Nieuwe Offemweg 1, Noordwijk

Monumenttype:: Rijksmonument
Monumentnummer:: 520327
Monumentnaam:: Nieuwe Offemweg 1
Plaats:: Noordwijk

Bron: Jacob Braakman, fietsemaker, fotograaf en uitgever van (zijn eigen) foto's, ook als ansichten. via Wikimedia Commons

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Voeg uw verhaal toe

Beschrijving

Omschrijving

HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Offem. De oudste kern van de aanleg wordt gevormd door de oorspronkelijk 16de-eeuwse dubbel omgrachte bouwplaats, die toegankelijk was middels een rechte laan komende vanuit het dorp Noordwijk (noordwestelijke richting). Deze laan, delen van de omgrachting (zuidgracht en westgracht, deze laatste wordt thans 'stinkvijver' genoemd) en enkele tracés van lanen (langs de zuidgracht, deel toegangslaan, parallel aan de Nachtegaalslaan) zijn thans nog aanwezig overeenkomstig de kaart van landmeter de Roos uit 1704.

Rond 1812 is de aanleg aan de noordoost- en zuidwestzijde uitgebreid en in landschapsstijl vergraven, deels met behoud van de formele structuur. Van de aanleg in landschapsstijl is een presentatietekening uit 1817 bewaard gebleven van de hand van landmeter H. van Zutphen, deze heeft zich ook met de uitvoering van de aanleg bezig gehouden zoals uit een rekening van 1813 blijkt. Op de kadastrale minuut van 1813 staan de eerste vergravingen al aangegeven. Bij de aanleg in landschapsstijl, die thans deels in structuur en deels in detail nog aanwezig is, is voor het oude hoofdgebouw (noordoost) een ruime, taps uitlopende weide geformeerd, ingericht met boomgroepen en solitaire bomen en omsloten door boomcoulissen (zie gravure van Lutgers, ca.1855). De overgang van weide naar bos wordt gemarkeerd door in slingers vergraven waterlopen, waarlangs een rondwandeling over slingerende paadjes, deels met reliëf en gestoffeerd met verschillende soorten bomen (in de legenda worden genoemd: 'sparren in soorten', 'opgaande boomen in soorten', 'treurwilgen'); het wandelpad langs de westelijke waterloop is nog aanwezig. Door de wandelbossen aan weerszijden van de weide lopen rechte en gebogen lanen, deze zijn op een enkele oude beukenlaan na niet meer aanwezig. Enkele rechte waterlopen die op 17de-eeuwse kaarten al te zien zijn (omgrachting, de wateringen) zijn in deze periode gedempt (gracht) of tot een slingervijver (Zuidbroekse watering) vergraven. De toegangslaan heeft vanaf de Nieuwe Offemweg een recht tracé, en maakt voorbij het hoofdgebouw een bocht om vervolgens zijn rechte verloop weer te vervolgen, eindigend bij de Nachtegaalslaan. Parallele aan de Nachtegaalslaan loopt een beukenlaan, die de grens van het parkbos aangeeft, waarvandaan open zichten over de aangrenzende weilanden zijn.

In 1858 werd de oriëntatie van het hoofdgebouw met een kwartslag naar het zuidoosten gedraaid. Recht voor het huis wordt een rechthoekige siertuin aangelegd (1913) waarvan de structuur nog aanwezig is en een deel van de beplanting bewaard is gebleven. De verdiept liggende siertuin, thans grasparterre, met arboretumachtige coulissebeplanting wordt aan de kopse zijde (west) afgesloten door een laag gemetseld MUURTJE voorzien van een TRAPJE en bekroond door een balustrade. In het midden van de tuin ligt een geschulpte betonnen WATERKOM. De korte arm van de oostgracht is vermoedelijk in deze periode vergraven tot een brede rechthoekige vijverpartij. De moestuin, die van oudsher nabij het huis was gelegen, is in ca.1862 meer naar het oosten verplaatst. De hoekige moestuin, deels door muren omgeven, is niet meer als zodanig in gebruik. De kassen zijn afgebroken, wel is het pompsysteem bewaard gebleven en zijn nog enkele restanten van de boomgaard (leifruit) aanwezig. Achter de voormalige stal annex koetshuis (thans onderdeel van het huidige hoofdgebouw) lag een tweede rechthoekige moestuin (zie Roos 1704 en Van Zutphen 1817), ook hier werd aan het einde van de 19de/ begin 20ste eeuw een siertuin met rozen aangelegd zoals een luchtfoto laat zien. Thans gras, tuinmuur nog aanwezig. Ten westen hiervan lag in de 18de eeuw een sterrenbos, waarvan een middenlaan (noordoost-zuidwest) nog resteert.

