Woudweg 38, Dokkum

Monumenttype:: Rijksmonument
Monumentnummer:: 507089
Monumentnaam:: Woudweg 38
Plaats:: Dokkum

Bron: Baykedevries via Wikimedia Commons

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Voeg uw verhaal toe

Beschrijving

Inleiding
De WOONHUIZEN zijn in 1919 ontworpen door de architect W.K. de Wijs uit Enschede voor de Gemeentelijke 'Bouwvereniging', opgericht in 1906. De woningen werden in 1921 gebouwd in een baksteen-architectuur die beïnvloed is door het expressionisme. Op de tekeningen van De Wijs zijn ze aangeduid als Woningtype C. Het vormzuivere voorbeeld van dit hoofdtype zijn twee blokjes van vier woningen, waarbij dient te worden aangetekend dat het blok aan de Woudweg onder de dakkapel geen onderbroken gevellijst heeft. Het woningblok aan de Woudweg heeft een voortuin die van het trottoir wordt gescheiden met betonnen palen, een houten hekwerk, en met een haag.
Omschrijving
De hoofdstructuur van het grondplan is een langgerekt bouwlichaam met haaks daarop aan de achterzijde twee uitbouwen van de (bij-)keukens op een T-vormige plattegrond. De woningblokken bestaan uit vier woonhuiselementen: twee hoekwoningen en twee tussenwoningen. Elk woningblok is opgetrokken in rode strengpers bakstenen op een trasraam van klinkers met een rollaag, en bestaat uit één bouwlaag onder zadeldak belegd met gesmoorde verbeterde Hollandse pannen en aan de dakrand een halfronde zinken bakgoot in ijzeren beugels. In de kap is een zolderverdieping en een bergzolder. In het midden van de gevelwand, tussen beide middenwoningen, is decoratie in het metselwerk aangebracht met mangaankleurige bakstenen. De gevel wordt aan de bovenzijde afgesloten door een band van mangaankleurige klinkers. De gevellijst wordt in het midden onderbroken door een opgemetselde dubbele kajuit onder een schilddak voor de tussenwoningen. De muurdammen van de dakkapel zijn aan de bovenzijde versierd met een mangaankleurig bakstenen lijstje. In de dakkapel zijn twee tweelichtvensters. De hoekwoningen hebben een houten dakkapel met een plat dak. Elke woning heeft een voordeur met terrazzo dorpel onder een streklaag; de voordeuren zijn gepaard. In de gevelwanden vier tweelicht H-vensters onder een streklaag met een lijstje van mondsteen klinkers. De zijgevels hebben alleen in de kapverdieping een zesruits of H-venster. Aan de geveltop een uitkragend schoorsteenkanaal. In de achtergevel een groot en een klein venster. De achtergevel van de tussenwoningen is gedeeltelijk over twee bouwlagen opgetrokken, waarin twee zesruitsvensters. Op het dakschild van de hoekwoningen zijn dubbele houten dakkapellen, waarvan sommige met kruisroedeverdeling. De bergzolders hebben alle een vierpans daklicht. De contemporaine uitbouwen, de dubbele bijkeukens, hebben een flauwhellend zadeldak, belegd met gesmoorde verbeterde Hollandse pannen, met twee ingangen en kleine ruiten.
Er zijn drie varianten op dit type:
* Twee woningen van de hoekwoning-elementen van het hoofdtype C; de voordeuren zijn gepaard. Er is geen mangaankleurige bakstenen band boven de streklaag op de vensters.
* Drie woningen van de hoekwoning-elementen van het hoofdtype C. Er is geen mangaankleurige bakstenen band boven de streklaag op de vensters.
*De verdubbeling van de tussenwoning-elementen, vier woningen naast elkaar, zodat er twee gemetselde dakkapellen zijn, waardoor de gevellijst tweemaal wordt onderbroken. De tussenwoningen hebben een zijlicht naast de deur. In de zijgevels van de hoekwoningen zijn zijramen. De achtergevels van de tussenwoningen zijn opgetrokken tot en met de zolderverdieping, waarin vier zesruitsvensters. De contemporaine bijkeukens aan de achterzijde zijn als die van het woningtype A.
Waardering
De woningen uit 1921 zijn van algemene cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde: - als exemplarische voorbeeld van de woningtypologie ontwikkeld door W.K. de Wijs, vergelijkbaar met de woningbouw in de wijk Pathmos te Enschede, - vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur, - vanwege de redelijke mate van belang van de detaillering, die enerzijds de verschillende woningtypen onderscheidt en anderzijds door het consequente materiaalgebruik een grote mate van eenheid bewerkstelligt, - als essentieel onderdeel van het totale complex aan het Bonifaciusplein.

