De Witte Pauwen, Ermelo

Omschrijving

Gedeeltelijk onderkelderd houten LANDHUIS op onregelmatig grondvlak met uitbouwen aan diverse zijden. Rondom het pand bevindt zich een aantal terrassen. De gevels zijn in hout (rabatdelen) uitgevoerd op een stenen sokkelzone met natuursteenbekleding. Er zijn twee bouwlagen en een zolderverdieping met een samengestelde, overstekende kap waarop rode verbeterde Hollandse pannen. De verdiepingscheiding valt op doordat hier het houtwerk van de verdieping de houten gevels van de eerste bouwlaag 'overkraagt' en rust op houten consoles. Het dak bestaat in feite uit een met de nok in oost-westelijke richting lopend zadeldak met ongelijke schilden. Aan de noordzijde heeft dit dak links een steekkap met rechts daarvan een dakkapel met gebogen kap, een hoge schoorsteen en uiterst rechts een grote houten dakkapel met een overstekende zadelkap. Het achterschild (zuidzijde) heeft eenzelfde grote dakkapel in het midden. Rechts en links hiervan bevinden zich schoorstenen. De nok van het dak heeft een houten nokkam in de vorm van twee pauwen. De overstekende daken rusten op houten schoren en zijn voorzien van mastgoten en geprofileerde houten windveren. De villa heeft een kleurenschema met blauwe luiken en rode accenten in het houtwerk. Alle ramen hebben veelruits roedenverdelingen en, behalve waar aangegeven, persiennes of luiken.

De op de bouwtekening aangeduide VOORGEVEL is de noordgevel. Deze heeft links een risaliet, waarin op de begane grond de werkkamer is opgenomen. Op de begane grond en op de verdieping bevindt zich een driedelig kozijn met achtruits ramen. In de verticaal beschoten en iets overkragende geveltop bevindt zich een ruitvormig raam met een houten sieromlijsting. Rechts van het risaliet bevinden zich op de begane grond vier zesruits gekoppelde ramen in één kozijn zonder luiken. De ramen hebben afgeschuinde bovenzijden. Daarboven heeft de verdieping een in het gevelvlak liggend balkon met vier gekoppelde deuren en ramen. De zijgevel van het risaliet heeft op de begane grond een deur. Rechts heeft de gevel een driezijdige erker over twee bouwlagen. De zijdelen van deze erker hebben elk een achtruits raam, de middendelen drie gekoppelde achtruits ramen.

