Omschrijving complex
HISTORISCHE BUITENPLAATS DE COLCKHOF (Colckhof 6, Laag Zuthem, gemeente Raalte).
In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats opgebouwd uit de volgende complexonderdelen: HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), ZUIDELIJK BOUWHUIS (3), NOORDELIJK BOUWHUIS (4), HOOIBERG (5), HOUTSCHUUR (6), EENDENHUISJE (7), THEEHUISJE (8), MOESTUINMUUR MET KAS (9), HEKPIJLERS ZUTHEMERWEG (10), HEKPIJLERS HUBERTS ALLEE (11), PORTIERSWONING (12), TUINMANSWONING (13), TUINMUUR (14), BOERDERIJ MET PUT EN BERG (15) en ARBEIDERSWONING (16). De historische buitenplaats De Colckhof is gelegen ten noordwesten van Heino, tussen Heino en Laag-Zuthem. De buitenplaats wordt begrensd door het riviertje Nieuwe Wetering, de Bisschopsweg, de Zuthemerweg en de Hubertsallee. De vroegst bekende vermelding van het goed dateert uit het eind van de 13de eeuw, wanneer het goed wordt vermeld op een lijst van bezittingen van de Heren van Almelo als 'Dat Goed ten Kolcke met sijn toebehoor'. Daarna vormt het goed, samen met andere bezittingen van Almelo, tot 1736 een leengoed van de Lebuinuskerk in Deventer. In 1777 koopt barones von Tubern-van Pallandt het geheel. Vermoedelijk wordt het huis in 1778 (deels) vernieuwd, want in een veilingaankondiging van 28 januari 1801 is te lezen dat het huis toen vernieuwd en '..uit de grond getimmerd [is]...'. Waarschijnlijk wordt dan ook een nieuw bouwhuis opgetrokken. Samen met dit bouwhuis zijn tevens een 19de-eeuws bouwhuis en hooiberg en een vroeg-20ste-eeuwse houtschuur rondom een erf ten zuiden van het hoofdgebouw gegroepeerd. Rondom het huis lag aan het einde van de 18de eeuw een oudere formele aanleg met een sterrebos. Deze aanleg is in de eerste decennia van de 19de eeuw omgevormd tot een landschappelijke aanleg, vermoedelijk ten tijde dat het goed in het bezit is van mevrouw Booghmans -van Sonsbeek. Haar broer is dan eigenaar van de aangrenzende buitenplaats Den Alerdinck. Beide parken werden toen met elkaar verbonden door middel van wandelingen. Het eendenhuisje aan de rand van de vijver en het theehuisje dat in het bos staat dateren eveneens uit deze periode. Tevens is het huis vergroot; omstreeks 1859 wordt het huis uit 1778 wederom uitgebreid met twee kamers en een verdieping, waardoor een groot rechthoekige bouwblok ontstaat, voorzien van een vijf traveeën brede voorgevel met een portiek met Ionische zuilen. De portierswoning in Chaletstijl maakt eveneens onderdeel uit van de veranderingen in de aanleg in landschapsstijl in het midden van de 19de eeuw. De oprijlaan wordt aan zowel de Hubertsallee als de Zuthemerweg geflankeerd door hekpijlers. De moestuin met tuinmuur en kas en restanten van een koude bak dateert van rond de eeuwwisseling. In het begin van de 20ste eeuw wordt De Colckhof gekocht door F.K. baron van Dedem. Hij laat in 1909 een tuinmanswoning en een tuinmuur bouwen aan de Hubertsallee en omstreeks 1919 in het oosten van de buitenplaats laat hij een gedeelte door architect J. Voorde in landschappelijke stijl aanleggen. In dit open deel, voorzien van waterpartijen, wilde hij ooit nog een villa bouwen. In 1989 is een gedeelte van de buitenplaats door de Vereniging tot behoud van natuurmonumenten aangekocht.
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex, alsmede de aanduiding van alle complexonderdelen aangegeven. De omgrenzing van de buitenplaats wordt historisch bepaald door de loop van het riviertje Nieuwe Wetering (zuidwest), de Zuthemerweg (noord), de weilanden ten noorden van de Bisschopsweg (noordwest) en de Hubertsallee (zuidoost).
De historische buitenplaats De Colckhof is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang vanwege:
- het in oorsprong uit de tweede helft van de 18de eeuw daterende hoofdgebouw, dat in fasen is uitgebreid en omstreeks 1859 zijn huidige verschijningsvorm heeft gekregen;
- de in structuur en in detail gaaf bewaard gebleven vroeg 19de-eeuwse parkaanleg in landschapsstijl, met als dominerend elementen de lanenstructuur, de zichten zowel binnen de aanleg als naar het omringende landschap en de waterpartijen en het vroeg 20ste-eeuwse open parkgedeelte met waterpartijen;
- de relatie tussen het park van De Colckhof en het park van de buitenplaats Den Alerdinck, vanaf het begin van de 19de eeuw met elkaar verbonden middels enkele wandelingen;
- de visuele samenhang van de complexonderdelen;
- de ornamentele waarde van de complexonderdelen.
