pastorie, Ulft

PASTORIE behorend bij de kerk St. Antonius van Padua (apart monumentnummer 523685), is een vrij sober opgezet blokvormig gebouw op een nagenoeg vierkante plattegrond. Het telt twee bouwlagen met omlopend, op de vier hoeken van het afgeplatte schilddak, een schoorsteen. Tegen de linkerzijde bevindt zich een tussenlid naar de kerk. De in kruisverband opgetrokken gevels zijn slechts versierd met een rollaag op het trasraam. Ter hoogte van de aanzet van de bogen boven de vensters van de twee bouwlagen bevinden zich twee sierbanden, gevormd door twee uitgemetselde koppenlagen. Het dak is voorzien van een geprofileerde houten bakgoot op gesneden klossen. De vensters worden aan de bovenzijde beëindigd met een segmentboog, waartegen de bovendorpel van het bovenlicht aansluit. De lekdorpels zijn overwegend van hardsteen. De soms gekoppelde vensters, die dan als stel aan de bovenzijde een segmentboog vormen, zijn voorzien van enkelruits schuivende onderramen en glas-in-lood bovenramen, op de verdieping met gekleurd en gebrandschilderd glas. De VOORGEVEL is symmetrisch opgezet met drie vensterassen, waarbij de dakrand in het midden is opgewipt om een geveltop te vormen. In de linker en in de rechter vensteras bevinden zich gekoppelde vensters, in de middelste een enkele. In de geveltop een rondvenster-triplet waarvan de zijvensters blind zijn en het middelste een enkelruits draairaam bevat. De LINKER ZIJGEVEL wordt op de begane grond bijna geheel door de uit één bouwlaag bestaande platgedekte aanbouw in beslag genomen. Op het overblijvende deel vlak bij de ingang is een smal venster geplaatst, gedetailleerd als de overige vensters. Op de verdieping bevinden zich links een w.c. raampje, een deur met glas-in-lood bovenlicht en een venster. In het dakvlak een klein dakraam. Het rechter gedeelte van de gevel is blind uitgevoerd.

Het tussenlid dat oost-west is georiënteerd en naar de kerk leidt, bezit in de bijna tot de voorgevel van de pastorie reikende verbindingsgang een paneeldeur met glas-in-lood bovenlicht, waarnaast een venster als beschreven. Het deurkozijn rust op hardstenen neuten en dorpel en is te bereiken via twee hardstenen treden. De gevels zijn voorzien van een rollaag op het trasraam en van twee uitspringende koppenlagen ter plaatse van de bovendorpels van de vensters. De gevels worden beëindigd door een geprofileerde houten bakgoot op gesneden klossen. De gevelopeningen zijn voorzien van een 1½ steens segmentboog afsluiting. De ramen rusten op houten lekdorpels. De noordzijde van het tussenlid bezit van links gezien een opgeklampte deur met tweemaal vier ruiten van kathedraalglas met dito segmentboogvormig afgesloten bovenlicht. Het deurkozijn bezit een houten dorpel. Twee ramen in de vorm als het genoemde bovenlicht, een venster van het eerder beschreven type. Naast een enkel door tweemaal drie ruitjes bevattende identieke deur als hiervoor genoemd bevindt zich een raam gelijk aan het type bovenlicht. Het deurkozijn rust op hardstenen neuten en dito dorpel en is bereikbaar via twee hardstenen treden. De zuidzijde (tuinzijde) van het tussenlid bevat van links naar rechts: een paneeldeur met enkelruits bovenlicht, twee vensters met enkelruits ramen, een nagenoeg identieke deur, gevolgd door een venster met enkelruits raam. Alle gevelopeningen worden hier door een steense strek afgesloten. Het noord-zuid gelegen deel van het tussenlid heeft aan de westzijde een opgeklampte deur met rijk ijzerbeslag. Het deurkozijn rust op hardstenen neuten en dito dorpel. Voor de deur ligt een opgehoogd bakstenen vloertje. Het bovenlicht is identiek aan die welke eerder zijn besproken. Ter hoogte van de aanzet van de boog van het bovenlicht loopt over alle gevels van het tussenlid eenzelfde uitgemetselde dubbele sierband als in de gevels van de pastorie.

