Agricolastraat 140, Sittard
Inleiding
Twee HERENHUIZEN onder één kap, 1924, gebouwd voor de huisvesting van de middenstand, als onderdeel van het villaparkje rondom het Julianaplein. Gebouwd in een traditionele, door het Expressionisme beïnvloede stijl naar een ontwerp van architect N. Ramakers te Sittard, in opdracht van de vereniging Woningzorg. Deze woningen zijn in vergelijking met de uit 1921-1922 daterende panden, die voor rekening van architect Ramakers werden gebouwd, eenvoudiger gefundeerd en soberder van uitvoering.
Het pand aan de Agricolastraat 140 is vanwege een verzakking van het fundament grotendeels in de oorspronkelijke staat herbouwd.
UITGESLOTEN van bescherming zijn de aangebouwde serre en de bijgebouwde houten garage van Agricolastraat 140, alsmede de gedeeltelijke gedichte terrasoverkapping en de bijgebouwde garage van Agricolastraat 142.
Omschrijving
Een in het zuidelijke gedeelte van het complex Julianaplein e.o. gesitueerde blok met twee herenhuizen onder één kap van het type AA. Elk pand heeft twee BOUWLAGEN alsmede een gedeeltelijke souterrainverdieping op een in hoofdvorm rechthoekige PLATTEGROND, die aan de vrije gevelzijden is voorzien van een uitbouw van één laag. Het geheel wordt gedekt door een SCHILDDAK, waarvan de noklijn evenwijdig aan de Agricolastraat loopt. Aanzienlijke overstekken annex luifelgoten. Twee nokschoorstenen, ten dele vernieuwd. De oorspronkelijke gecombineerde smalle dakkapellen met overstek op het voor- en achterdakvlak zijn nog aanwezig, maar ontbreken de horizontale roedeverdeling in de glaspanelen. De oorspronkelijke rode Tuiles du Nord-pannen zijn bij Agricolastraat 140 vervangen door rode Hollandse betonpannen.
De herenhuizen hebben een gewapend betonnen fundering en zijn opgetrokken in rode en gele baksteen, gemetseld in halfsteens verband. Een rode bakstenen plint met rollaag. De optrek in gele baksteen heeft een profiellijst onder de vensters van de tweede bouwlaag. Deze tweede laag is enigszins ingesnoerd ten opzichte van de eerste laag en wordt gekenmerkt door verdiept gelegen horizontale lijsten en kleine pilasters aan weerszijden van de vensters. De gevel wordt onder de luifelgoot beëindigd door een betonnen band. Doorlopende betonlatei boven de erkers.
De VOORGEVELS zijn symmetrisch ingedeeld. Een groot, tot aan de vensters van de tweede laag risalerend middengeveldeel, dat boven de erkerlatei smaller wordt en aan weerszijden over de gehele hoogte trapsgewijs is uitgemetseld. In dit middenrisaliet zijn onder een doorlopende latei de erkers geplaatst. Deze erkers hebben rechthoekige houten vensterkozijnen, aan weerszijden voorzien van onder een schuine hoek geplaatste zijlichten. De oorspronkelijke horizontale roedeverdeling van deze zijlichten is bij beide panden niet meer aanwezig. Boven het middenrisaliet een reeks van vier rechthoekige, verticaal ingedeelde vensters.
De ZIJGEVELS van de panden van het type A zijn herkenbaar aan een uitbouw van één laag onder plat met balkon. Deze uitbouwen hebben aan de voor- en achterzijde een opengewerkt portiek, waarbij een hoekkolom de betonplaat van het balkon ondersteunt. In deze portieken werden, in de zijgevel van het hoofdvolume, oorspronkelijk de rechthoekige houten paneelvoordeur en de rechthoekige houten keukendeur met horizontale indeling van het glaspaneel geplaatst. Naast de voordeuren een rechthoekig toiletvenstertje. De uitbouwen zijn onder de betonplaat van het balkon voorzien van horizontale profiellijsten, die in het metselwerk van de portiekkolommen worden voortgezet. Centraal in dit geveldeel een reeks van drie smalle houten vensters, oorspronkelijk met horizontale roedeverdeling. De in halfsteens verband gemetselde balkonbalustraden ontberen het siermetselwerk van de panden uit 1921-1922, maar zijn op de hoeken voorzien van een verticale getrapte lijst. Hoog onder het overstek is een rechthoekig houten drieruits trappenhuisvenster geplaatst, aan elke zijde geflankeerd door een rechthoekige dubbele houten balkondeur. Bij Agricolastraat 140 verkeert het portiek aan de voorzijde in de oorspronkelijke staat, inclusief de oorspronkelijke paneeldeur en de rood-witte portiekbetegeling; aan de achterzijde is het portiek geheel gedicht, uitgebreid en bij de keukenruimte getrokken. De smalle houten zijgevelvensters met horizontale roedeverdeling zijn nog aanwezig. De voormalige dubbele houten balkondeuren zijn vervangen door enkelvoudige kozijnen. Bij Agricolastraat 142 is het portiek aan de voorzijde ongewijzigd bewaard gebleven, de voordeur is vernieuwd. Het portiek aan de achterzijde is gedicht met een vensterkozijn, in de portiekopening is een deur geplaatst. In de smalle houten zijgevelvensters is de horizontale roedeverdeling niet meer aanwezig. De voormalige dubbele houten balkondeur aan de straatzijde is vervangen door een vensterkozijn.
