Sluizencomplex St. Josephstraat, Haghorst

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Inleiding

SCHAKELHUIS-POMPSTATION, gebouwd in 1923 in overgangsstijl. Het electrisch aangedreven schakelhuis-pompstation diende om de waterhoogte van de ten opzichte van de sluis stroomopwaarts gelegen kanaalpanden tot de vastgestelde hoogte aan te vullen. Een dergelijk pompstation bevindt zich ook bij de sluizen I, II en IV.

Omschrijving.

Het tweelaagse pomphuis heeft een rechthoekige plattegrond en is opgetrokken uit machinale baksteen. Het dak bestaat uit een steil zadeldak waartegen een flauw hellend lessenaardak is aangelegd, beide gedekt met rode opnieuw verbeterde hollandse dakpannen. De topgevels zijn door de pannen afgedekt. De gevels worden geleed door lisenen met afgeronde hardsteen bekroningen. Een hardstenen speklaag scheidt de begane grond en de verdieping. De weinige vensters op de begane grond zijn dichtgemetseld. In de lage gevel onder het lessenaardak bevindt zich een paneeldeur onder een stalen latei met rozetten. In deze gevel bevindt zich een uitgemetselde schoorsteen met siermetselwerk aan de onderzijde. Op de eerste etage zijn er op de hoeken elk één en verder drie bijeen geplaatste hoge smalle tweedelige vensters. Alle vensters zijn voorzien van een hardstenen dorpel en een latei met profielrandje. In de andere hoge zijgevel bevinden zich ter hoogte van de eerste etage twee reeksen van drie hoge smalle driedelige vensters. De onderste geleding van deze vensters is afgewerkt met eenvoudig siersmeedwerk.

Ter linkerzijde is een uitgemetselde schoorsteen geplaatst met siermetselwerk aan de onderzijde. In de topgeveldelen, de één gericht naar de brug en de andere naar Haghorst bevinden zich diverse ramen. In het lage gedeelte zijn dat twee tweedelige smalle ramen. Daarnaast, tussen de lisenen, een reeks van vijf vensters, De middelste drie zijn als driedelige ramen lager doorgetrokken. In de topgevel is een tripletraam geplaatst.

In het pomphuis bevindt zich de bij de sluis behorende machinerie.

Waardering.

Het schakelhuis annex pompstation is van algemeen belang. Het object heeft cultuurhistorische waarden als uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling door het creeëren van een oost-westverbinding door middel van de aanleg van een kanaal in het zuiden van Nederland.

Het is tevens van belang als bijzonder voorbeeld van een technische ontwikkeling, onder meer de vroege toepassing van electromotoren. Het heeft architectuurhistorische waarden door de sobere, onder meer aan de Overgangsstijl gerelateerde vormentaal. Het heeft ensemblewaarden als onderdeel van een groter geheel, namelijk de infrastructuur samenhangend met het Wilhelminakanaal. Het geheel is gaaf bewaard gebleven, dit geldt met name de nog aanwezige oorspronkelijke aanleg en de structurele en visuele gaafheid van het gehele complex.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
525055
Complexnaam
Sluiscomplex St. Josephstraat
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding.

Het complex bestaat uit de SCHUTSLUIS (1), de BRUG (2), het SCHAKELHUIS-POMPSTATION (3) en de SPUISLUIS (4). Het bijbehorende sluiswachtershuisje wordt buiten beschouwing gelaten, omdat deuren en vensters op storende wijze vernieuwd zijn. De onderdelen stammen uit 1923, met uitzondering van de spuisluis, die in 1929 is aangelegd. De sluis is van het schutsluistype en heeft nummer IV van een reeks die oorspronkelijk vijf sluizen telde. Het complex is gelegen over het Wilhelminakanaal, dat gegraven werd van 1909 tot 1923 als verbinding tussen de Zuid-Willemsvaart en de Mark. Het werd aangelegd als een der vijf sluizen die dienden ter overbrugging van een verval van 15 meter.

Schuiven en deuren werden electrisch bediend, het benodigde water voor het schuuten werd gewonnen uit de Zuid-Willemsvaart, aangevuld met pompstations nabij de sluizen. Het geheel ligt aan de rand van Haghorst, een plaatsje dat door de aanleg van het kanaal en het sluiscomplex een bescheiden ontwikkeling doormaakte. Het complex wordt omgeven door een groot aantal fors uitgegroeide loofbomen. De stijl van de sluis en brug is puur functioneel, het pomphuis heeft Berlagiaanse elementen en de spuisluis heeft een zakelijke, Functionalistische stijl en lijkt een verkleinde vorm van het latere stuwcomplex te Lith. De voorgedrukte en gestandaardiseerde bouwtekeningen zijn gesigneerd door ir. C.L. Schuller tot Peursum.

Waardering.

Het complex is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarden als uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling door het creëren van een oost-westverbinding door middel van de aanleg van een kanaal in het zuiden van Nederland. Het complex is tevens van belang als bijzonder voorbeeld van een technische ontwikkeling, onder meer de vroege toepassing van electromotoren. Het heeft architectuurhistorische waarden door de sobere, onder meer aan de Overgangsstijl gerelateerde vormentaal. Het heeft ensemblewaarden als onderdeel van een groter geheel, namelijk de infrastructuur samenhangend met het Wilhelminakanaal. Het geheel is gaaf bewaard gebleven, met name de nog aanwezige oorspronkelijke aanleg en de structurele en visuele gaafheid van het gehele complex.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Weg- en waterbouwkundige werken Bedieningsgebouw oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Moergestelseweg 1 Haghorst Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
N 1878 Hilvarenbeek
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1923 1923 vervaardiging
Naar boven