Hegedyk 42, Wytgaard

Monumenttype:
Gemeentelijk monument
Monumentnummer:
1007379700
Monumentnaam:
Hegedyk 42
Plaats:
Wytgaard

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Beschrijving

Kop-hals-romp boerderij met een hoog dwarshuis onder een tentdak, waarschijnlijk daterend uit de eerste helft van de negentiende eeuw. De boerderij is van oorsprong een veeteeltbedrijf, zoals bijna alle agrarische bedrijven in de gemeente Leeuwarden. Er is wel eens geopperd dat de boerderij zou dateren uit omstreeks 1780. Afgaande op de Kadastrale Minuut uit 1832 (Prékadastrale Atlas) en de daarop getekende contour van de aanwezige boerderij stond er toentertijd echter een ander voorhuis. Wat ook pleit tegen een laat-achttiende-eeuwse datering, is dat de tentdaken van achttiende-eeuwse aanzienlijke dwarshuizen meestal een hogere kap en steilere dakhellingen hadden. Een en ander zou betekenen dat het huidige voorhuis met een neoclassicistische uitstraling moet dateren uit het tweede kwart van de 19e eeuw. De boerderij is uitgebreid en verbouwd omstreeks 1900 (vermoedelijk 1900-1910). Hierbij is onder meer de hals verhoogd en in de noordelijke halsgevel een nieuwe, royale entreepartij in Vernieuwingsstijl-vormen aangebracht. Van het voorhuis zijn de ramen aan de onderkant licht ingekort, wellicht om in het interieur brede zit/vensterbanken aan te brengen. Ook nadien zijn nog wijzigingen in en aan de boerderij aangebracht. Aan het eind van de twintigste eeuw is de boerderij verbouwd, waarbij onder meer een serre aan de hals is gebouwd. Het woonhuis heeft het sober-classicistische voorkomen overwegend behouden, maar bevat in het inwendige van de woning elementen uit diverse bouwperiodes. De schuur is voornamelijk traditioneel opgezet en is eveneens het resultaat van aanpassingen van uiteenlopende data. In de achtergevel zijn de grote deuren van de deel verplaatst naar het midden. De oude dwarsstal is geamoveerd zodat zij nu direct toegang verlenen tot de hoge binnenstijl-ruimten van de voormalige hooitassen. Dit is gedaan om de tasruimten te kunnen gebruiken voor stalling van grote hoge landbouwwerktuigen. Het gebruik van deze voorziening heeft slechts kort geduurd, daar enige jaren na de verplaatsing van de deuren de boerderij aan de agrarische bestemming is onttrokken. De ijzeren hekken op het erf vallen eveneens onder de bescherming. Exterieur: Het dwars staande voorhuis is opgetrokken in paarsrode baksteen en staat met een kelder en een bel-etage onder een tentdak met nieuwe, op riet gelegde geglazuurde pannen en op beide nokhoeken een schoorsteen met geschulpte randen en pironnen aan en op de vonkvangers. De gevels bevatten recht gesloten gevelopeningen. De vijf traveeën brede, symmetrisch opgezette voorgevel wordt gedomineerd door de middentravee, waarin de boven een trap staande voordeur is opgenomen. De trap is een gemetselde trap, waarvan de treden zijn voorzien van hardstenen deklijst en de brede drempel voor de deur geprofileerd is. De deur is een paneeldeur met een driehoekig fronton, gietijzeren raamrooster voor het deurlicht en een geprofileerd kalf tussen de deur en het bovenlicht. Aan weerszijden van de trap is de gevel voorzien van twee onder rollagen staande keldervensters, waarvan het dubbele raam kan worden afgeschermd met aan gehengen bevestigde luiken. De deur wordt geflankeerd door onder rollagen staande vensters. De vensters staan boven omgekeerde strekken – invullingen na de inkorting van de vensters – en bevatten vernieuwde T-ramen. De voorgevel en de zijgevels worden beëindigd door een hoofdgestel, die kornist over de ingangstravee en is voorzien van een dunne profiellijst, een fries met kleine, decoratief vormgegeven consoles en een geprofileerde gootlijst. Boven de middentravee staat op de dakvoet een onder zadeldak staande (deels vernieuwde) dakkapel met een driehoekig fronton met profiellijsten. In de linker zijgevel zijn de onder rollagen staande keldervensters dichtgemetseld. De vensters van de bel-etage zijn identiek aan de vensters in de voorgevel. Links in de gevel is nog een klein venster geplaatst. De rechter zijgevel is spiegelbeeldig identiek aan de linker, maar mist het kleine venster. Rechts van de rechter zijgevel, in het terug staande gevelveld van het hoog opgaande, grotendeels onder een plat dak staande tussenlid, is een vroeg-twintigste-eeuwse entree opgenomen. De deur is een paneel porte brisée met raamijzers van smeed- en gietijzer voor de grotere deurlichten. De deur staat tussen zijlichten met groen geglazuurde onderdorpels en bovenlichten, die zijn ingevuld met glas-in-lood ramen. De