Klein Geerestein, Woudenberg

Omschrijving

BOERDERIJ 'KLEIN GEERESTEIN' MET TOREN, SCHUUR EN ERFAFSCHEIDING behorende tot de buitenplaats Geerestein. Op een bouwplaats die al in 1614 wordt vermeld staat een in 1838 gebouwde dwarshuisboerderij voorzien van een bakstenen voorhuis in neo-romeinse stijl en een achterhuis in Zwitserse chaletstijl met een in 1849 gebouwde bakstenen toren in neo-gotische stijl, die later is gepleisterd. Op het erf staat een vrijstaande schuur in chaletstijl. De boerderij met toren functioneert als coulissen of zetstukken in de aanleg in landschapsstijl. Het voorhuis van de boerderij bestaat uit twee bouwlagen onder een met kruispannen gedekt zadeldak en is opgemetseld van geslepen stenen van de hand van de lokale metselaar Van Lunteren met vensters in diepliggende rondboognissen. Het massieve karakter wordt versterkt doordat de raamkozijnen tegen de binnenzijde van de nissen zijn gezet. Een cordonlijst tussen de vrij hoog opgetrokken begane grond en de lage verdieping benadrukt de vertikale indeling en de zeer lage verdieping. De vijf traveeën brede voorgevel aan de straatzijde heeft een middenrisaliet van drie traveeën bekroond door een topgevel met steekkap. In het INTERIEUR van het voorhuis is ondermeer de bovenverdieping van belang, die als kerkzaal en als jachtkamer dienst heeft gedaan. Deze neogotische zaal is versierd met wapentjes, heeft gemarmerde lambriseringen en stucwerk. Het achterhuis (stalgedeelte) heeft een met Oud-Hollandse pannen gedekt zadeldak met breed overstek en houten betimmering. De op vierkante grondslag opgetrokken toren bestaat uit twee geledingen van elkaar gescheiden middels een waterlijst en voorzien van ronde hoektorentjes die boven het platte dak uitsteken. Het dak, dat diende als belvédère, heeft een balustrade rondom en in het midden een vijftiende-eeuwse luidklok afkomstig van een klooster uit Brabant. De toren is geleed met rondboogvensters en rondboognissen voorzien van spitsboogvormig traceerwerk. In de muur van de toren is een marmeren plaat aangebracht met de inscriptie "Deez' toren is gebouwd - Ter eer van God, mijn Koning, mijn Heer - En wacht eerbiedig met zijn Stichter - De komst van 's Werelds groote rigter - Anno 1849". In de oostgevel is de getoogde houten toegangsdeur met beslag gevat in een neogotische omlijsting met een cartouche. Rechts van de boerderij staat een vrijstaande schuur in chaletstijl. De op rechthoekige grondslag opgetrokken schuur heeft een bakstenen onderbouw en een houten bovenbouw (dubbele hooizolder) onder een met Oud-Hollandse pannen gedekt zadeldak met breed overstek en zaaglijst. De voorgevel aan de straatzijde heeft centraal een dubbele houten inrijdeur met smal bovenlicht geflankeerd door vijfzijdige stalvensters met ruitvormige roedenverdeling. In de top een venster (hooiluik) geflankeerd door twee rechthoekige vensters, allen voorzien van ruiten roedenverdeling. In de zijgevel een deur met bovenlicht en vijfzijdige stalvenster. Daarnaast bevindt zich in de zijgevel nog een deur met bovenlicht alsmede 3 vijfzijdige stalvensters. Langs de straatzijde wordt de erfafscheiding gevormd door een eenvoudig geboogd ijzeren hekwerk met speerpunten staande op een bakstenen voet onderbroken door gemetselde hekpijlers met een natuurstenen afdekplaat die de toegang tot het erf (twee pijlers) en tot de toren (twee pijlers) markeren. Tussen de pijlers naar de toren zijn twee scharnierende hekvleugels aangebracht.