De LINKER ZIJGEVEL is de westelijke ingangsgevel. De gevel van de hoofdmassa heeft rechts een uitgebouwde bakstenen schoorsteen die door het dak steekt. Links hiervan bevinden zich op de verdieping een tweedelig en in de geveltop een vierdelig kozijn waarin ramen met roedenverdelingen. Deze kozijnen hebben geen luiken. Links heeft de gevel een risalerend gedeelte met een zadeldak. Het linkerdakschild hiervan loopt door in het dakschild van de hoofdmassa. Dit risaliet bevat boven elkaar een zesdelig en een driedelig kozijn waarin ramen met kleine roedenverdelingen. Op de begane grond bevinden zich luiken voor de onderramen, op de verdieping over de hele raamhoogte. In het midden van de gevel opnieuw een, ditmaal iets lager, risaliet met een zadeldak. Het rechterschild van dit dak loopt door in het rechterschild van het eerder genoemde risaliet. De begane grond bevat drie vierkante ramen en de verdieping twee gekoppelde ramen. Rechts van dit tweede risaliet bevindt zich de hoofdingang van het pand. Het deurkozijn heeft zij- en bovenlichten met glas-in-loodramen. De ingang bevindt zich in de gevel van de hoofdmassa. Het portiek ervoor heeft twee schuin geplaatste houten geprofileerde houten kolommen die een meerzijdig overkragend schilddak ondersteunen. In de plint bevinden zich aan deze zijde twee grote kelderramen. De ACHTERGEVEL heeft rechts een enkellaags aanbouw met een groot overstekend zadeldak. De korte zuidgevel daarvan bevat een deur met drieruits bovenlicht en drie smalle ramen in de vorm van een liggende rechthoek. De oostgevel heeft een veranda met ingangspartij. Links van de aanbouw bevindt zich in de gevel van het hoofdblok een dubbel achtruits raam met links daarvan een vierdelig tuindeurkozijn met veelruits tuindeuren. De verdieping heeft rechts een zesdelig kozijn en links een driedelig kozijn met meerruits roedenverdelingen. De RECHTER ZIJGEVEL (westgevel) wordt gekenmerkt door een zeer grote zevenzijdige serre met meerruits raamvullingen. Boven deze serre bevindt zich een in het gevelvlak liggend balkon met een dubbele balkondeur. Links van de platgedekte serre bevindt zich een driedelig kozijn met meerruits roedenverdeling, links van het balkon een tweedelig kozijn. De geveltop bevat een derde in het gevelvlak liggend balkon met een dubbele balkondeur. Het INTERIEUR is gaaf bewaard gebleven en kenmerkt zich door een asymmetrische indeling. Op de begane grond zijn verschillende woonvertrekken gegroepeerd aan een voor de woonhuisbouw van deze tijd kenmerkende 'woonhal' met haardpartij en bordestrap naar de verdieping. De dienstruimten als keuken en bijkeuken zijn in een eenlaagse uitbouw ondergebracht. Op de verdieping bevinden zich op een soortgelijke manier de slaapvertrekken rond het trapportaal gegroepeerd. Het interieur van het landhuis is grotendeels oorspronkelijk en bevat onder meer nog de oorspronkelijke betimmeringen, vloeren, bewerkte en beschilderde houten plafonds, glas-in-loodramen (met pauwmotieven), schoorsteenmantels, paneeldeuren, en banken (woonhal). Op de zolder bevinden zich nog de oorspronkelijke dienstbodenvertrekken.

Waardering

LANDHUIS uit 1915, ontworpen door Van der Goot & Kruisweg.

- Van architectuurhistorische waarde als een in hoofdvorm en detaillering gaaf bewaard gebleven landhuis uit het eerste kwart van de twintigste eeuw en als voorbeeld van een bijzonder rijk vormgegeven houten huis dat opvalt door esthetische kwaliteiten, gave verhoudingen en een bijzondere detaillering in vormgeving en materiaalgebruik. Bijzonder is het stijlvolle houtsnijwerk dat op de nok van het dak verwijst naar het landgoed Staverden. Het gebouw is zowel wat betreft het exterieur als het interieur zeldzaam gaaf bewaard gebleven en heeft als houten woonhuis tevens een typologische waarde.

- Van stedenbouwkundige waarde dankzij de opvallende situering op het uitgestrekte landgoed Staverden, waar het een karakteristiek onderdeel vormt van het noordelijke deel van het landgoed, dat vanaf 1911 werd ontgonnen en waar aan de onverharde Allee naast dit woonhuis ook nog een bijzonder boerderijcomplex en arbeiderswoningen werden gebouwd. Er is een belangrijke ensemblewaarde met de in de tuin ontworpen bijgebouwen.

- Van cultuurhistorische waarde vanwege de bestemming en situering verbonden met een belangrijke periode uit de geschiedenis van het landgoed Staverden. Het landhuis was in gebruik als woonhuis van de toenmalige eigenaar van het landgoed.

y

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
523834
Complexnaam
De Witte Pauwen
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

Complex van houten LANDHUIS 'De Witte Pauwen' (voorheen 'Het Chalet') met drie houten bijgebouwtjes in ruime tuin. Het complex is gesitueerd op het landgoed Staverden. Het landhuis is gebouwd in 1915 in opdracht van Herman Th. 's Jacob naar ontwerp van het architectenbureau VAN DER GOOT & KRUISWEG en mede uitgevoerd door aannemer Jan de Groot uit Apeldoorn. Ook de houten bijgebouwen zijn vermoedelijk door dit bureau ontworpen.

