Het voormalige Sint Elisabethgesticht c.a. is op het einde van de negentiende eeuw gesticht op de locatie van de vroegere Sint Marie van Nijehove, een van de middeleeuwse parochiekerken in de historische binnenstad. Het oudste gedeelte van het op de hoek van de Grote Kerkstraat en het Jacobijnerkerkhof gesitueerde kloostercomplex betreft een zusterklooster van de congregatie van de Religieuzen-Penitenten der derde Orde van Sint Fransiscus, kortom de zusters Franciscanessen. Dit bouwvolume met de halfronde hoekpartij is in 1881 gebouwd naar een ontwerp van de Deventer architect Wolter te Riele, die een leerling was van P.J.H. Cuypers en vooral bekend staat als ontwerper van kerkgebouwen. De eerste bouwfase werd in 1888 en 1902 gevolgd door een tweede en derde bouwfase, eveneens ontworpen door Te Riele. Te Riele was in 1889 ook de ontwerper van de met het klooster verbonden nieuwbouw van de voormalige Sint Luciaschool in 1889 en van de nieuwbouw van de St. Elisabethschool in 1914. De in 1925 gerealiseerde kleuterschool (Grote Kerkstraat 71-77) was een ontwerp van de architect Arjen Witteveen. In 1911 verlieten de laatste zusters het complex. Het complex kwam daarna in particuliere handen en werd opnieuw gebruikt door een religieus genootschap, zij het dat deze van totaal andere signatuur was. Het kloostercomplex werd in 1977 door de zusters verlaten. In 1987-'89 is het voormalige kloostercomplex onder leiding van Baarsma & Wolthekker in opdracht van een woningstichting door bouwbedrijf Kats aangepast en verbouwd tot circa 50 wooneenheden. Delen werden gesloopt, andere hergebruikt en ook kwam er nieuwbouw tot stand aan de Grote Kerkstraat. De meest waardevolle historische bebouwing bleef gehandhaafd. Deze bebouwing draagt de voor de bouwtijden karakteristieke kenmerken van het Eclecticisme, de Neogotiek en de Neo-Hollandse Renaissance. De bescherming geldt in hoofdzaak het casco en de uiterlijke verschijningsvorm. Exterieur: De gebouwen van het voormalige Sint Elisabethgesticht vormen een groot complex op een wigvormige plattegrond met een vleugel aan de Grote Kerkstraat en een aan het Jacobijnerkerkhof. Samen met het pand Grote Kerkstraat 240 op de zuidoostelijke straathoek, vormt het complex vanaf het oosten gezien een prominente entree tot de Grote Kerkstraat. Een deel van het klooster wordt gevormd door de vleugel aan de Grote Kerkstraat 89. Dit boven een hardstenen plint in schone baksteen opgetrokken, in staand verband gemetseld volume uit 1888 en 1902 staat met drie bouwlagen onder een afgeknot schilddak, gedekt met geglazuurde gegolfde Friese pannen. De vleugel heeft een symmetrisch ingedeelde, zeven traveeën brede voorgevel, die wordt geleed door speklagen van gepleisterde baksteen en dunne cordonlijsten van hardsteen met keperboogfriezen. De gevel is versierd met decoratieve muurankers van smeedijzer. De gevelopeningen hebben kraalprofielen en hardstenen lekdorpels, ze zijn recht gesloten en voorzien van zesruits schuiframen op de begane grond en de eerste verdieping. De vensters in deze bouwlagen staan onder rondbogen, de vensters op de tweede verdieping onder liggende ellipsbogen. De boogvelden of boogtrommels zijn ingevuld met decoratieve patronen van rode en gele steen. De gevel is op diverse plaatsen verlevendigd met lijsten van natuur- en kunststeen en met siermetselwerk, waarbij ook gele baksteen is gebruikt. Onder de lekdorpels van de vensters van alle bouwlagen zijn natuurstenen profiellijsten (cordonlijsten) doorgetrokken over de volle breedte van de vleugel. Onder deze lijsten van de verdiepingen zijn tandlijstjes van gele steen in zaagtandvorm aangebracht. Ter hoogte van de wissel- en bovendorpels van de ramen zijn lijsten van kunststeen in de gevel opgenomen. De gevelbekroning van de twee uiterste dubbele traveeën bestaat uit een rondboogfries op consoles van kunststeen. De gootlijst rust op een uitgemetselde tandlijst van gele steen. De totale gevel kreeg enige reliëf door het ingangstravee licht te laten risaleren en te bekronen door een uitgemetselde trapgevel voor een zadeldakvormige dwarskap. De twee flankerende traveeën