicks B.V.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Koetshuis Oorspronkelijke functie
Horecafunctie - Woonfunctie Woningen en woningbouwcomplexen Huidige functie
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Nieuwestad 47 8911CJ
Bron: Fenicks B.V.

Tijdlijn Nieuwestad 47

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Andere monumenten in de buurt

Naar boven