Het 718 ha grote landgoed Staverden strekt zich uit over de drie gemeenten Ermelo, Nunspeet en Apeldoorn. Centraal bevindt zich het landhuis 'Kasteel Staverden'. In 1835 kocht Jan Rudolf Kemper het goed. Deze brak het 17de eeuwse huis af, en bouwde op het bestaande grondplan een nieuw huis. In 1905 kwam het in handen van ir F.B. 's Jacob, burgemeester van Rotterdam. Deze liet het landhuis door architectenbureau L.A. van Essen & J. van Zeggeren uit Harderwijk verbouwen en vergroten. In dat jaar kreeg het landhuis haar huidige uitstraling. De zoon, Herman Th. 's Jacob breidde het landgoed uit. De Allee bevindt zich ten noorden van Kasteel Staverden, nabij een vanaf 1911 ontgonnen veengebied. Even ten noorden van het huis werden in dezelfde tijd ook een aantal landarbeiderswoningen en de Frederik Bernard Hoeve gebouwd.

Complexomschrijving

Tot het beschermde complex behoren de volgende onderdelen:

A Landhuis

B Houten tuinhuis met veranda ('betaalhuisje')

C Houten tuinhuis met veranda en drakenkoppen

D Houten schuur

Het complex ligt aan de oostzijde van de Allee, en is zowel vanaf de Staverdenseweg als vanaf de Allee te bereiken. De ruim opgezette tuin rondom het LANDHUIS bevat diverse oorspronkelijke bomen en struiken en is door enkele oorspronkelijke houten tuinhekken met bolbekroningen afgeschermd van de openbare weg. De houten bijgebouwen liggen in de directe nabijheid van het landhuis, in de tuin. In vormgeving zijn ze aangepast aan het hoofdhuis. Het gaat om een eenvoudige houten schuur met een schilddak, een groter tuinhuis met veranda, zadeldak en een aangebouwd gedeelte waarin de garage is opgenomen en het zogenaamde 'betaalhuisje' met een zadeldak. Volgens overlevering betaalde 's Jacob hier zijn arbeiders uit en/ of moest hier de pacht betaald worden. De huisjes hebben een rechthoekig grondvlak en één bouwlaag. Het landhuis zelf heeft twee bouwlagen en een grote zolder en kenmerkt zich door asymmetrisch gevelindelingen, overstekende dakvormen en een zeer zorgvuldige detaillering.

Complexwaardering

Complex van LANDHUIS met drie BIJGEBOUWEN, ontworpen in 1915 door Van der Goot & Kruisweg.

- Het complex is van architectuurhistorische waarde als een in hoofdvorm en detaillering gaaf bewaard gebleven woonhuis uit het eerste kwart van de twintigste eeuw en als voorbeeld van een bijzonder rijk vormgegeven houten huis dat opvalt door esthetische kwaliteiten, gave verhoudingen en een bijzondere detaillering in vormgeving en materiaalgebruik. Bijzonder is het stijlvolle houtsnijwerk op de nok van het dak dat verwijst naar het landgoed Staverden. Ook de bijzondere vormgeving en groepering van de bijgebouwen en de nog aanwezige oorspronkelijke interieurs van alle gebouwen, maken het complex tot een bijzonder geheel.

- Het complex heeft stedenbouwkundige waarde dankzij de opvallende situering op het uitgestrekte landgoed Staverden, waar het een karakteristiek onderdeel vormt van het noordelijke deel van het landgoed, dat vanaf 1911 werd ontgonnen en waar aan de onverharde Allee naast dit woonhuis ook nog een bijzonder boerderijcomplex en arbeiderswoningen werden gebouwd.

- Het complex heeft cultuurhistorische waarde vanwege de bestemming en situering verbonden met een belangrijke periode uit de geschiedenis van het landgoed Staverden. Naast het woonhuis van de toenmalige eigenaar van het goed werden in het zogenaamde ?betaalhuisje? de arbeiders ontvangen en uitbetaald en/of moest hier de pacht worden betaald.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Landhuis Kastelen, landhuizen en parken Kasteel, buitenplaats oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Allee 10 3852 PM Ermelo Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
B 2791 Ermelo
B 2790 Ermelo
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1915 1915 vervaardiging
Ambachten
Name Beroep Notitie
Goot, van der ; Gelderland architect / bouwkundige / constructeur
Kruisweg, - ; Gelderland architect / bouwkundige / constructeur
s Jacob, Herman Theodoor ; Gelderland opdrachtgever
Naar boven