Energielabelplicht voor monumenten op komst
In 2015 werd het energielabel verplicht voor bijna alle gebouwen in Nederland. Lange tijd waren monumenten en religieuze gebouwen een uitzondering, hiervoor was een energielabel niet verplicht. Dat gaat veranderen per 29 mei 2026. Welke gevolgen dat heeft vragen we aan Reneé Korver-Michan, adjunct-directeur van de Monumentenwacht Noord-Holland.
Per 29 mei 2026 komt de uitzondering voor monumenten te vervallen
Kun jij iets meer vertellen over wat er op monumenteigenaren af komt?
‘Er was een uitzondering voor monumenten en religieuze gebouwen, maar per 29 mei 2026 komt die uitzondering voor monumenten te vervallen. De uitzondering voor kerken blijft. Daarin volgt Nederland het Europese beleid. Bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed zijn ze nog druk bezig om de exacte gevolgen in beeld te brengen en vooral ook hoe hiermee om te gaan. Het betekent in ieder geval dat bij verkoop en verhuur van een pand vanaf mei volgend jaar een energielabel verplicht is. Bij verhuur geldt dat alleen wanneer er een nieuw contract wordt afgesloten of bij wijzigingen in het contract.’
Ervaring met monumenten is vaak toch wel handig
Voor een energielabel heb je een EP-adviseur nodig. Maar die hebben lang niet allemaal ervaring met monumenten, hoe zit dat?
‘Inderdaad, iedereen die de EP-certificering heeft, mag een energielabel afgeven. Maar ervaring met monumenten is vaak toch wel handig. Bij een energielabel krijgen eigenaren ook een lijstje met beknopte tips, die verbetering van het label mogelijk maken. Ervaring met monumentale panden is hierbij wel belangrijk, want niet alle maatregelen kan je zomaar toepassen bij een monument. Bepaalde isolatiemaatregelen bijvoorbeeld kunnen in een monument zomaar vochtproblemen veroorzaken en met de maatregelen die worden uitgevoerd mogen de monumentale waarden van het pand niet worden aangetast.’
Bij een DuMo-advies wordt ook rekening gehouden met het gedrag van de gebruiker.
Wat is het verschil tussen een DuMo-advies en een energielabel?
‘Dit zijn twee verschillende trajecten. Bij een energielabel wordt er gekeken naar de woning zoals die nu is, inclusief de aanwezige isolatie, installaties (zoals verwarming en zonnepanelen), glas en de afmetingen van de woning. Het energielabel geeft een beeld van het energieverbruik van de woning en wordt bepaald door de werkelijke kenmerken van het pand. Er worden in grove lijnen ook tips gegeven voor de verduurzaming ervan. Hierbij wordt geen rekening gehouden met het gebruik van het pand. Bij een DuMo-advies wordt gekeken naar de mogelijkheden voor het verbeteren van de duurzaamheid van het pand. De mogelijkheden worden in kaart gebracht (niveau 1) en samen met de bewoner worden er maatregelen uitgekozen die verder worden uitgewerkt (niveau 2 en 3) om zo tot uitvoer te kunnen komen. Bij een DuMo-advies wordt ook rekening gehouden met het gedrag van de gebruiker van het pand; een belangrijke factor bij het verduurzamen van ervan.’
Moet ik mijn monument verduurzamen om een goed label te krijgen?
’Het uitvoeren van duurzaamheidsmaatregelen op een gedegen en zorgvuldige manier kunnen inderdaad bijdragen om het energielabel te verbeteren, binnen wat mogelijk is bij het betreffende pand. Wat men een ‘goed’ label vindt, is natuurlijk persoonlijk. Een A++++ label is het hoogst haalbare, maar dat is niet voor alle panden mogelijk om te realiseren, dat geldt natuurlijk ook voor monumentale panden.’
Een energielabel geldt per woning en is alleen verplicht bij verkoop en bij wijzigingen in de verhuur
Worden jullie als Monumentenwacht al benaderd door eigenaren met vragen over het energielabel?
‘Ja, wij krijgen er al vragen over. We werden bijvoorbeeld gebeld door iemand van een Vereniging van Eigenaren. Zij dachten dat ze een energielabel voor het hele complex aan konden vragen. Maar een energielabel geldt per woning en is alleen verplicht bij verkoop en bij wijzigingen in de verhuur. Verder is er een gemeente die proactief voor een aantal panden een energielabel door ons wil laten afgeven. En er was ook een eigenaar van een pand die veel duurzaamheidsmaatregelen had toegepast. Die ziet het energielabel als een soort kers op de taart: een bewijs dat al die investeringen ook echt helpen.’
Informeer of de EP-adviseur zelf kennis heeft van monumenten
Wat raden jullie eigenaren aan?
‘Vraag altijd eerst een offerte aan en informeer of de EP-adviseur kennis heeft van monumenten, voor je in zee gaat met iemand. Je kunt ook contact opnemen met de Monumentenwacht in je provincie. Wij hebben jarenlange ervaring met monumentale panden en kijken dan ook net even met een andere blik. Het laten opstellen van een energielabel voor monumentale panden vraagt meer tijd, maar het zorgvuldig opstellen daarvan kan ook een beter label tot gevolg hebben. Voor panden die een energielabel nodig hebben, omdat ze de verkoop ingaan is het ook mogelijk om gelijk ook een verkoopkeuring uit te laten voeren.’
Kun je een kostenindicatie geven?
’Een kostenindicatie is lastig, omdat onze prijzen worden berekend per m2, en dat is verschillend van pand tot pand. Bij grotere panden wordt er in overleg met de EP-adviseur een aangepaste prijs gemaakt. Zoals elk monument verschilt, verschillen ook de prijzen voor het energielabel. Er zijn op dit moment nog geen subsidiemogelijkheden voor het laten opstellen van een energielabel voor monumentale panden. En ik weet ook niet of zoiets er gaat komen, maar sluit het ook niet uit.’
Nog niet alle wachten hebben een EP-adviseur , zoals de wacht in Noord-Holland, gaan die er wel komen?
‘Ik weet van de andere Monumentenwachten dat ze de ontwikkelingen met interesse volgen en bekijken of veel eigenaren bij hen aankloppen. Wij helpen elkaar als Monumentenwachten, als er een specialist nodig is, dan kunnen we die van elkaar ‘lenen’. Dat doen we ook al bij de zogenaamde ‘groene’ monumentenwachters. En dat kan straks ook met de EP-adviseurs. Dat is de kracht van de Monumentenwacht!’
