Alle monumenten springlevend! Het Restauratiefonds heeft voor elk monument een passende financiering. Bezoek Restauratiefonds.nl
Herbestemming.nu helpt initiatiefnemers van herbestemmingen met kennis, praktijkvoorbeelden en een netwerk van specialisten. Bezoek Herbestemming.nl

Landfortseweg 4, Megchelen

Rijksmonument
Monumentnummer:
512223
Landfortseweg 4
Megchelen
Afbeeldingen toevoegen

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Voeg uw verhaal toe

Beschrijving

Omschrijving onderdeel 2

HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG. In structuur en deels in detail gaaf bewaarde parkaanleg in landschapsstijl waartoe aan het eind van de 18de eeuw een eerste aanzet is gegeven met een slingerbosje, het zogenaamde 'Schipbosch'. Rond 1823 heeft de architect J.T. Ubbing de aanleg in delen verlandschappelijkt waarvan de meanderende waterloop en het parallel daaraan lopende slingerpad, die het huis met het 'Schipbos' ten zuidwesten van het huis aan elkaar verbindt, resteert. Het Schipbos bestaat uit een kleine bospartij met veel taxusaanplant en kronkelpaden. Dit bosje dankt zijn naam aan een verhoging die thans vrijwel geheel is afgevlakt (bijschrift tekening Ubbing 1823 'aanhoogte welke als een schip in 't water formeert '). Aan de zuidwest- en zuidoostzijde wordt de buitenplaats begrensd door een pad met deels dubbele laanbeplanting. Deze aanleg is reeds op een tweede kaart van Ubbing (1825) weergegeven. In de loop van de 19de eeuw is de aanleg door de tuinarchitect J.D. Zocher jr. in late landschapsstijl gewijzigd, zoals thans nog aanwezig (de ontwerptekening is bewaard gebleven). In het uitgevoerde ontwerp zijn de rechtlijnige landbouwgronden tot ovalen en ellipsvormen gecreëerd en opgenomen in het parklandschap. De tuin- en parkaanleg is te onderscheiden in een parkdeel in de directe omgeving van het huis gelegen binnen de singel met ten zuiden daarvan het parkbos en ten westen daarvan akkers, weilanden en productiebossen. Deze laatste twee delen worden van elkaar gescheiden middels een oprijlaan, die met een flauw verlopende bocht naar het huis leidt dat haaks op de laan is georiënteerd. Vanaf de laan zijn open zichten in noordelijke en westelijke richting over de weilanden met randbeplanting en boomgroepen (veel nieuwe aanplant), terwijl de zuid- en oostkant van de laan een vrij gesloten beeld biedt van het parkbos. Vlakbij het huis, voor het reeds afgebroken koetshuis annex paardenstal en tuinmanswoning, ligt een eenvoudige rechtlijnige aanleg rondom een rechthoekige visvijver als restant van een formele aanleg. Hier was ook de moestuin gesitueerd oorspronkelijk met een tuinmuur en kas (thans niet meer aanwezig). Het huis is gesitueerd op een eiland waarvan de gracht in slingervorm vergraven is. Het terrein is ingericht met oude en exotische bomen zoals Chinese vleugelnoot, moerascypres en links voor het huis een plataan (ca. 300 jaar). Vanaf de toegangsbrug is het zicht op de voorgevel van het huis geconcentreerd wat bewerkstelligd wordt door de coulissenwerking van de dichte randbeplanting. Links achter bossages staat een duiventil verscholen, die in de rondgaande wandeling langs de buitenzijde van de buitenplaats een markant element vormt. Achter het huis ligt een gazon met enkele solitairen en centraal een grote boomgroep. Op oude foto's is te zien dat op het gazon ronde bloembedden lagen. Dit deel heeft een open karakter door de zichtassen die in noordoost- en zuidoostwaartse richting zijn uitgespaard. Terzijde van het huis staat een thans (1999) in vervallen staat verkerend prieel waarvandaan men een mooi zicht op de aanleg heeft. Aan de slingerende gracht lag een botenhuis. Vanaf de oostpunt van het eiland loopt het reeds genoemde slingerpad naar het Schipbos, dat aan de westzijde wordt geflankeerd door een langwerpig weiland dat zich vernauwt en verwijdt. Het grafeiland in de zuidwesthoek van de aanleg vormde oorspronkelijk het middelpunt van een lobbenvormig padenstelsel, maar door het verdwijnen van paden is het eiland meer op zichzelf komen te staan.