De ACHTERGEVELS waren oorspronkelijk symmetrisch ingedeeld. In de gevelhoek van de eerste laag een rechthoekig houten keukenvenster onder een betonlatei, van origine met verticale indeling en drievoudige horizontale indeling van de glaspanelen. Onder dit venster, in aansluiting op de rode bakstenen plint, een rode bakstenen strek. Naast dit venster een aanzienlijke, rechthoekige houten tuindeur van vier panelen, waarvan de zijpanelen waren voorzien van een vijfvoudige horizontale indeling. Boven deze tuindeur een houten overkapping, rustend op de scheidingsmuur en een baksteen kolom, beiden met horizontale profielranden. In de tweede laag, hoog onder het dakoverstek, een aaneengesloten reeks van vier rechthoekige houten vensters.
Bij Agricolastraat 140 zijn de originele tuindeuren vervangen door een schuifpui, die aan het oog wordt onttrokken door de aangebouwde serre; de uitgebreide keuken heeft een rechthoekig houten kruiskozijn met bovenlichten gecombineerd met een rechthoekige houten deur, onder een betonlatei. In de achtergevel van Agricolastraat 142 zijn de tuindeuren ontdaan van de horizontale roedeverdeling van de zijpanelen. Het keukenvenster heeft geen indeling of roedeverdeling meer.
De voortuin van Agricolastraat 142 wordt omgeven door een bakstenen tuinmuur waarop de smeedijzeren profiellijst ontbreekt, bij Agricolastraat 140 is de bakstenen voortuinmuur vervangen door een heg.
De INTERIEURindeling van Agricolastraat 140 is ten dele gewijzigd. In het interieur van Agricolastraat 142 is de indeling met kamers-en-suite, met uitzondering van de elders bewaarde schuifdeuren, nog vrijwel in tact.
Waardering
De herenhuizen van het complex rondom het Julianaplein zijn van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-maatschappelijke en typologische ontwikkeling. De architectuurhistorische waarden worden onder meer bepaald door de bouwstijl; verder zijn de panden van groot belang voor het oeuvre van architect N. Ramakers, beschikken over aanzienlijke esthetische kwaliteiten en zijn van belang vanwege de expressieve ornamentiek. Beide herenhuizen vormen een essentieel onderdeel van het complex rondom het Julianaplein, zijn vanwege de situering ten zeerste verbonden met de uitbreiding en ontwikkeling van Sittard, zijn van betekenis voor het aanzien van de stad en beschikken over een historisch-ruimtelijke relatie met de parkachtige omgeving en de bodemgesteldheid ter plaatse. De panden beschikken over een redelijke mate van architectonische gaafheid en zijn van belang in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de bebouwde omgeving. Bovendien beschikken beide herenhuizen in bovenregionaal perspectief over een redelijke architectuurhistorische en een hoge typologische en functionele zeldzaamheidswaarde.
De herenhuizen vertegenwoordigen een algemeen belang vanwege het geheel van voornoemde waarden.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
VILLAPARKJE met 71 herenhuizen rondom het Julianaplein, 1921-1924, met een ruimtelijke inrichting geïnspireerd op de tuindorpgedachte. Gebouwd naar een ontwerp van architect N. Ramakers te Sittard. Van de 51 in 1921-1922 gerealiseerde woningen was voornoemde architect ook de opdrachtgever. De 20 woningen aan de Agricolastraat kwamen in 1924 tot stand in opdracht van de vereniging Woningzorg.
