Omschrijving onderdeel 1:

HOOFDGEBOUW (Zuidewijn). Het in oorsprong 15de-eeuwse edelmanhuis is aan het einde van de 16de eeuw, met gebruikmaking van oudere delen, herbouwd waarvan het vooruitspringende middenstuk en de haaks daarop staande zijvleugel (links) met zij-trapgevel dagtekent; bij een grote verbouwing in de 17de eeuw is de rechtervleugel met (halve) trapgevel toegevoegd. In 1763 is het huis nogmaals uitgebreid en zodanig verbouwd, dat de vensters vergroot zijn en voorzien van ramen met kleine roedenverdeling en luiken. De luiken zijn geschilderd in de heraldische kleuren van de familie De Roy van Zuidewijn. Het uit rechthoekige bouwvolumes geel bakstenen pand bestaat uit twee bouwlagen, aan de voorzijde beëindigd door lijstgevels, en overkapt door met gesmoorde pannen gedekte schilddaken met trapgevels. De vierassige vooruitspringende voorgevel is in twee fasen opgetrokken met links het 16de-eeuwse deel en rechts het 17de-eeuwse deel waarin twee opkamervensters met luiken. Uiterst links is de entreepartij bestaande uit een toegangsdeur met bovenlicht gevat in omlijsting met kroonlijst op voluutvormige consoles uit het begin van de 19de eeuw; in het bovenlicht een rozet en bloemvormige roeden. Op de nok een houten dakruiter met klok. Aansluitend het terugliggende deel met vier vensterassen. Tussen de noordelijke zijgevel en het koetshuis staat een bakstenen MUUR onder een ezelsrug die de voorplaats afsluit; in de muur een getoogde poortje; ook vanaf de zuidelijke zijgevel loopt een bakstenen muur met tandlijst en onder een ezelsrug. Tegen de muur een MUURFONTEIN van mortel, vermoedelijk een replica uit de laat 19de / vroeg 20ste eeuw. De achtergevel geeft een onregelmatig aanzien met verspringende bouwvolumes van verschillende hoogten met deels de oude en deels vernieuwde vensters. De tekstplaat (1872) aan de achterzijde is van Belgisch hardsteen. Tegen de zijgevel (zuid) een uitgebouwd privaat. In het INTERIEUR is onder meer van belang een 16de- en 18de-eeuwse deur; 17de-eeuwse kariatide aan trapleuning; schoorsteel in Lodewijk XVI-stijl; oude balkenzolderingen.

Waardering

HOOFDGEBOUW (Zuidewijn) van algemeen belang:

- vanwege de ouderdom;

- als voorbeeld van een 16de-eeuwse edelmanshuis;

- vanwege de gaafheid van het ex- en interieur;

- vanwege de gave en onaangetaste ligging in het (lineaire) ontginningslandschap;

- vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.