Nijmegen
Gemeente Nijmegen
Stadswinkel, Mariënburg 30
www.nijmegen.nl
14024
erfgoed@nijmegen.nl
Monumenten Nijmegen
Nijmegen kent rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, beschermde gezichten, stadsbeeldobjecten, beeldbepalende panden, bouwhistoriemonumenten en identiteitsbepalende panden.
Beschermd Gezichten en Stadsbeelden
Nijmegen kent twee beschermde stadsgezichten:
-
Rijksbeschermd stadsgezicht Nijmegen: De Benedenstad, tegen de helling aan de Waal, is het middeleeuwse hart van Nijmegen. Het historische stratenpatroon is grotendeels behouden en er staan nog veel monumentale bouwwerken. Middeleeuwse stadsmuren vormen het decor voor twee parken uit de 19de eeuw.
-
Rijksbeschermd stadsgezicht Nijmegen - 19de eeuwse schil: Na 1874 worden de vestingwerken afgebroken en volgt de eerste grote stadsuitbreiding. Rondom de middeleeuwse stad worden singels, pleinen en parken aangelegd met woonwijken voor de welgestelden. Parijs dient daarbij als voorbeeld. Villa’s, herenhuizen en andere gebouwen uit de periode 1880-1900 zijn bewaard en vormen een stedenbouwkundig en architectonisch geheel.
Verder kent Nijmegen acht beschermde stadsbeelden:
- 19de-eeuwse stadsuitleg, die licht afwijkt van het Rijksbeschermd stadsgezicht
- Hengstdal, Bomenbuurt
- Hengstdal, Spoorbuurt
- Heseveld
- Indische buurt
- Waterkwartier
- Willemskwartier
- Wolfskuil
Monumentenzorg Nijmegen
De gemeente Nijmegen zet zich in om het erfgoed van de gemeente op duurzame wijze te behouden voor de toekomst. De adviseurs stellen beleid op met betrekking tot monumenten en erfgoed in de gemeente en vormen het bevoegd gezag. Wilt u meer informatie of heeft u vragen over het verbouwen en onderhouden of de beschrijving van een monument? Stuur dan een mail naar erfgoed@nijmegen.nl.
Monumentenschildje
Als eigenaar van een rijks- of gemeentelijk monument kunt u de gemeente vragen een monumentenschildje aan te brengen. Een Monumentenschildje aanvragen is kosteloos en de gemeente hangt het schildje voor u op.
Duurzaam monument
Nederland heeft zichzelf als doel gesteld in 2050 klimaatneutraal te zijn. Dit betekent onder andere dat huizen en andere gebouwen duurzaam verwarmd moeten worden.
Monumentale panden vormen een uitdagend segment als het om verduurzamen gaat. Het inpassen van energiebesparende maatregelen in monumentale panden kan namelijk best een puzzel zijn. Dit komt omdat er beperkingen liggen op het verbouwen en veranderen van het pand. Er is over het algemeen maatwerk en gespecialiseerd advies nodig.
De gemeente maakt het makkelijker om zonnepanelen op monumenten en beschermd stadsgezicht te leggen. Niet alleen aan de achterkant, maar onder voorwaarden ook aan de voorkant. De gemeente Nijmegen geeft graag advies over het verduurzamen van monumenten. U kunt bijvoorbeeld een gesprek aanvragen met de adviseur duurzame monumenten.
Wilt u meer weten? Kijk dan op de website van het Regionaal Energieloket Nijmegen.
Duurzaamheidsadvies
Een specifiek duurzaamheidsadvies van een Duurzame Monumenten (DuMo) adviseur zorgt ervoor dat uw monument verduurzaamd wordt met oog voor de monumentale waarden.
- Het Restauratiefonds biedt een vergoeding aan voor een deel van de kosten van een duurzaamheidsadvies voor uw monument.
- Heeft u een rijksmonument? Mogelijk kunt u dan deelnemen aan het Ontzorgingsprogramma Verduurzaming Monumenten.
Welke regeling past bij mij?
Met ‘Alle monumentenregelingen op een rij’ biedt het Restauratiefonds een overzicht van de mogelijkheden voor uw monument met gunstige financieringen, subsidies en overige vergoedingsacties.
Wilt u weten voor welke regelingen u in aanmerking komt?
Financiering
Gaat u aan de slag met uw monument?
Het Restauratiefonds kan u wellicht helpen aan een passende financiering om uw monument te onderhouden, restaureren, verduurzamen en/of herbestemmen.