Waardering

BOERDERIJ 'KLEIN GEERESTEIN' MET TOREN, SCHUUR EN ERFAFSCHEIDING van algemeen belang:

- vanwege de architectonische vormgeving, waarbij verschillende bouwstijlen zijn toegepast;

- vanwege de toren, die een markant element vormt;

- vanwege de beeldbepalende ligging;

- vanwege de ensemblewaarde;

- als uniek en karakteristiek element binnen de historische tuin- en parkaanleg;

- vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
514944
Complexnaam
Geerestein
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Complexomschrijving

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), BOUWHUIZEN (3,4), drie identieke HEKKEN (5), KINDERHUISJE 'HEILIGERLEE' (6), STAL (7), BOERDERIJ 'GRIFTPARK' (8), BOERDERIJ 'KLEIN GEERESTEIN' MET TOREN, SCHUUR EN ERFAFSCHEIDING (9), TOEGANGSHEK (10). Ten noorden van de bebouwde kom van Woudenberg ligt de historische buitenplaats Geerestein die is gesticht vóór 1400. In de loop vijftiende eeuw kwam het goed in het bezit van het geslacht Van Zuylen van Nyvelt, welke tot in de zeventiende eeuw de eigenaren bleven. In 1536 werd Geerestein als ridderhofstad erkend. De naam Geerestein verwijst naar de gerende kavelvorm, die nog steeds de hoofdstructuur bepaalt. Het goed ligt aan de Geeresteinselaan komende vanuit Woudenberg. Deze laan werd al in de dertiende eeuw voor de ontginningen aangelegd. Het huidige hoofdgebouw heeft een zestiende-eeuwse oorsprong en werd in ca.1645 uitgebreid met een voorhuis. Rondom het huis lag een formele aanleg gekenmerkt door een geometrisch lanen- en grachtenstelsel, waarbij het omgrachte huis geflankeerd werd door omgrachte eilanden, zoals de militaire kaart van J.L. van der Meer uit ca.1790 toont. Thans resteert alleen de omgrachting van het noordelijke eiland. De verkoopadvertentie uit 1792 noemt naast het huis en de bouwhuizen, 'twee groote tuynen, beplant met allerhande soorten exquise vrugtboomen en wyngaarden, twee groote lomryke bosschen, en verscheide ditto laanen (..) uytgestrekte visryke gragten die in de droogste tyd over kaskadens vers water ontvangen en lossen'. Het grand canal achter het huis, dat een kenmerkend element van de aanleg vormt en een der grootsten in Nederland is, is waarschijnlijk aan het einde van de achttiende eeuw gerealiseerd en staat op de kadastrale kaart uit 1825 voor het eerst aangegeven. In de achttiende eeuw werd het huis van een voorgevel in Lodewijk XIV-stijl voorzien (zie Jan de Beyer 1745) en vervolgens in 1834 in classicistische stijl verbouwd. In 1835 kocht Jhr.H.D. Hooft de buitenplaats. Onder zijn beheer werd de aanleg in landschapsstijl met behoud van verschillende formele elementen gerealiseerd. De aanleg in landschapsstijl kreeg een romantisch karakter door de bouw van verschillende pittoreske en als coulissen functionerende bouwsels, zoals de hofstede Klein Geerestein met een gepleisterde toren, het kinderhuisje, de stal met tempelfront en boerderij Griftpark, die een markant punt in de landschappelijke aanleg vormt. Hooft was betrokken bij de aanleg van het park en bij de bouw van de verschillende onderdelen, die waarschijnlijk in samenwerking met een plaatselijk architect Van Lunteren werden neergezet. Sinds 1969 heeft Geerestein een kantoorfunctie (Architectenbureau INBO).

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. Omgrenzing wordt bepaald door de Geeresteinselaan met een uitstulping rondom de overtuin, Woudenbergsche Grift, Zuiderbroek en Nieuwe Steeg.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS GEERESTEIN is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- vanwege de ouderdom;

- als onderdeel van de reeks buitenplaatsen in de overgangszone tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Gelderse Vallei;

- vanwege het in oorsprong 16de-eeuwse hoofdgebouw, dat in ca.1645 met een voorhuis is uitgebreid en in 1834 in classicistische stijl is verbouwd;

- vanwege de aanleg in 19de-eeuwse landschapsstijl met behoud van enkele formele elementen waaronder het laat-18de-eeuwse zeer grote grand canal;

- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Kastelen, landhuizen en parken Bijgebouwen kastelen enz. oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Geeresteinselaan 67 3931 JB Woudenberg Ja
Geeresteinselaan 69 3931 JB Woudenberg
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
G 370 Woudenberg
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1838 1838 vervaardiging
1849 1849 Toren van het achterhuis vervaardiging
Naar boven