Waardering

HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Offem van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de bij de buitenplaats behorende aanleg in landschapsstijl uit ca.1812 (uitgevoerd en vermoedelijk ontworpen door de landmeter H. van Zutphen) en waarin zowel elementen uit de formele periode, zoals grachten en lanen, als elementen uit de late 19de eeuw en vroege 20ste eeuw herkenbaar zijn; - als zeldzaam behouden gebleven voorbeeld uit het oeuvre van H. van Zutphen; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.

Bron: Rijksmonumentenregister

Specificaties

Monumentnummer:: 520327
Artikel ZKP:: rijksmonument
Provincie:: Zuid-Holland
Gemeente:: Noordwijk
Plaats:: Noordwijk

Bron: Rijksmonumentenregister

Complex eigenschappen

Complexnaam:: Offem
Complexnummer:: 520326
Complex beschrijving:: Historische buitenplaats Offem. HISTORISCHE BUITENPLAATS OFFEM Nieuwe Offemweg 1 te Noordwijk-Binnen

Omschrijving van het complex

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (1), KOETSHUIS (2), DIENSTWONING (3), TUINSIERADEN (4), PRIEEL (5), MOESTUINENSEMBLE (6), DIENSTWONING (deel van het huidige hoofdgebouw) MET TUINMUUR (7), PORTIERSWONING ACHTERHEK (8), TOEGANGSBRUG met HEK (9). Ten oosten van de bebouwde kom van Noordwijk-Binnen tussen de Dinsdagsche en Woensdagsche Watering ligt de buitenplaats Offem, gelegen op de gronden van de in 1430 door Margaretha van Bourgondië verheven heerlijkheid Offem welke Jan van de Boekhorst in dat jaar in leen ontving. Een kaart uit 1566 van landmeter Jan Potter toont deze heerlijkheid met, nabij het dorp Noordwijk, een rechthoekig, door bomen omgeven terrein dat als de 'viver' wordt aangeduid (de latere bouwplaats en de kern van de tegenwoordige plaats). De ambachtsatlas van Rijnland (1615) en de kaartboeken van de kloosters Leeuwenhorst en Rijnsburg (Jan Pieterz. Dou, 1625 en 1635) geven dit terrein, toegankelijk middels een rechte laan komende vanuit Noordwijk, gedetailleerder weer met een dubbele omgrachting, een boomgaard en een huis, zeer waarschijnlijk de woonstede van de toenmalige eigenaren de familie Pijnssen. Omschrijvingen noemen een huysinge voor de heerlijkheid aan het einde van de laan 'omcingelt door gragten, mit viver ende boomgaert'; in een testament uit 1606 wordt naast de genoemde elementen ook de 'laen ende cingel' vermeld. De rechte laan en delen van de gracht zijn thans nog aanwezig. In de loop van de zeventiende eeuw werd de aanleg verder uitgebreid en verfraaid. De samenstellende onderdelen, die genoemd worden in de verkoopbeschrijving uit 1660: 'omwaterde huyse, gragten, laenen, boomgaerden, plantagiën etc. idem mette bouwhuysinge aldaer ende noch met seeckere kleyne huyskens omtrent de voors. laen' vormen een formeel, rechthoekig patroon zoals weergegeven staat op een plattegrond van landmeter De Roos uit 1704 met een sterrenbos ten westen van het huis en voor het huis een parterre de broderie, die is omhaagd en omgracht met een halfronde afsluiting (zie onder andere de gravure van J.Lamsvelt uit 1712). Offem was een aanzienlijk bezit. Bij de verkoop van 1660 kwam Offem in bezit van het geslacht Van der Does. In 1811 erfde Wigbold van der Does graaf van Limburg Stirum het goed onder wiens beheer de aanleg in landschapsstijl vergraven werd. Hiervan is een ontwerp(situatie)tekening uit 1817 bewaard gebleven van de hand van landmeter H. van Zutphen, die zich, zoals uit een rekening van 1813 blijkt, ook met de aanleg heeft bezig gehouden ('van U aangenomen het maken van een Engelsche partij'). Een afbeelding van Lutgers (ca.1855) toont de landschappelijke setting van het huis met slingerende waterpartij en weide, zoals thans nog redelijk aanwezig is. Achter het huis was een boomgaard en aan weerszijden de moestuin gelegen; op de kaart van Van Zutphen staat tevens rechts van het huis een stal annex koetshuis (thans onderdeel van het huidige hoofdgebouw) aangegeven. Tussen 1855 en 1900 vonden vele bouwactiviteiten op Offem plaats. Door de nieuwe eigenaar Frederik Albert Govert graaf Van Limburg Stirum kreeg het huis een ander aanzien (1856) hierbij werd de oriëntatie met een kwartslag van het noordoosten naar het zuidoosten gedraaid, daarnaast werd ten zuidoosten van het huis een nieuw koetshuis (1858) met dienstwoning (1866) gebouwd evenals een oranjerie (1867 sloop 1912) en bij het achterhek een portierswoning (1862). De moestuin, die aan weerszijden van het hoofdgebouw was gesitueerd, werd naar het oosten, uit het zicht van het huis, verplaatst (ca.1862). Recht voor de nieuwe voorgevel van het huis werd rond 1913 een siertuin (thans gras) aangelegd, waarvoor de oranjerie werd gesloopt. Ten noordwesten van het huis werd de voormalige moestuin, gesitueerd achter de voormalige stal annex koetshuis en een kleine dienstwoning in cottage stijl (XIXd), als siertuin ingericht. In de Tweede Wereldoorlog werd het hoofdgebouw door de Duitsers als commandopost gebruikt en vervolgens in 1953 grotendeels afgebroken (thans nog bestaande uit twee ruimten). Rond 1952 werden de cottage en schuur door een aanbouw met elkaar verbonden, waarna het als hoofdgebouw dienst ging doen. In 1999-2000 werd dit gebouw gerenoveerd/gerestaureerd.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De grens wordt bepaald door de Nieuwe Offemweg -exclusief de villawijk Hofvennepark- (west), de Dinsdagsche Watering (noord), de Woensdagsche Watering (zuid) en de Nachtegaalslaan (oost).