Waardering

De HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Landfort is van algemeen belang:

- vanwege de ouderdom;

- als representatief voorbeeld van een deels in structuur en deels in detail gaaf bewaard gebleven tuin- en parkaanleg in landschapsstijl dat vanaf de eerste aanzet aan het eind van de 18de eeuw door de tuinarchitect J.D. Zocher jr. in de 19de eeuw is vervolmaakt;

- als voorbeeld van een van de weinige buitenplaatsen in Gelderland met een familiebegraafplaats gelegen op een eilandje;

- vanwege de aanwezigheid van ontwerptekeningen van de architect/ontwerper T.J. Ubbing uit 1823 en 1825 en een ontwerptekening van de definitieve situatie van de tuinarchitect J.D. Zocher jr.;

- vanwege de aanwezigheid van exotische bomen daterend uit de tijd van de aanleg in landschapsstijl;

- vanwege de functioneel-ruimtelijke samenhang met de andere onderdelen van de buitenplaats.

Bron: Rijksmonumentenregister

Specificaties

Monumentnummer:
512223
Artikel ZKP:
rijksmonument
Provincie:
Gelderland
Gemeente:
Oude IJsselstreek
Plaats:
Megchelen
Bron: Rijksmonumentenregister

Complex eigenschappen

Complexnaam:
Landfort
Complexnummer:
512219
Complex beschrijving:

Omschrijving van het complex

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), TOEGANGSBRUG (3), DUIVENTOREN (4), TUINMUUR MET KAS EN VERANDA (5), BRUG (6).