De ACHTERGEVEL is links voorzien van een grote rechthoekige houten serre met stenen borstwering. De zesruits bovenramen zijn voorzien van gekleurd glas-in-lood, met kruismotief. De dakrand is analoog aan de goot met klossen en profilering van de hoofdmassa. Twee enkelruits ramen flankeren dubbele tuindeuren. De zijkanten bestaan uit drie enkelruits ramen met tweemaal drie ruits glas-in-lood ramen. Het balkon bevat een originele houten balustrade met eenvoudig snijwerk. Toegang tot het balkon middels dubbele deuren met gewijzigd bovenlicht (ingebracht klapraam). Middenvensteras met op de begane grond een paneeldeur met tweemaal drie ruitjes en segmentboogvormig afgesloten bovenlicht. Het kleine venster rechts (w.c.) bevat een enkelruits raampje, en wordt door een halfsteense strek afgesloten. Op de verdieping komt een gekoppeld venster voor dat in de rechterzijde beganegronds wordt herhaald. Het venster sluit bijna aan op het licht uitspringende tussenlid. In het dakvlak zijn twee dakramen ondergebracht.

In de RECHTER ZIJGEVEL zijn twee vensterassen met enkelvoudige vensters aanwezig, die echter niet precies boven elkaar zijn gesteld. In het vrij sobere INTERIEUR zijn de originele marmeren schouwen bewaard gebleven met in de wangen verdiept liggende, vergulde motieven, verwant aan de geometrische art-deco stijl. Deze schouwen bezitten doorlopende posten waartussen het dekblad geplaatst is. Tevens zijn aanwezig een eenvoudige steektrap met gesneden trappaal en gestileerde balusters. Het tochtportaal wordt afgesloten met een glas-in-lood deur en een bovenlicht met een gebrandschilderde, sterk gewolkte invulling. De serre bevat naast een schuifdeur glas-in-lood in de bovenlichten.

Waardering

Pastorie gebouwd in 1914 door de uit Amersfoort afkomstige architect Herman Kroes.

- Van architectuurhistorische waarde als goed voorbeeld van een pand in een soort overgangsstijl waarin nieuwe elementen uit die tijd worden gecombineerd met het traditionele type: gekoppelde ramen worden door één segmentboog afgesloten, uitspringende sierlijsten en een opgewipt dak in de voorgevel. Een karakteristieke vormgeving betreft het vierkante grondplan, twee bouwlagen met op vier hoeken van het afgeplatte omlopende schilddak een schoorsteen. Het pand valt op door esthetische kwaliteiten, in in- en exterieur, zoals gave verhoudingen en fraaie onderdelen van de gevels zoals de segmentboogvormige raamkozijnen en de glas-in-lood bovenlichten.

- Van stedenbouwkundige waarde als onderdeel van een historisch gegroeid (klein)stedelijk gebied en speelt daarin een beeldbepalende rol. Tevens maakt het onderdeel uit van een stedenbouwkundig concept met kerk en kerkhof in de bocht van de Dr. Ariënsstraat die als straat deel uitmaakt van de verbindingsweg Etten-Gendringen. De pastorie vervult in dit bestel een beeldbepalende rol.

- Van cultuurhistorische waarde vanwege zijn bestemming die verbonden is met een sociaalhistorische en economische ontwikkeling: de pastorie maakt onderdeel uit van een complex dat behalve de pastorie bestond uit kerk, kerkhof en de inmiddels gesloopte school en onderwijzerswoning en is als herinnering hieraan van belang.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
523686
Complexnaam
Sint Antonius van Padua
Provincie
Plaats
Complexomschrijving

COMPLEXOMSCHRIJVING

Inleiding

Het R.K. parochiecomplex Sint Antonius van Padua bestaat uit twee objekten: A: De PAROCHIEKERK Sint Antonius van Padua (Dr Ariënsstraat l). B: De PASTORIE (Dr Ariënsstraat 3).

KERK en PASTORIE van de parochie Sint Antonius van Padua, zijn gebouwd in 1914 door HERMAN KROES uit Amersfoort. Van dezelfde architect Kroes zijn bekend, in vergelijkbare opzet, een kerk met pastorie te Spijk (Gemeente Rijnwaarden, 1913) en een kerk met pastorie te Wehl (192 5).