Omgevingsvergunning
Monumenten zijn beschermd om ze voor toekomstige generaties te behouden. Bij verbouwingen en aanpassingen moet u rekening houden met de beschermde onderdelen van een monument. Elk soort monument heeft zijn eigen spelregels:
- Rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten: de buitenkant en de binnenkant van het gebouw zijn beschermd.
- Stadsbeeldobjecten en beeldbepalende panden: alleen de gevels aan de straatzijde (meestal de voorgevel en soms ook de zijgevel(s)) zijn beschermd.
- Bouwhistoriemonumenten: alleen de bouwhistorisch waardevolle onderdelen die in de beschrijving genoemd zijn, zijn beschermd.
- Identiteitsbepalende objecten (dit zijn panden die het beeld van de buurt of wijk bepalen): er is alleen een omgevingsvergunning voor monumenten nodig als er gesloopt gaat worden. U moet dan kunnen aantonen dat herbestemming niet mogelijk is. Dit zijn panden die het beeld van de buurt of wijk bepalen.
Voor klein onderhoud of werkzaamheden aan niet-historische delen heeft u geen vergunning nodig. Mail wel altijd even naar erfgoed@nijmegen.nl. De monumentenadviseur kan dan na gaan of uw werkzaamheden inderdaad hier onder vallen.
Wilt u weten welke regels en beleid gelden voor uw monument? Bekijk de documenten van alle overheden zoals de omgevingsvisie van de provincie of het omgevingsplan van uw gemeente via Regels op de kaart.
Een vergunning aanvragen, melding doen of checken of u een vergunning nodig heeft kan via het Omgevingsloket.
Romeinse tijd
Nijmegen is de oudste stad van Nederland. Rond het begin van de jaartelling ligt op de Hunnerberg een belangrijke legerplaats voor de Romeinen ter verdediging van de Romeinse rijksgrens, de Limes. Later ontwikkelt zich aan de Waal een nieuwe handels- en burgernederzetting: Ulpia Noviomagus Batavorum. Na enkele eeuwen trekken de Romeinen zich terug op de hoogte van het Valkhof. Aan het begin van de vijfde eeuw verdwijnen de Romeinen uit Nijmegen.
Middeleeuwen
In de vroege middeleeuwen wordt op het Valkhof palts (paleis) gebouwd. Onder andere Karel de Grote verblijft hier. Op dezelfde plaats laat keizer Barbarossa in de 12de eeuw een burcht bouwen. De stad krijgt aanzien en ontvangt in 1230 stadsrechten. Kort daarna valt zij in handen van de graven van Gelre. In de 14de eeuw bereikt Nijmegen een voorlopig hoogtepunt. Het economisch centrum verschuift van de Waaloever naar de bovenstad en in de 15de en 16de eeuw groeit de stad nog.
19de eeuw
Nijmegen verliest zijn economische en politieke macht na de middeleeuwen en is een belangrijke grensstad. Tot 1874 wordt de stad omringd door wallen, muren, uitgestrekte vestingwerken en forten. Daarna mag de stad uitbreiden. Rondom de binnenstad worden ruime, groene woonwijken voor welgestelde burgers aangelegd. De economie bloeit op dankzij industrie en toerisme.
Tweede Wereldoorlog en Wederopbouw
Nijmegen wordt een universiteitsstad in 1923 en trekt sindsdien veel studenten. 1944 is een rampjaar voor de stad: de binnenstad en stationsomgeving worden zwaar getroffen door een bombardement, tijdens en na de bevrijding gaan hele straten in vlammen op. De wederopbouw, die twintig jaar duurt, geeft Nijmegen een nieuw aanzien, met moderne gebouwen en brede winkelstraten en pleinen.
Meer monumenteninformatie
- Historische Atlas Nijmegen
- Numaga is de historische vereniging van Nijmegen en omgeving
- op Noviomagus staat een overzicht van alle stichtingen, verenigingen en afdelingen die zich bezig houden, of hebben raakvlakken, met de cultuurhistorie van de stad Nijmegen en omgeving
-
Historische Vereniging Tweestromenland zet zich in voor het bevorderen van de belangstelling voor de geschiedenis voor het Land van Maas en Waal en het Rijk van Nijmegen West
-
Museum Valkhof voor kunst en archeologie
-
De Bastei museum voor natuur en cultuurhistorie
- Erfgoed Gelderland
- Collectie Gelderland
- Gelders Landschap en Kasteelen
- De Monumentenwacht Gelderland helpt monumenteneigenaren met het periodieke onderhoud van hun pand. Zij voeren inspecties, geven praktische tips en adviezen en voeren klein (nood)herstel uit.
- Gelders Restauratie Centrum
- Provincie Gelderland