Bron: Rijksmonumentenregister

Specificaties

Monumentnummer:: 507089
Artikel ZKP:: rijksmonument
Provincie:: Friesland
Gemeente:: Noardeast-Fryslân
Plaats:: Dokkum

Bron: Rijksmonumentenregister

Complex eigenschappen

Complexnaam:: Bonifaciusbuurt
Complexnummer:: 507086
Complex beschrijving:: Inleiding

Een aanvraag voor een rijkssubsidie voor de bouw voor 43 ARBEIDERWONINGEN door de gemeentelijke 'Bouwvereniging' (opgericht in 1906) werd in 1920 gehonoreerd. Het betrof 12 woningen aan de Woudweg en 31 woningen aan een nieuw aan te leggen plein tegenover de zogeheten Bonifaciusbron, nu het Bonifaciusplein. De bouwtekeningen zijn gesigneerd door W.K. de Wijs, architect te Enschede en gedateerd October 1919. De woningen werden gerealiseerd in 1921 in een baksteenarchitectuur die beïnvloed is door het expressionisme. W.K. de Wijs kon putten uit eerdere ontwerpen voor de wijk Pathmos in Enschede (1914-1928), die hij had ontworpen in samenwerking met de directeur van gemeentewerken A.H. op ten Noort, en waar exact hetzelfde type woningen voorkomt. Evenals in Enschede zijn in Dokkum hoofdtypen geleverd, waarop desgewenst kon worden gevarieerd. Voor Dokkum zijn drie typen (A, B, en C) getekend, waarop varianten zijn gemaakt; in totaal 14 woningblokken. Van het woningtype A zijn er 24 woningen, van het type B 6 woningen en van het type C 13 woningen gerealiseerd. De vormzuivere hoofdtypen zijn als volgt verdeeld:

A: Bonifaciusplein 19, 21, 23, 25; 27, 29, 31, 33 en 35, 37, 39, 41; in totaal 12 woningen in drie blokken volgens het schema 1A-2A*/*A2-A1.

B: Woudweg 30, 32 en 34, 36; in totaal vier woningen in twee blokken, volgens het schema: B*/*B.

C: Woudweg 38, 40, 42, 44 en Bonifaciusplein 11, 13, 15, 17; in totaal 8 woningen in twee blokken, volgens het schema: 1C-C1/1C-C1.

De varianten hebben eenzelfde plattegrond, maar niet noodzakelijkerwijs dezelfde architectonische verschijningsvorm. Zij omvatten zeven blokken woningen: Bonifaciusplein 43-45 en 2-4, Bonifaciusplein 12-14-16, Bonifaciusplein 1-3, Bonifaciusplein 5-7-9 en 6-8-10, Woudweg 22-24-26-28 en Woudweg 22-24-26-28, respectievelijk volgens de schema's 1A-A1, 1C-C1-1C, 1C-C1, B*-1A-A1 en 1A-A1/1A-A1. In de architectonische verschijningsvorm zijn hieruit nog twee subtypen te onderscheiden, die afzonderlijk worden beschreven, omdat er twee identieke blokken van voorkomen binnen het complex. De overige woningblokken variëren op het woningtype C en worden daarbij aangehaald. Alle woningen hebben eenvoudige ornamentiek, bestaande uit ingemetselde decoraties in mangaankleurige bakstenen. Deze decoraties beperken zich uitsluitend tot de voorgevel. In hoeverre de aanleg van de wijk is gebaseerd op een stedebouwkudig plan is niet duidelijk geworden. In ieder geval lijkt de wijk een bewuste tegenhanger van de Bonifaciusbron. Wel is bekend dat de uitbreiding van Dokkum buiten de bolwerken indertijd de nodige opschudding heeft veroorzaakt. Het terrein waarop het complex is gebouwd is tamelijk vierkant en werd aanvankelijk slechts gedeeltelijk bebouwd. Het overige deel van het terrein, richting Birdaarderstraat, is na de Tweede Wereldoorlog bebouwd met woningen van dezelfde woningbouwvereniging. Deze vallen buiten de bescherming van rijkswege. Enkele jaren na de realisatie van de woningen werd nagenoeg in het verlengde van deze as, waarbij de bron bijna als ruimtelijk middelpunt functioneert, de Bonifatiuskapel gebouwd in het processiepark. De stedebouwkundige structuur van het Bonifatiusplein en de plattegrond van de bedevaartkapel zijn op de plattegrond herkenbaar als een vormherhaling. Door deze opvallende stedebouwkundige aanleg is het dubbelcomplex gemakkelijk te herkennen in de plattegrond. De bebouwingsstructuur van het complex Bonifaciusplein is paddestoelvormig; met de bebouwing is een zekere mate van symmetrie nagestreefd met alternerende verschijningsvormen. Het complex staat haaks op de oudere uitvalsweg, de Woudweg, en is daaraan ondergeschikt. De woningen aan de Woudweg hebben een voortuin afgezoomd met een haag en betonnen pijlers voor het toegangshek. De toegangsweg tot het binnenplein vormt een as in het verlengde van de Bronlaan naar de Bonifatiusbron. De bevloering van de straten binnen het complex is gedeeltelijk origineel en bestaat uit klinkers, die wat betreft de kleurschakeringen passen bij de trasramen van de woningen. In de opzet van het wijkje is enige invloed van de tuinwijkgedachte bespeurbaar: de woningen hebben een voor- en achtertuin met bleekveldjes, en de kern van het complex vormt de groep woningen die om het eigenlijke Bonifaciusplein zijn gegroepeerd. Het geheel heeft een fraai, besloten karakter. Tussen de woningen liepen paden om de achteringang van de woningen te kunnen bereiken. Op een binnenterrein, achter de Woudweg 22-28, stond een buurtpomp, welke na de Tweede Wereldoorlog is gesloopt. In de jaren 1971-1972 zijn de privaattonnen vervangen door waterclosets. Het woningbouwcomplex is in 1979 in het kader van groot onderhoud gerenoveerd, waarvoor architect B.S. Adema te Dokkum de bouwtekeningen verzorgde. Visuele karakteristieken als de paneeldeuren en de schoorstenen zijn verwijderd. De karakteristieke raamroedeverdeling is in verschillende woningen gedeeltelijk gehandhaafd. Niet alleen zijn de woningen gerenoveerd, maar is gedeeltelijk ook de bestrating en het patroon van stegen tussen de woningen gewijzigd.