De kerk is in hoofdzakelijk neo-romaanse bouwstijl uitgevoerd. De kenmerken gaan terug op de romaanse stijl waarbij het blokachtige en gesloten karakter van het gebouw kenmerkend is. Maar ook de spaarvelden en lisenen in de torens met rondbogen en dobbelsteen kapitelen en het rondboogportaal zijn voor deze stijl karakteristiek. In het interieur valt het rondbooggewelf op. Op de gotiek geïnspireerd zijn het rozetvenster in de voorgevel en de lancetvensters in de zijbeuken en eindgevels van de dwarsarmen.

De pastorie is gebouwd in een soort overgangsstijl waarin nieuwe elementen uit die tijd worden gecombineerd met het traditionele type. Een karakteristieke vormgeving betreft het vierkante grondplan, twee bouwlagen met op vier hoeken van het afgeplatte omlopende schilddak een schoorsteen. Opmerkelijk element in de voorgevel is het opgewipte dak in het midden van de gevel. De kerk Sint Antonius en pastorie liggen in het noordelijke deel van het dorp Ulft aan de rand van het buitengebied. De kerk heeft aan de voorzijde een bescheiden plein dat door een laag gemetseld muurtje van de weg is gescheiden. In het front van het plein bevindt zich een Christusbeeld (keramiek, door Leo Jungblut uit Bilthoven) geflankeerd door twee lage muurtjes die samen een halve cirkel vormen. Ten noorden van de kerk is het kerkhof (in 1941 aangelegd) gesitueerd. Aan de zuidzijde is de pastorie gelegen (middels een tussenlid met de kerk verbonden) die aan drie zijden door een tuin (in oorspronkelijk engelse stijl) wordt omgeven en van de weg gescheiden door een smeedijzeren tuinhek. Kerkhof, plein en de tuin komen echter niet voor rijksbescherming in aanmerking. Het complex bezit daarmee twee complexonderdelen. Kerk en pastorie zijn aan de Dr Ariënsstraat gesitueerd ten westen van de Oude IJssel. De Dr Ariënsstraat vormt een onderdeel van in verschillende straten overgaande verbindingsweg die leidt van Etten naar Gendringen. Ter hoogte van het complex buigt de weg vanuit Etten naar het zuidoosten. Het aan de noordzijde van de kerk gelegen kerkhof grenst aan een industriegebied. Het terrein ten zuiden van de rechts naast de kerk gelegen pastorie, is gedeeltelijk onbestemd. Het zuidelijke gebied heeft voor het overige een bebouwingsbestemming.

De basilicale kerk en de pastorie zijn beide geheel uitgevoerd in baksteen. De daken van de kerk en de pastorie zijn met leien gedekt in resp. maasdekking en schubdekking. Het complex vormt dankzij de twee torens en de topgevel van de kerk en de pastorie met afgeplat dak en een tussenlid een contrastrijk maar levendig silhouet mede dankzij de in- en uitspringende bouwmassa's.

COMPLEXWAARDERING

KERK en PASTORIE dateren uit het eerste kwart van de 20ste eeuw.

- Van architectuurhistorische waarde als goed voorbeeld van een kerk en pastorie uit de vroege 20ste eeuw. Beide zijn in ten opzichte van elkaar verschillende stijlen uitgevoerd en verkeren in een gaaf bewaarde staat. Door de relatief grote gaafheid van het gehele complex in aanleg, aankleding en bebouwing is het complex een goed voorbeeld van de typologische ontwikkeling van een dergelijk kerkelijk centrum. De twee gebouwen zijn van de hand van de architect Herman Kroes die ook in Spijk en Wehl een kerk met pastorie heeft gebouwd die echter minder rijk zijn uitgevoerd.

- Van stedenbouwkundige waarde als goed voorbeeld van een ensemble van een historisch gegroeid stedelijk gebied en speelt daarin door zijn dominante situatie in een buitenbocht van de Dr Ariënsstraat een beeldbepalende rol.

- Van cultuurhistorische waarde vanwege zijn bestemming, welke verbonden is met de sociaalhistorische en economische ontwikkeling van dit deel van het dorp. Na verkaveling van de "IJsselweiden" in 1908 is ter plaatse een kerk met pastorie, school en onderwijzerswoning gebouwd. De verkaveling van de grond heeft geleid tot meer uitbreiding van het dorp in noordelijke richting naar Etten.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Pastorie(F) Religieuze gebouwen Kerkelijke dienstwoning oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Dr Ariënsstraat 3 7071 AH Ulft Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
T 8148 Gendringen
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1914 1914 vervaardiging
Naar boven