Het villaparkje omvatte oorspronkelijk 72 herenhuizen, verdeeld over 24 bouwkundige eenheden. Sedert de samenvoeging en verbouwing van twee halfvrijstaande panden tot één pand resteren nog 71 herenhuizen. Één blok aan de Schuttestraat 8,10,12,14 werd, onder de benaming Huize Catharina, oorspronkelijk ingericht voor de huisvesting van vrouwelijke studenten van de voormalige R.K. School voor Maatschappelijk Werk en omstreeks 1971 heringericht tot vier wooneenheden.
De herenhuizen zijn uitgevoerd in vijf typen en samengevoegd tot vijf symmetrische combinaties (achtmaal AA, achtmaal CC, éénmaal ABBA, viermaal ABBBBA, driemaal DEED) in twee-, vier- of zes-onder-één-kap met voor- en achtertuinen.
Het complexterrein bestaat uit twee vrijwel gespiegelde bebouwingscarrés met twaalf bouwkundige eenheden, die in westelijke respectievelijk zuidelijke richting enigszins in breedte toenemen. Deze carrés zijn onderling gescheiden door het centrale Julianaplein met twee toegangsstraatjes vanuit het noordoosten en het zuidwesten. De viermaal twee halfvrijstaande woningen van de typecombinatie CC rondom het pleintje zijn precies in de vier windrichtingen gesitueerd. Julianaplein 4-6 op het noorden, Julianaplein 3-5 op het oosten, Julianaplein 20-22 op het westen, Julianaplein 19-21 op het zuiden. Verder bevinden zich aan het plein twee volumes met zes woningen onder één kap, respectievelijk aan de zuidoostzijde en de noordwestzijde, beide type ABBBBA. De middenas van het villaparkje, dwars over het centrale Julianaplein en beide toegangsstraatjes, fungeert tevens als symmetrie-as voor het noordelijke deel van de historische parkaanleg aan de zuidzijde van de Agricolastraat. Het plein is voorzien van een in de pleinsymmetrie ingepaste groenaanleg.
Het villaparkje wordt aan de noordoostzijde begrensd door de Jubileumstraat, aan de zuidoostzijde door de Schuttestraat, aan de zuidwestzijde door de Agricolastraat cq. het stadspark en aan de noordwestzijde door de Emmastraat cq. de Geleenbeek/Molenbeek. Op de straathoeken bevinden zich steeds halfvrijstaande woningen van het type CC of het type AA. De Emmastraat, Jubileumstraat en Schuttestraat zijn verder ingevuld met eenheden van twee of vier woningen onder één kap, de Agricolastraat met volumes van twee of zes woningen onder één kap.
De panden werden enkele jaren na de bouw op uniforme wijze voorzien van een terrasoverkapping. Bij de panden van het type C is de open ruimte onder de balkons in de tweede laag van de voorgevels op identieke wijze bij de woonkamer getrokken. Daartoe zijn de oorspronkelijke dubbele tuindeuren verwijderd. Het woonhuis aan de Agricolastraat 140 is vanwege verzakkende en scheurende funderingen grotendeels herbouwd. Het voormalige dubbele pand aan de Jubileumstraat 1 is verbouwd tot één woning, waarbij de gevels zijn gesausd in een afwijkende kleurstelling. Bij de meeste panden zijn de oorspronkelijke voordeuren, vensterkozijnen en/of terrasdeuren vervangen, waarbij de oorspronkelijke kozijnindelingen verloren zijn gegaan.
Alle sedert 1924 gerealiseerde, niet-uniforme aan- en bijbouwen zijn uitgesloten van bescherming.
Omschrijving
Het villaparkje rondom het Julianaplein werd gebouwd voor de huisvesting van de Sittardse middenstand. Het betreft herenhuizen in twee tinten baksteen, met een expressieve detaillering in de vorm van horizontale profiellijsten, siermetselwerk in de balkonbalustraden, getrapt uitgemetselde risalieten, etc. Twee bouwlagen met gedeeltelijke souterrainverdiepingen onder schilddaken, van oorsprong gedekt met rode tuiles du nord. Aanzienlijke overstekken. De oorspronkelijke houten paneeldeuren en vensters waren deels voorzien van een karakteristieke horizontale roedeverdeling. De woningen zijn - met uitzondering van de woningen van de vereniging Woningzorg aan de Agricolastraat - vanwege de drassige ondergrond in het dal van de Geleenbeek/Molenbeek, gefundeerd op putringen.
