Nijmegen kent twee beschermde stadsgezichten:

• Rijksbeschermd stadsgezicht Nijmegen: De Benedenstad, tegen de helling aan de Waal, is het middeleeuwse hart van Nijmegen. Het historische stratenpatroon is grotendeels behouden en er staan nog veel monumentale bouwwerken. Middeleeuwse stadsmuren vormen het decor voor twee parken uit de 19de eeuw.

• Rijksbeschermd stadsgezicht Nijmegen - 19de eeuwse schil: Na 1874 worden de vestingwerken afgebroken en volgt de eerste grote stadsuitbreiding. Rondom de middeleeuwse stad worden singels, pleinen en parken aangelegd met woonwijken voor de welgestelden. Parijs dient daarbij als voorbeeld. Villa’s, herenhuizen en andere gebouwen uit de periode 1880-1900 zijn bewaard en vormen een stedenbouwkundig en architectonisch geheel.

Verder kent Nijmegen acht beschermde stadsbeelden:

• 19de-eeuwse stadsuitleg, die licht afwijkt van het Rijksbeschermd stadsgezicht
• Hengstdal, Bomenbuurt
• Hengstdal, Spoorbuurt
• Heseveld
• Indische buurt
• Waterkwartier
• Willemskwartier
• Wolfskuil

Als eigenaar van een rijks- of gemeentelijk monument kunt u de gemeente vragen een monumentenschildje aan te brengen. Een Monumentenschildje  aanvragen is kosteloos en de gemeente hangt het schildje voor u op. 

Nederland heeft zichzelf als doel gesteld in 2050 klimaatneutraal te zijn. Dit betekent onder andere dat huizen en andere gebouwen duurzaam verwarmd moeten worden.

Monumentale panden vormen een uitdagend segment als het om verduurzamen gaat. Het inpassen van energiebesparende maatregelen in monumentale panden kan namelijk best een puzzel zijn. Dit komt omdat er beperkingen liggen op het verbouwen en veranderen van het pand. Er is over het algemeen maatwerk en gespecialiseerd advies nodig.

De gemeente maakt het makkelijker om zonnepanelen op monumenten en beschermd stadsgezicht te leggen. Niet alleen aan de achterkant, maar onder voorwaarden ook aan de voorkant. De gemeente Nijmegen geeft graag advies over het verduurzamen van monumenten. U kunt bijvoorbeeld een gesprek aanvragen met de adviseur duurzame monumenten.

Wilt u meer weten? Kijk dan op de website van het Regionaal Energieloket Nijmegen.

Duurzaamheidsadvies

• Wilt u meer weten over de mogelijkheden voor uw monument? Doe de Zelfscan Duurzaam Monument.
• Het Restauratiefonds biedt een vergoeding aan voor een deel van de kosten van een duurzaamheidsadvies voor uw monument. 
• Heeft u een rijksmonument? Mogelijk kunt u dan deelnemen aan het Ontzorgingsprogramma Verduurzaming Monumenten.

Subsidie

• Met de Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) kunnen woningeigenaren subsidie aanvragen voor de aanschaf van een zonneboiler, een warmtepomp, aansluiting op een warmtenet en isolatiemaatregelen.

Financiering

• Inwoners van de gemeente Nijmegen kunnen gebruik maken van de Toekomstbestendige Woning-lening om de verduurzaming mee te bekostigen. 
• Met de Energiebespaarlening kunnen eigenaar- bewoners een voordelige lening afsluiten voor energiebesparende investeringen.
• Bent u eigenaar van een rijksmonument en gaat u verduurzamen? Dan kunt u gebruik maken van de Duurzame Monumenten-lening.

Gaat u aan de slag met uw monument?

Het Restauratiefonds kan u wellicht helpen aan een passende financiering om uw monument te onderhouden, restaureren, verduurzamen en/of herbestemmen.

Monumenten zijn beschermd om ze voor toekomstige generaties te behouden. Bij verbouwingen en aanpassingen moet u rekening houden met de beschermde onderdelen van een monument. Elk soort monument heeft zijn eigen spelregels:

• Rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten: de buitenkant en de binnenkant van het gebouw zijn beschermd.
• Stadsbeeldobjecten en beeldbepalende panden: alleen de gevels aan de straatzijde (meestal de voorgevel en soms ook de zijgevel(s)) zijn beschermd.
• Bouwhistoriemonumenten: alleen de bouwhistorisch waardevolle onderdelen die in de beschrijving genoemd zijn, zijn beschermd.
• Identiteitsbepalende objecten (dit zijn panden die het beeld van de buurt of wijk bepalen): er is alleen een omgevingsvergunning voor monumenten nodig als er gesloopt gaat worden. U moet dan kunnen aantonen dat herbestemming niet mogelijk is. Dit zijn panden die het beeld van de buurt of wijk bepalen.

Voor klein onderhoud of werkzaamheden aan niet-historische delen heeft u geen vergunning nodig. Mail wel altijd even naar erfgoed@nijmegen.nl. De monumentenadviseur kan dan na gaan of uw werkzaamheden inderdaad hier onder vallen.

Voor het verbouwen, opknappen of slopen van een monument heeft u een omgevingsvergunning nodig. Vraag deze aan via het omgevingsloket.nl.