In de uiterste hoek van Gelderland tegen de Duitse grens en aan de Oude IJssel ligt de historische buitenplaats Landfort, die voor het eerst in 1434 onder de naam 'Lanckvoort' werd vermeld. Volgens een verkoopadvertentie uit 1610 bestond het goed uit 'sijn huijs ende hoofstadt, graften, wallen, bomgaert ende hoven'. Het zeventiende-eeuwse blokvormige huis bezat hoektorens, zoals te zien is op de tekening van Abraham de Laan uit 1731. In de zeventiende en achttiende eeuw werd de aanleg uitgebreid en verrijkt, blijkens een verkoopadvertentie uit 1792 waarin het herenhuis 'leggende rondom in gragten, voorts schuuren, stallingen, koetshuis en oranjerie, hoven, boomgaarden, cingels, vyvers, allees, opgaande boomen, slinger, sterre en hakhouts-bossen' staan vermeld. Hieruit blijkt dat er naast een formele aanleg ook een eerste aanzet tot een aanleg in landschapsstijl aanwezig was, die waarschijnlijk onder het beheer van de toenmalige eigenaren C.G. van Spaen en A.G. van Tengnagell tussen 1783 en 1790 tot stand gekomen is. In een advertentie van 1800 worden ook 'een duivenvlucht en menagerie, ophaalbruggen en schoone wandelingen' genoemd. Na verschillende malen in andere handen te zijn overgegaan, kocht in 1823 dr. Johann Albert Luyken (medicus en botanicus) het goed voor zijn zuster Christina Margeretha, weduwe van B.H.D. Waltmann. In 1834 ging Luyken zelf op Landfort wonen. Een plaatselijke architect, J.T. Übbing uit Anholt, kreeg direct in het jaar van de aankoop de opdracht om de buitenplaats op te knappen. Het huis werd, met behoud van de oude kern, verbouwd in historiserende Duitse barokstijl en met twee kwartronde vleugels uitgebreid. Ook de parkaanleg werd onder handen genomen, zo is op twee opmetingstekeningen van Ubbing uit 1823 en 1825 te zien dat de aanleg op enkele onderdelen in vroege landschapsstijl is gewijzigd. De kaart uit 1825 toont het reeds verbouwde huis en de duiventoren gelegen op een eiland omgeven door een singel, haaks georiënteerd op de rechte oprijlaan (zw-no). Het terrein binnen de singel is sterk verlandschappelijkt met kronkelende paden en middels een slingerpad verbonden met het in de verkoopadvertentie uit 1792 genoemde slingerbosje ('Schipbosch') in de zuidoosthoek. Het rechthoekige stramien van akkers en weilanden aan weerszijden van de oprijlaan met een sterrenbos en een geometrisch deel met visvijver is in deze fase niet verlandschappelijkt. Kort na deze aanleg is het park integraal door de tuinarchitect J.D. Zocher jr. in landschapsstijl veranderd, waarvan een ontwerptekening bewaard is gebleven. Deze structuur is thans nog gaaf aanwezig. Het harmonieuze karakter van de aanleg wordt bewerkstelligd door vloeiend verlopende gebogen lijnen, die de akkers, weilanden en bospartijen tot één geheel samenvoegen. De singel is in golvende lijnen vergraven en de oorspronkelijke oprijlaan is met een flauw verlopende bocht in westelijke richting verlegd. Nieuwe landschapselementen zijn het ovale grafeiland ten zuiden van de oprijlaan en het parkbos langs de zuidrand. Tevens is aan de noordzijde een nieuwe toegang over de oude IJssel gerealiseerd, aansluitend op de weg Anholt en Gendringen. Naast de reeds genoemde ontwerptekeningen zijn er tevens negentiende-eeuwse ontwerpen bewaard gebleven van het huis, duiventoren, twee bruggen, koetshuis, botenhuis en hek. Uit briefwisseling is bekend dat L.P. Zocher enkele ontwerpen heeft gemaakt. Door bombardementen in de Tweede Wereldoorlog is het koetshuis afgebrand en het huis zwaar beschadigd. Nadat het goed in 1970 in bezit van 'Het Geldersch Landschap' kwam, is tussen 1976-1977 het park enigszins hersteld (aanplant bomen, schoonmaak grachten en uitgraven visvijver) en is in 1980 het casco van het huis gerestaureerd onder supervisie van de Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen. Sinds 1998 is het terrein binnen de singel inclusief de opstallen in erfpacht uitgegeven aan de Stichting Rhyngeest. Deze stichting zal de restauratie van het interieur voltooien, waarna het huis weer bewoond zal gaan worden.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De buitenplaats wordt aan de west- en oostzijde begrensd door wei- annex bouwlanden, aan de noordzijde door de Oude IJssel en aan de zuidzijde door de Landfortseweg.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS LANDFORT is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege het in oorsprong 17de-eeuwse hoofdgebouw, dat rond 1823 zijn huidige Duits barokke uiterlijk heeft gekregen;

- vanwege de gaaf bewaarde eenheid van het vroeg-19de-eeuws huis met park in landschapsstijl;

- vanwege de aanleg in landschapsstijl naar ontwerp van de tuinarchitect J.D. Zocher jr.;

- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.

Bron: Rijksmonumentenregister
Voeg uw verhaal toe

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Historische aanleg Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Landfortseweg 4 – 7078 BT Megchelen – BY Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
– I 87 – Gendringen
– I 1513 – Gendringen
– I 561 – Gendringen
– I 532 – Gendringen
– I 1510 – Gendringen
– I 86 – Gendringen
– I 1512 – Gendringen
– I 1370 – Gendringen
– I 1545 – Gendringen
– I 1338 – Gendringen
– I 1368 – Gendringen
– I 1367 – Gendringen
– I 1544 – Gendringen
– I 1366 – Gendringen
– I 535 – Gendringen
– I 1369 – Gendringen
– I 1316 – Gendringen
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1823 1823 – verbouwing
Types
Hoofdcategorie Subcategorie Beschrijving Notitie
Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen – –
Bouwstijlen
Stijl Substijl Zuiverheid Notitie
Landschapsstijl – stijlzuiver –
Bron: Rijksmonumentenregister

Tijdlijn Landfortseweg 4

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.
Voeg een verhaal toe over dit monument

Andere monumenten in de buurt