De halfvrijstaande woningen van het type C worden gekenmerkt door de wijdbenig uitlopende U-vormige plattegronden en de karakteristieke entreepartijen. De panden van het type A hebben een in hoofdvorm rechthoekige plattegrond, maar zijn aan de zijgevels voorzien van een uitgebouwde entree- annex keukenpartij van één laag met balkon. De balkonbalustrades zijn voorzien van siermetselwerk. De tussengelegen panden van het type B hebben een rechthoekige plattegrond. De hoekpanden van het type D hebben evenals het type A aan de zijgevel een uitbouw met balkon, maar verschillen voor wat betreft de indeling van de voorgevel. De tussenpanden van het type E tenslotte zijn voornamelijk herkenbaar in de verdiept geplaatste entreepartijen en de loggia in de tweede bouwlaag.
Voortuinen met lage bakstenen erfscheidingen met smeedijzeren sierprofielen bevinden zich onder meer aan Schuttestraat, Jubileumstraat en Agricolastraat.
De woningtypen zijn als volgt over de 24 complexonderdelen verdeeld: Schuttestraat 16-18 (AA); Schuttestraat 8/8a-14 (DEED); Schuttestraat 4-6 (AA); Schuttestraat 2a, Jubileumstraat 23 (CC); Jubileumstraat 15-21 (DEED); Jubileumstraat 13, Julianaplein 1 (CC); Julianaplein 2, Jubileumstraat 11 (CC); Jubileumstraat 3-9 (DEED); Jubileumstraat 1 (CC); Emmastraat 7-8 (AA); Emmastraat 3-6 (ABBA); Emmastraat 1-2 (AA); Agricolastraat 120-122 (AA); Agricolastraat 124-134 (ABBBBA); Agricolastraat 136-138 (AA); Agricolastraat 140-142 (AA); Agricolastraat 144-154 (ABBBBA); Agricolastraat 156-158 (AA); Julianaplein 20-22 (CC); Julianaplein 8-18 (ABBBBA); Julianaplein 4-6 (CC); Julianaplein 3-5 (CC); Julianaplein 7-17 (ABBBBA); Julianaplein 19-21 (CC).
Waardering
Het villaparkje met herenhuizen rondom het Julianaplein is van cultuurhistorisch belang als exponent van de sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen in de Mijnstreek in de eerste decennia van de twintigste eeuw. Deze middenstandswoningen zijn vertegenwoordigen eveneens een cultuurhistorisch belang als uitdrukking van een typologische ontwikkeling: de realisatie van woonhuizen voor de maatschappelijke middenstand. Omdat de ontwikkeling van het villaparkje grotendeels voor rekening van de ontwerpende architect kwam, is er bij de realisatie ook sprake van een belangrijke innovatieve waarde. De architectuurhistorische waarden van de huizen worden bepaald door de bouwstijl en de funderingstechniek. Daarnaast zijn deze woningen van groot belang voor het oeuvre van architect N. Ramakers, beschikken over aanzienlijke esthetische kwaliteiten en zijn van belang vanwege de expressieve ornamentiek. Het complex is vanwege de situering ten zeerste verbonden met de ontwikkeling cq. uitbreiding van Sittard in het eerste kwart van de twintigste eeuw, is van betekenis wegens de wijze van verkaveling en inrichting en is van zeer grote betekenis voor het aanzien van de stad. Ook is het complex van belang wegens de hoogwaardige bebouwingskwaliteit en de historisch-ruimtelijke relatie met de uit dezelfde periode daterende aanleg van het stadspark en de bodemgesteldheid ter plaatse. Het villapark rondom het Julianaplein is van belang vanwege de overwegend bewaard gebleven architectonische gaafheid, beschikt over samenstellende onderdelen van hoogwaardige architectonische kwaliteit en is van zeer groot belang in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de stedelijke omgeving. Bovendien is het villaparkje in bovenregionaal perspectief architectuurhistorisch redelijk en in typologisch cq. functioneel opzicht zeldzaam.
Het complex vertegenwoordigt een algemeen belang vanwege het geheel van voornoemde waarden.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Woonhuis | Woningen en woningbouwcomplexen | Woonhuis(K) | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Agricolastraat | 140 | – | 6131 JX | Sittard | – | – | Ja |
| Agricolastraat | 142 | – | 6131 JX | Sittard | – | – | – |
| Hoofdcategorie | Subcategorie | Beschrijving | Notitie |
|---|---|---|---|
| Woningen en woningbouwcomplexen | Woonhuis(K) | Twee herenhuizen onder een kap. | Herenhuis |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | C | 3764 | – | Sittard |
| – | C | 3401 | – | Sittard |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1921 | 1922 | – | vervaardiging |
| Name | Beroep | Notitie |
|---|---|---|
| Ramakers, N. ; Limburg | architect / bouwkundige / constructeur | – |