Complex eigenschappen

Complexnaam:

Vml.Kloostercomplexen (3 kloosters)

Complexnummer:

521613

Complex beschrijving:

De voormalige kloostercomplexen van de Ursulinen, Dominicanen en Jezuïeten, thans in gebruik bij de Hogeschool Katholieke Leergangen Sittard (HKLS). Dit grootschalige complex omvat het reeds ten dele beschermde Huis Op de Berg uit 1642 (monumentnummer 33710) en de voormalige kloostergebouwen van de Ursulinen en Dominicanen cq. Jezuïten aan de Oude Markt. Van deze kloostergebouwen zijn de uit 1879 daterende basiliek Onze Lieve Vrouw van het Heilig Hart van architect Johannes Kayser (monumentnummer 33709) en het 17de-eeuwse Dominicanenklooster met St.Michielskerk (monumentnummer 33708) van rijkswege beschermd. Tegenover de basiliek is het rijksbeschermde (monumentnummer 33711) Mariapark van architect Johannes Kayser uit 1891 gesitueerd, een rust- en verblijfplaats voor de pelgrims die een sterke architectuur- en cultuurhistorische relatie heeft met de basiliek en het kloostercomplex.

Het kloostercomplex ontstond op een van de oudste en belangrijkste locaties van de oude binnenstad. In de 11de eeuw bevond zich hier de omgrachte en zeker ten dele omwalde woning van de stadsheer. In de tweede helft van de 14de eeuw bewoonde jonker van Elven hier een bouwwerk met de naam 'Huys auf dem Berge'. Dit huis werd in 1642 herbouwd door Johan Maes, hertogelijk rentmeester van het ambt Born. Deze situatie bleef gehandhaafd tot in 1843, het jaar waarin zich de Ursulinen in Sittard vestigden. Zij braken de stallen en bijgebouwen aan de oostzijde van het Huis op de Berg af en realiseerden in de periode tot 1934 aan weerszijden van het oude huis een aanzienlijk kloostercomplex. Aan de oostzijde van het Huis op de Berg, bij de aansluiting van de Oude Markt op de Markt, werd tussen 1652 en 1668 het Dominicanenklooster met St.Michielskerk gebouwd. De Dominicanen werden in 1797 door de Fransen uit Sittard verdreven. Hun verblijven kregen een openbare functie totdat in 1851 de Jezuïten het complex betrokken. Zij bouwden in 1873, dwars op de Dominicanenwal, een internaatsvleugel die in verbinding stond met het 17de eeuwse klooster. Er bevindt zich derhalve op het complexterrein (m.n. op de hof van het internaat; de binnenhof tussen basiliek, St.Aloysiuscollege, het Huis op de Berg en de zustersverblijven uit 1892; onder en in de directe omgeving van het Dominicanenklooster) een middeleeuws bodemarchief dat van groot belang is voor de ontstaansgeschiedenis van Sittard.

Het HKLS-complex omvat naast het beschermde deel van het Huis op de Berg, de beschermde basiliek en het beschermde Dominicanenklooster met St.Michielskerk: de drie traveeën omvattende zuidelijke uitbreiding van het Huis Op de Berg met trappenhuis en voorgebouw uit 1860; de verhoging met twee bouwlagen en zolderverdieping van het Huis Op de Berg door architect Henri Seelen te Venlo uit 1906, na afbraak van de derde bouwlaag; het in 1871 gebouwde en in 1916 na brand herbouwde Ursulineninternaat met binnenhof en aangebouwde veranda; het Jezuïteninternaat genaamd het St.Aloysiuscollege c.q. Franciscus Solanusgebouw met binnenhof 'cour solanus', 1873, van architect Albert Slootmaekers S.J.; het in 1880 aangebouwde volume aan de zuidwestzijde van het St.Aloysiuscollege, met kelder (XVIId) en middeleeuwse muurwerken aan de noord- en westzijde. Dit volume vormt de afsluiting van de binnenhof tussen basiliek en St.Aloysiuscollege; de zustersverblijven met gewelfkelders onder de Dominicanenwal, 1892, gesitueerd tussen het St.Aloysiuscollege en het Huis op de Berg, met een uitbreiding uit 1934 die voor de bescherming van ondergeschikt belang is; het verbindingsvolume tussen het Huis op de Berg en de basiliek, dat de binnenhof tussen basiliek en het Huis op de Berg afsluit, vormt een onverbrekelijk geheel met de basiliek en is derhalve reeds van rijkswege beschermd.

