Domineesweg 33, Urk

Monumenttype:: Rijksmonument
Monumentnummer:: 515900
Monumentnaam:: Domineesweg 33
Plaats:: Urk

Bron: pa3ems via Wikimedia Commons

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Voeg uw verhaal toe

Beschrijving

Inleiding

De Urkersluis is een schutsluis tussen de monding van de Urker Vaart en de haven van Urk aan het IJsselmeer. Met de bouw van de sluis is, evenals met de werkzaamheden aan het nabijgelegen gemaal Vissering en een rijtje dienstwoningen, begonnen in 1938. De sluis, zowel als het bijbehorende sluiswachtershuisje, de SCHOTBALKENLOODS en het gemaal zijn gebouwd in opdracht van Rijkswaterstaat, naar ontwerp van de architect D. Roosenburg en ingenieurs van de Dienst der Zuiderzeewerken. De sluis en de bijbehorende gebouwtjes waren voltooid in 1941. De in een functionalistische stijl gebouwde schotbalkenloods was bestemd als opslagplaats voor houten schotbalken, die dienden ter beveiliging van de westelijke (IJsselmeerzijde) sluisdeuren bij calamiteiten en als afsluiting van de sluiskolk bij werkzaamheden aan de sluisdeuren. Een stalen noodschuif heeft de functie van de schotbalkenloods echter overgenomen.

Omschrijving

Bij de Urkersluis staan twee gebouwtjes, die beide hun oorspronkelijke functie verloren hebben. Het grotere van de twee is gebouwd als schotbalkenloods. Het is vanuit een rechthoekige plattegrond opgetrokken in baksteen (kruisverband) binnen een stalen frame en heeft een betonnen plint. Het staat onder een uitkragend, betonnen zadeldak dat is gedekt met rode pannen en voorzien van een bakstenen schoorsteen. De kap kraagt naar de nok toe verder uit en heeft een onderrand van geklonken metaal en een onderzijde met cassettevormige uitsparingen. De drie traveeën tellende langsgevels zijn voorzien van ronde stalen vensters boven een betonnen leksteen. De gevel aan havenzijde is tevens voorzien van ijzeren pennen en ringen tussen de kap en de vensters. Deze gevel staat bovendien op een op zware palen rustende, betonnen ligger. De kopgevel aan sluiszijde is door de ijzeren frameconstructie in drieën gedeeld en voorzien van twee rechtgesloten vensters tussen uitkragende betonnen lateien en eveneens betonnen onderdorpels. Het huisje is te bereiken via een betonnen trap. Constructie, vormgeving en materiaalgebruik zijn nauw verwant aan die van het nabijgelegen gemaal.

Waardering

De schotbalkenloods is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische en de architectuurhistorische waarde.

- De loods heeft cultuurhistorische waarde als onderdeel van een complex dat een belangrijke schakel is in de ontwikkeling van waterbouwkundige kunstwerken in Nederland en omdat met de bouw ervan het einde van Urk als eiland en het begin van de Noordoostpolder werd gemarkeerd.

- De loods heeft architectuurhistorische waarde vanwege de specifieke, voor de bouwtijd karakteristieke vormgeving, het materiaalgebruik en de constructie en als karakteristiek werk binnen het oeuvre van een vooraanstaand bouwkundige, D. Roosenburg.

- De loods heeft tevens ensemblewaarde vanwege de bijzondere visuele en functionele samenhang met de sluis en de andere onderdelen van het complex.

- De loods is bovendien van belang vanwege de herkenbaarheid en de grote mate van gaafheid van het exterieur.

Bron: Rijksmonumentenregister

Specificaties

Monumentnummer:: 515900
Artikel ZKP:: rijksmonument
Provincie:: Flevoland
Gemeente:: Urk
Plaats:: Urk

Bron: Rijksmonumentenregister

Complex eigenschappen

Complexnaam:: Vissering;Urkersluis
Complexnummer:: 515897
Complex beschrijving:: Inleiding

De SCHUTSLUIS Urkersluis en het GEMAAL Vissering vormen een complex van waterbouwkundige werken tussen het IJsselmeer en de Urkervaart, aan de zuidkant van het voormalige eiland Urk.

De opdrachtgever tot de bouw van het complex was Rijkswater- staat. Architect en constructeur waren D. Roosenburg en de afdeling NOP van de Dienst der Zuiderzeewerken. Hoewel met de bouw van zowel het gemaal als de sluis met het SLUISWACHTERSHUISJE, de SCHOTBAL- KENLOODS en het rijtje nabij gelegen (niet in de beschrij- vingen meegenomen en niet voor rijksbescherming in aanmerking komende) dienstwoningen is begonnen in 1938, werden de sluis en het gemaal pas in 1942 in gebruik genomen. Dit dieselgemaal en de vergelijkbare, tegelijkertijd gebouwde gemalen bij Lemmer (de Buma) en de Voorst (de Smeenge) zijn gebouwd voor het droogmalen van de Noordoostpolder en zijn daarna van groot belang gebleven voor het op peil houden van het water in de polder.

De bescherming van rijkswege betreft het gemaalgebouw, de sluis met bijbehorende noodschuif, de schotbalkenloods en het oorspronkelijke sluiswachtershuisje. De brug over de sluis valt evenals het in 1989 gebouwde bedieningsgebouwtje buiten de bescherming van rijkswege.

Omschrijving

Alle opstaande complexonderdelen zijn vanuit een rechthoekige plattegrond opgetrokken in schone baksteen en staan onder met diverse materialen gedekte zadeldaken. De gemetselde complexonderdelen hebben overeenkomstige uiterlijke kenmerken en vormen daardoor zowel een functionele als visuele eenheid.

Waardering

Het waterbouwkundige complex is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische en de architectuurhistorische waarde.

- Het waterbouwkundige complex heeft cultuurhistorische waarde omdat met de bouw ervan het einde van Urk als eiland en het begin van de Noordoostpolder werd gemarkeerd. Het complex is tevens van belang vanwege de plaats die het heeft in de technische en typologische ontwikkeling van waterbouwkundige werken in Nederland.

- Het complex heeft architectuurhistorische waarde vanwege de specifieke, voor de bouwtijd karakteristieke vormgeving en constructie van de complexonderdelen, en als werk uit het oeuvre van een vooraanstaand bouwkundige.

- Het complex heeft ensemblewaarde vanwege de bijzondere visuele en functionele samenhang tussen de samenstellende delen. Het is tevens van belang vanwege de ruimtelijke relatie met de wateren waarmee het is verbonden en als essentiëel onderdeel van een groter geheel (de Noordoostpolder), waarvan ook de vergelijkbare complexen bij Lemmer en de Voorst deel uitmaken.

- Het complex is bovendien van belang vanwege de herkenbaarheid en de grote mate van gaafheid van de complexonderdelen.

Bron: Rijksmonumentenregister

Voeg uw verhaal toe

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Schotbalkenloods	Weg- en waterbouwkundige werken	Waterkering en -doorlaat	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Domineesweg	33	F	8321 DZ	Urk	–	–	Ja

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	B	6032	–	Urk

Bouwperioden
Start	Eind	Notitie	Beschrijving
1940	1941	–	vervaardiging

Bouwstijlen
Stijl	Substijl	Zuiverheid	Notitie
Functionalisme	–	invloeden	–

Ambachten
Name	Beroep	Notitie
Roosenburg, D ; Flevoland/Urk	architect / bouwkundige / constructeur	–

Bron: Rijksmonumentenregister

Tijdlijn Domineesweg 33

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Voeg een verhaal toe over dit monument