In 1982 zijn achter Bonifaciusplein 12-16 drie garageboxen gebouwd; deze vallen buiten de bescherming van rijkswege. De interieurindelingen zijn gewijzigd. Hoewel globaal nog herkenbaar zijn ze voor de bescherming van ondergeschikt belang. Buiten bescherming vallen ook de later bijgebouwde schuurtjes op de achterterreinen van de woningen.

Waardering

Het complex Bonifatiusplein is van algemene cultuurhistorische, stedebouwkundige en architectuurhistorische waarde: - vanwege de hoge mate van betekenis van de structuur in relatie tot de historische ontwikkeling van Dokkum buiten de bolwerken, - vanwege de hoge mate van stedebouwkundige betekenis in relatie tot de stedebouwkundige ontwikkelingen rond de Bronlaan en de Bonifaciuskapel, - vanwege de hoge kwaliteit van het ruimtelijk concept, waarin de invloed van de tuinwijk bedacht formeel is toegepast, - vanwege de redelijke mate van kwaliteit van de verkaveling met stegen en binnenterreinen, - als exemplarisch voorbeeld van de woningtypologie ontwikkeld door W.K. de Wijs, vergelijkbaar met de woningbouw in de wijk Pathmos te Enschede, - vanwege de redelijke architectonische kwaliteit, door de alternerende toepassing van typen, subtypen en varianten, - vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur, - vanwege de redelijke mate van belang van de detaillering, die enerzijds de verschillende woningtypen onderscheiden en anderzijds door het consequente materiaalgebruik een grote mate van eenheid bewerkstelligen, - vanwege de redelijke mate van stedebouwkundige gaafheid, - vanwege de redelijke mate van zeldzaamheid binnen de context van Friesland.

Bron: Rijksmonumentenregister

Voeg uw verhaal toe

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Woonhuis	Woningen en woningbouwcomplexen	Woonhuis(K)	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Woudweg	38	–	9101 VM	Dokkum	–	–	Ja
Bonifaciusplein	1	–	9101 VD	Dokkum	–	–	–
Bonifaciusplein	3	–	9101 VD	Dokkum	–	–	–
Bonifaciusplein	11	–	9101 VD	Dokkum	–	–	–
Bonifaciusplein	12	–	9101 VG	Dokkum	–	–	–
Bonifaciusplein	13	–	9101 VD	Dokkum	–	–	–
Bonifaciusplein	14	–	9101 VG	Dokkum	–	–	–
Bonifaciusplein	15	–	9101 VD	Dokkum	–	–	–
Bonifaciusplein	16	–	9101 VG	Dokkum	–	–	–
Bonifaciusplein	17	–	9101 VD	Dokkum	–	–	–
Woudweg	22	–	9101 VL	Dokkum	–	–	–
Woudweg	24	–	9101 VL	Dokkum	–	–	–
Woudweg	26	–	9101 VL	Dokkum	–	–	–
Woudweg	28	–	9101 VL	Dokkum	–	–	–
Woudweg	40	–	9101 VM	Dokkum	–	–	–
Woudweg	42	–	9101 VM	Dokkum	–	–	–
Woudweg	44	–	9101 VM	Dokkum	–	–	–

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	B	1572	–	Dokkum
–	B	870	–	Dokkum

Bouwperioden
Start	Eind	Notitie	Beschrijving
1921	1921	–	vervaardiging

Types
Hoofdcategorie	Subcategorie	Beschrijving	Notitie
Woningen en woningbouwcomplexen	Woonhuis(K)	–	Arbeiderswoning(K)

Bouwstijlen
Stijl	Substijl	Zuiverheid	Notitie
Expressionisme	–	invloeden	–

Bron: Rijksmonumentenregister

Tijdlijn Woudweg 38

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Voeg een verhaal toe over dit monument