Gevels en kozijnen

De gevel vormt het aangezicht van uw monument. Tijdens het onderhouden van de gevel is het belangrijk om terughoudend te zijn. Goedbedoelde acties zoals het schoonmaken, het verwijderen van graffiti of het waterdicht maken van een gevel leiden juist vaak tot schade. In het algemeen geldt dat behoud van de bestaande situatie de voorkeur heeft.

Hieronder vindt u veel tips over gevels en vensters, heeft u een vraag waar u geen antwoord op vindt? Stel uw vraag dan eens aan de Monumenten Community, daar bevindt zich ook veel ervaring en expertise!

Afbeelding
Toolbox

Gevel verbouwen

Denkt u eraan om de gevel van uw monumentale pand te verbouwen? Hou hier dan rekening mee:

  • Voorzetwanden plaatsen voor oude buitenmuren zonder spouw is geen goed idee. Hierdoor wordt de buitenmuur relatief kouder en de binnenwand warmer. Dit heeft condensvorming en daarmee schimmels tot gevolg.
  • Als het toch nodig is om een voorzetwand voor de buitenmuur te plaatsen, zorg er dan voor dat er dampdichte folie tussen de voorzetwand en het isolatiemateriaal zit en dat er ventilatiemogelijkheden zijn tussen het isolatiemateriaal en de buitenmuur.
  • Laat de ventilatieroosters in de gevel intact: deze zitten er niet voor niks. Bedenk dat wat wij tegenwoordig als tocht beschouwen door de bouwkundige als ventilatie was bedacht.

Kleine aanpassingen

  • Wanneer u een naamplaatje, huisnummerbordje, elektraleidingen of een regenpijp aan de gevel moet bevestigen, boor dan in het historisch minst kwetsbare materiaal. Boor in de voeg, niet in de baksteen. Bij natuursteen geldt: één keer gaatjes boren en vervolgens zou iedere volgende gebruiker die gaatjes moeten hergebruiken.
  • Heeft u een pand van voor 1930? Gebruik dan geen kruiskopschroeven. Dit is namelijk een relatief jonge uitvinding, die pas in de jaren dertig werd geïntroduceerd.

Schakel indien nodig een expert in.

Afbeelding
Opvallen

Gevel reinigen

Maak de gevel niet schoon, behalve als daar een technische noodzaak voor is. De ouderdom van een monument mag best gezien worden. Ook vage resten van kleurige afwerkingen horen bij de geschiedenis van het gebouw en zijn daarom waardevol.

Graffiti verwijderen is lastig, maar niet onmogelijk. Belangrijk is om er snel bij te zijn. Wanneer de graffiti binnen 24 uur wordt verwijderd, kost de reiniging minder inspanning. Zoek wel altijd samenwerking met een deskundige. Een verkeerde reinigingsactie kan namelijk tot schade leiden.

Afbeelding
Onderzoek

Vochtproblemen in gevels

Bijna alle schade in metselwerk wordt veroorzaakt door vochtproblemen. Vocht in bouwconstructies is lastig omdat de schade niet altijd met het blote oog is waar te nemen. Schakel daarom een deskundig bureau in om regelmatig de gevel te inspecteren.

Hydrofoberen is het waterafstotend maken van een gevel door middel van een chemisch preparaat. Bij historische bouwwerken is deze behandeling af te raden. Een historische gevel is meer gebaat bij goed onderhoud en bouwkundige maatregelen zoals oliën, witten, verven en pleisteren.

Afbeelding
Schilderwerk

Schilderwerk

Schilderwerk is kwetsbaar en gevoelig voor achterstallig onderhoud. Door uw schilderwerk regelmatig na te (laten) lopen en bij noodzaak mild te (laten) reinigen voorkomt u schade, kosten en onnodig ingrijpend schilderwerk. Het is een precies werkje, dat de nodige kennis en zorgvuldigheid vraagt. Voor specialistisch werk, zoals het reinigen van waardevolle oppervlakken is het aan te raden om een onderhoudsschilder samen te laten werken met een restaurator. 

Kozijn van een monumentaal gebouw wordt geschilderd
Het schilderen van het kozijn van een monumentaal gebouw.
Afbeelding
Stadsaanzicht

Historische vensters

In monumentale panden is het niet zonder meer toegestaan om historische kozijnen weg te halen. Door vensters te vervangen door nieuwe exemplaren, kan de architectuur van een pand immers sterk worden aangetast. Daarom heeft het de voorkeur om ze te behouden.

  • Laat houten vensters regelmatig inspecteren en schilderen. Aangetast houtwerk is onder meer te herkennen aan bladderende verf, verkleuringen en barsten. Algen, vuil en slechte verflagen zijn meestal de schadeveroorzakers.
  • Nieuwe materialen in oude constructies zijn vaak schadelijk. Dit heeft namelijk een gebrek aan ventilatie tot gevolg waardoor er sneller houtrot of schimmels ontstaan.
  • Bij reparatie wordt het afgeraden om houten kozijnen te verlijmen. Het is beter een historisch beproefde, demontabele verbindingstechniek te gebruiken. Het kozijn kan dan bij een reparatie altijd eenvoudig uit elkaar worden gehaald.
  • Vervang stalen kozijnen niet door dikkere profielen. Dit doet vrijwel altijd afbreuk aan de architectuur. Er zijn genoeg mogelijkheden om stalen kozijnen te onderhouden. Zie ook de brochure Stalen ramen en deuren onderaan deze pagina.
  • Instandhouding houten vensters

    Lees de publicatie van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed over de instandhouding van historische houten vensters.

  • Stalen ramen en deuren

    Lees de publicatie van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed over stalen ramen en deuren. 

  • Repareren houten vensters en deuren

    Lees de publicatie van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed over het repareren van historische houten vensters en deuren.

Interessante brochures

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft verschillende interessante publicaties over het verbouwen, reinigen en onderhouden van monumentale gevels en vensters. 

Meer over onderhoud

Schimmel in hout

In deze brochure leest u welke maatregelen u kunt nemen als hout is aangetast door schimmel en laat zien hoe u houtrot voorkomt. 

Afbeelding
Toolbox

Oorzaken schade metselwerk

Deze brochure gaat in op de oorzaken van schade aan baksteenmetselwerk en de mogelijkheden van herstel.

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) speelt vooral een rol bij rijksmonumenten. Ze wijzen namens de minister van OCW rijksmonumenten aan, verlenen subsidie voor restauratie en onderhoud, houden het rijksmonumentenregister bij en adviseren gemeenten bij ingrijpende wijzigingen van rijksmonumenten. Verduurzaming van monumentaal erfgoed is essentieel voor de instandhouding op langere termijn. Om die reden heeft de RCE het initiatief genomen voor het Ontzorgingsprogramma Verduurzaming Monumenten (2023-2025).

Benieuwd naar ervaringen van anderen?

Of u nu een monumenteigenaar of specialist bent. In Monumenten Community helpt iedereen elkaar met het maken van de juiste keuzes.

Bernard Brons

Wilt u meer weten over de financiering van restauratie, onderhoud of verduurzaming van uw monument? Neem dan contact op met Bernard Brons, accountmanager Restauratiefonds, regio Noord- en Zuid-Holland.
Bernard Brons
Naar boven