entree staat onder een concaaf gewelfde luifel die rust op een samenstel van slanke stijlen, kwartronde bogen en dwarsverbindingen. Op de verdieping is recht boven de entree een onder een rollaag staand venster met vernieuwd raam opgenomen. De gevel van het tussenlid wordt beëindigd door een geprofileerde kroonlijst. De dwars op het tussenlid staande, vroeg-twintigste-eeuwse voorgevel van de schuur bevat een stel rondboogvormige deeldeuren in het terugstaande en hoger opgaande rechter geveldeel. De deuren zijn door middel van deels gebogen duimgehengen aan de kozijnen bevestigd en bevatten een klinket in het linker deurdeel. De schuine geveldelen aan weerszijden van de deeldeuren zijn afgedekt met een rollaag. De gevelpartij tussen de deeldeuren en het tussenlid bevat twee vensters met lekdorpels van groen geglazuurde baksteen. De bakgoten boven deze gevel liggen op klossen, wat ook geldt voor de andere gevels. Het dakschild hierboven wordt bekroond door een uilebord met geschulpte randen en een makelaar met een paardje. De in gele baksteen opgetrokken, rechter zijgevel van de schuur is voorzien van een klein rechthoekig venster in beide uiteinden, drie halfronde vensters met dubbele boogtraceringen in de ijzeren ramen en een onder een rollaag staande deur. In de gevel zijn verder muurankers met lange schieters bevestigd. De voor een deel eveneens in gele en voor een deel in roodbruine baksteen opgetrokken achtergevel is in het terug staande en hoger opgaande deel van de gevel voorzien van een stel recht gesloten inrijdeuren. Beide geveldelen aan weerszijden van de deeldeuren zijn opnieuw opgemetseld en bevatten een onder rollaag staand venster met betonnen raam. Het oudere rechter geveldeel bevat een stel nieuwe deuren en een getoogd venster met gemetselde onderdorpel en ijzeren raam met roedeverdeling er rechts van. Het achterste dakschild wordt bekroond door een uilenbord met geschulpte randen en een makelaar. In de negentien vensters in de linker langsgevel van de schuur zijn vergelijkbare stalramen geplaatst. Tevens is tussen deze vensters een opgeklampte deur in de gevel opgenomen. Aan deze zijde is aan het tussenlid een serre gebouwd. Interieur: In het inwendige van het voorhuis is de centrale gang voorzien van een stucplafond en paneeldeuren voor de woonkamers. Deze deuren staan binnen geprofileerde kozijnen, die worden bekroond door een hoofdgestel met geprofileerde kroonlijst, bloktandfries en driehoekig fronton. Aan het eind van de centrale gang bevindt zich een trap met doorgang naar het tussenlid. De doorgang wordt gevormd door een geprofileerde rondboog, die rust op pilasters met spaarvelden en profiellijsten. Aan de kant van de centrale gang wordt de doorgang bekroond door een hoofdgestel met driehoekig fronton. De kamers aan weerszijden van de gang bevatten bijzondere plafonds, houten vensterbanken, schouwen met gecanneleerde pilasters en snijwerk in de houten schoorsteenmantels, en blindenkasten, bedsteden en ingebouwde kasten met paneeldeuren. In het vroeg-twintigste-eeuwse tussenlid bevinden zich een granitovloer met ingelegd decoraties, een tegellambrisering van geglazuurde tegels met groen geglazuurde reliëftegels aan de randen, versierd stucplafond, paneeldeuren en een deur met gekleurd glas en een roedeverdeling. Onder de kamers ligt de voormalige, in twee delen opgedeelde molkenkelder, die te bereiken is via een gemetselde trap van geeltjes en voorzien is van gemetselde troggewelfjes en plavuizen alsmede van gemetselde schragen in één van de twee kelderdelen. In de schuur bevinden zich de oorspronkelijke dekbalkgebinten en geschoorde hanebalken. De gebinten zijn later voorzien van een extra verstijving in de vorm van stalen spanten. De grote veestal (it great bûthús), een dubbelrijïge Friese stal, is nog grotendeels intact. Overige: De toegang tot het erf wordt gemarkeerd door een stel oorspronkelijke, openslaande hekken. De hekken zijn bevestigd aan gecanneleerde gietijzeren balusters, die worden bekroond door dennenappels. Aan de buitenkant van de balusters zijn smeedijzeren hekken in de vorm van voluten met radiale spijlen bevestigd. De bewegende hekdelen tussen de balusters zijn spijlenhekken.

Bron: Fenicks B.V.

Specificaties

Bron: Fenicks B.V.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Hekwerk Oorspronkelijke functie
Los object Voorwerpen op pleinen en dergelijke Huidige functie
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Hegedyk 42 9089BP
Bron: Fenicks B.V.

Tijdlijn Hegedyk 42

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Andere monumenten in de buurt

Naar boven