Het HKLS-complex is gesitueerd op een in hoofdvorm driehoekig terrein tussen de Oude Markt aan de zuidzijde, het Dominicanenklooster met St.Michielskerk langs het Kerkepad aan de oostzijde en de Dominicanenwal aan de noordzijde. Het Kerkepad vormt de basis, de Oude Markt en de Dominicanenwal vormen samen de benen van de driehoek. De basis van de driehoek is bebouwd met het Dominicanenklooster, de St.Michielskerk en het St.Aloysiuscollege met 'cour solanus'. Het Dominicanenklooster bevindt zich in de zuidoostelijke hoek tussen Oude Markt en Kerkepad. Het St.Aloysiuscollege is dwars op de noordgevel van de pandhof van het klooster gebouwd en staat loodrecht op de Dominicanenwal. Tussen pandhof, Kerkepad, college en wal bevindt zich de 'cour solanus'.

Het middendeel van de driehoek wordt gevuld door de H.Hartbasiliek en het Huis op de Berg met voorgebouw, beide in dwarsrichting tussen Dominicanenwal en Oude Markt en min of meer parallel aan het St.Aloysiuscollege. Tussen het Huis op de Berg en het St.Aloysiuscollege werden, parallel aan en tegen de Dominicanenwal, tussen 1892 en 1934 zustersverblijven gebouwd. Hierdoor ontstond er een nieuwe binnenhof tussen voornoemde gebouwen en de basiliek. De top van de driehoek is gevuld met het Ursulineninternaat uit 1871-1916 en de aangebouwde veranda. Het internaat is tegen en parallel aan de Dominicanenwal gebouwd en vormt een bijna rechte hoek met het Huis op de Berg. De aangebouwde veranda in de westelijke top vormt een hoek van ca. 45 graden met het internaat. Tussen veranda, internaat, Huis op de Berg en Oude Markt bevindt zich een aanzienlijke binnenhof, afgesloten door een vernieuwde erfscheiding.

De sedert 1880 gerealiseerde aan- en opbouwen op de binnenhof achter de H.Hartbasiliek zijn voor de bescherming van ondergeschikt belang.

Waardering

Het voormalige kloostercomplex aan de Oude Markt is van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een historische, geestelijke en typologische ontwikkeling. De architectuurhistorische waarden van het complex zijn groot tot zeer groot en worden bepaald door de toegepaste bouwstijlen, de betrokkenheid van diverse architecten, de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het geheel, materiaalgebruik, ornamentiek en de samenhang tussen exterieur en interieurelementen van de samenstellende complexonderdelen. Het complex vormt een essentieel onderdeel van het beschermde stadsgezicht Sittard, is vanwege de locatie ten zeerste verbonden met de ontwikkeling en uitbreiding van de stad, is van bijzondere betekenis vanwege de oorspronkelijke inrichting en voorzieningen en van groot belang voor het aanzien van de stad.

Het complex is van belang vanwege de redelijk tot hoge architectonische gaafheid, beschikt over samenstellende onderdelen van hoogwaardige architectonische kwaliteit en is van zeer groot belang voor de structurele en visuele gaafheid van de historische binnenstad.

Bovendien beschikt dit grootschalige kloostercomplex in bovenregionaal kader over een hoge mate van architectuurhistorische, typologische en functionele zeldzaamheid.

Het complex vertegenwoordigt algemeen belang vanwege het geheel van voornoemde waarden.