Waardering De HISTORISCHE BUITENPLAATS OFFEM is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de herkenbaarheid van de oude bouwplaats die een centrale plaats binnen de aanleg inneemt; - vanwege de bij de buitenplaats behorende aanleg in landschapsstijl uit ca.1812 (uitgevoerd en vermoedelijk ontworpen door de landmeter H. van Zutphen) met behoud van enkele formele elementen, zoals grachten en lanen; - vanwege de overige gebouwde opstallen, die tezamen een gaaf bewaard, karakteristiek ensemble van midden-19de-eeuwse buitenplaatsarchitectuur vormt; - vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.

Bron: Rijksmonumentenregister

Voeg uw verhaal toe

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Historische aanleg	Kastelen, landhuizen en parken	Tuin, park en plantsoen	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Nieuwe Offemweg	1	–	2201 AP	Noordwijk	–	BY	Ja

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	F	5685	–	Noordwijk
–	F	6099	–	Noordwijk
–	F	6265	–	Noordwijk
–	F	6344	–	Noordwijk
–	F	6345	–	Noordwijk
–	F	6567	–	Noordwijk
–	F	6097	–	Noordwijk
–	F	6568	–	Noordwijk
–	F	1085	–	Noordwijk
–	F	6098	–	Noordwijk
–	F	3289	–	Noordwijk
–	F	1056	–	Noordwijk
–	F	6094	–	Noordwijk
–	F	3109	–	Noordwijk
–	F	1057	–	Noordwijk
–	F	1043	–	Noordwijk
–	F	1074	–	Noordwijk
–	F	1076	–	Noordwijk
–	F	1077	–	Noordwijk
–	F	1080	–	Noordwijk
–	F	1081	–	Noordwijk
–	F	1349	–	Noordwijk
–	F	1350	–	Noordwijk
–	F	1351	–	Noordwijk
–	F	1448	–	Noordwijk
–	F	1450	–	Noordwijk
–	F	3234	–	Noordwijk
–	F	3235	–	Noordwijk
–	F	4571	–	Noordwijk
–	F	5686	–	Noordwijk
–	F	5842	–	Noordwijk
–	F	5845	–	Noordwijk
–	F	5846	–	Noordwijk
–	F	6093	–	Noordwijk
–	F	6095	–	Noordwijk
–	F	1042	–	Noordwijk

Bouwperioden
Start	Eind	Notitie	Beschrijving
1812	1812	–	vervaardiging

Bouwstijlen
Stijl	Substijl	Zuiverheid	Notitie
Landschapsstijl	–	stijlzuiver	–

Bron: Rijksmonumentenregister

Tijdlijn Nieuwe Offemweg 1

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Voeg een verhaal toe over dit monument