liggen in het gevelvlak. De volgende vensterassen staan in gevelvelden die iets terugspringen, een geringe verdieping van het gevelvlak die door middel van de genoemde rondbogige friesjes onder de daklijst weer wordt opgeheven. De eerste twee bouwlagen zijn voorzien van vensters met zesruits-schuiframen. Ze worden ontlast door dunne, geprofileerde rondbogen boven verdiept liggende boogvelden. Deze boogvelden bevatten siermetselwerk in de vorm van vlechtwerk, dat afwisselend met enkele en dubbele strekken is uitgevoerd en gele klezoortjes bevatten. Tussen deze bogen zijn sierlijke muurankers in de dammen aangebracht. De derde bouwlaag laat een vergelijkbare uitvoering van raamomlijsting en -ontlastingsbogen zien. De hier toegepaste boogvorm is die van de korfboog (liggende ellipsboog). De vensters kregen hier kruisramen. De middenrisaliet heeft op de begane grond een tot een ondiepe portiek uitgebouwde toegangspartij in neogotische stijl. De zadeldakvormige overkapping met hardstenen deklijst boven de drie spitsboogvormige gevelopeningen wordt ondersteund door twee uitgemetselde muurdammen en zuiltjes met bladkapitelen op een hardstenen basis. De dubbele deur met briefpanelen en panelen met driepas kreeg twee spitsboogvormige bovenlichten met glas-in-lood. Het gevelveld daarboven is verlevendigd met stervormige baksteendecoraties. De diep staande smalle zijlichten aan weerszijden van de deur zijn eveneens ingevuld met glas-in-lood en staan boven hardstenen lekdorpels met afzaat. De risaliet wordt beëindigd door een trapgevel, afgedekt met ezelsruggen van grijze hardsteen, en heeft een decoratieve bekroning van smeedijzer. Het dakschild is belegd met gegolfde Friese pannen. Het halfrond gebouwde gedeelte op de hoek van de Grote Kerkstraat en het Jacobijnerkerkhof is vermoedelijk tot stand gekomen in 1881. Het bezit een in eclectische stijl uitgevoerde, vier traveeën brede gevel zonder entreepartij en met een sterk afwijkende detaillering. Het metselwerk, eveneens in staand verband is meer rozebruin van tint en wordt verlevendigd door details van gele steen. De traveeën zijn geleed door middel van uitgemetselde banden en pilasters (lisenen) met verdiepte velden op de verdiepingen. De vensters op de begane grond en de eerste verdieping zijn recht gesloten en staan onder segmentbogen met sluitsteen. De vensters op de tweede verdieping zijn getoogd en staan onder vergelijkbare bogen. Alle vensters staan boven hardstenen lekdorpels en bevatten negenruits-schuiframen. De hoekgevel wordt beëindigd door een rondboogfries van uitgemetselde gele en rode steen en een geprofileerde gootlijst, die kornist over de pilasters. De afgeknotte kap hierboven is samengesteld uit meerdere segmenten en is gedekt door gegolfde Friese pannen en hoekkeperpannen. Rechts van het gebogen hoekvolume staat een iets hoger opgaande toren die deel uitmaakt van de in 1889 gebouwde Sint Luciaschool. Het met de voorgevel op het Jacobijnerkerkhof gerichte voormalige schoolgebouw, met een kasteelachtige verschijningsvorm, is opgetrokken in dezelfde baksteen als van de toren en wordt verlevendigd met speklagen van gele steen. Ook voor de vensterbogen, vensterpenanten, de gevelbeëindigingen en decoratieve toevoegingen is gele steen gebruikt. Vanaf de hoek springen de volumes tot twee maal toe naar achter, terwijl de nagenoeg in het midden aangebrachte toegang in een iets risalerende gevelpartij is ondergebracht. De toren links is drie bouwlagen hoog en gebouwd op een vierkante grondslag. Ook het rechter deel van het schoolgebouw lijkt op een brede toren en is evenals de linker toren hoger dan het ertussen staande volume met de klaslokalen dat slechts twee bouwlagen telt. Ook hierin zit echter een hoogteverschil. De gevelpartij tussen de linker toren en de centrale ingangsrisaliet is namelijk hoger dan de gevelpartij rechts van de risaliet. De onder de verdiepingsvensters liggende bakstenen waterlijst (cordonlijst) verspringt daardoor. De school staat onder een afgeknot zadeldak dat is gedekt met gegolfde Friese pannen. De linker, meest oostelijke toren staat onder een met leien (maasdekking) gedekt tentdak met een bolbekroning. De toren wordt geleed door een dunne, uitgemetselde cordonlijst met waterhol, die doorgetrokken is over de gevel van de school. De toren is aan de Grote Kerkstraatzijde op de begane grond voorzien van een grote, spitsboogvormige gevelopening, waarin zich oorspronkelijk een entree bevond. Aan weerszijden hiervan is een smal, onder strek staand licht met een forse, gebogen lekdorpel in de gevel aangebracht. De twee vensters op de begane grond in de op het plein gerichte gevel zijn vergelijkbaar, maar breder. Op de eerste verdieping zijn de vensters in beide gevels identiek aan elkaar. Het betreft drie smalle, getoogde vensters met gemetselde lekdorpels met afzaat onder een segmentboogvormige overspanningsboog. De drie smalle rondboogvensters zijn eveneens voorzien van gemetselde lekdorpels met afzaat. De vrij ondiepe rechter torengevel is blind. De gevels van de toren worden beëindigd door een lijst met uitgemetseld rondboogfries en bloktandlijst, en kantelen met ezelsruggen van terracotta tegels. De gevel hier rechts van wordt in het midden geleed door een ingangsrisaliet met trapgevel, voor een zadeldakvormige dwarskap. De spitsboogvormige entreepartij met gemetselde archivolten bevat geen deur meer. Daarboven bevindt zich een samengesteld, in een spitsboog gevat traplicht met drie getoogde, smalle lichten en een spitsbogig venster daarboven. De trapdelen van de geveltop zijn afgedekt met hardstenen ezelsruggen. Aan de risalietgevel zijn drie smeedijzeren muurankers bevestigd. Aan weerskanten van de risaliet heeft de gevel onder rondbogen staande vensters op de begane grond en onder segmentbogen staande vensters op de verdieping. De boogvelden hebben een decoratieve invulling gekregen. Bijna alle vensters bevatten met zesruits schuiframen. Alleen de kleinere vensters links van de risaliet en een blind verdiepingsvenster in de rechter toren wijken af. De vensters op de begane grond rechts van de risaliet vallen op door hun zware, hardstenen lekdorpels met afzaat. De gevels tussen de risaliet en de torens worden beëindigd door een uitgemetseld rondboogfries en een eveneens uitgemetselde rand waarop de gootlijsten liggen. In het dakschild rechts van de ingangrisaliet staat een gemetselde dakkapel in de vorm van een trapgevel. Het venster hierin staat onder een spitsboog en een met vlechtwerk ingevuld boogveld. De geveltrappen zijn afgedekt met ezelsruggen en een smeedijzeren decoratie vormt de bekroning van de gevel. De regenpijp op de scheiding van de rechter gevelpartij en de rechter toren heeft een zinken vergaarbak die rust op ondersteuningen van smeedijzer. De gevel van de rechter, westelijke toren staat in het vlak van de gevel ernaast. Het heeft behalve de al eerder genoemde vensters ook een blind venster op de eerste verdieping en twee onder een segmentboog staande vensters op de tweede verdieping. De torengevel wordt beëindigd door een rondboogfries, een uitgemetselde rand en kantelen met ezelsruggen van terracotta tegels. De kopgevel en de achtergevel zijn door een ingrijpende verbouwing sterk aangetast. Interieur: Het inwendige van het voormalige kloostergebouw is met de verbouwing van 1987-’89 ingrijpend gewijzigd, waardoor de meeste oorspronkelijke onderdelen verdwenen zijn. Alleen de ingangspartij van de vleugel aan de Grote Kerkstraat verkeert voor een belangrijk deel nog in originele staat. Achter de toegangsdeuren bevindt zich een ruime hal met een betegelde vloer. De neogotische, gepolychromeerde tegels vormen nog steeds een gave vloer. De lambrisering bestaat uit eveneens polychrome (en geglazuurde) tegels, voorzien van een geperst decor met fijn bladmotief. Het plafond toont geprofileerde moerbalken met sleutelstuk en kinderbalken en de deurpartijen zijn verfraaid met briefpanelen, een horizontaal register met bladmotieven in reliëf en zware omlijstingen van geprofileerde stijlen met verdiepte velden en een kalf dat is verlevendigd met kanteeltjes. Ook het vertrek achter de linker deur in de hal is inwendig voor een belangrijk deel in de oorspronkelijke staat bewaard gebleven.