De gemeente Vaals kent zes Rijksbeschermde dorpsgezichten:

• Beschermd stadsgezicht Raren. Het beschermde gebied bestaat uit een aantal vakwerkhuizen aan de Rarenderstraat in de buurtschap Raren, even ten zuiden van het dorp Vaals. 
• Beschermd stadsgezicht Mamelis. Het beschermde gebied bestaat uit een kleine groep woonhuizen en boerenbedrijfsgebouwen rondom de Hof te Mamelis.
• Beschermd stadsgezicht Lemiers. Het beschermde gebied bestaat uit kasteel Lemiers en de oude dorpskern van Lemiers – ook wel aangeduid als Oud Lemiers, en het landelijke gebied daaromheen.
• Beschermd stadsgezicht Camerig-Cottessen. Het dorpsgezicht bestaat uit de gehuchten Camerig en Cottessen, die aan weerszijden van de carréboerderij Bellethoeve zijn gelegen op een relatief steile helling tussen het Vijlenerbos aan de noordkant en het rivierdal van de Geul aan de zuidwestzijde.
• Beschermd stadsgezicht Vaals. Het beschermde gebied bestaat uit enkele straten rondom het Von Clermontplein in de oude dorpskern van Vaals.
• Beschermd stadsgezicht Vaals Uitbreiding. Het beschermde gebied bestaat uit een aantal straten ten zuiden van de Maastrichterlaan in de oude dorpskern van Vaals en vormt een uitbreiding van het gebied rondom het Von Clermontplein en de Bergstraat, dat al sinds 1969 bescherming geniet.

Duurzame en groene energie worden steeds belangrijker, ook in de gemeente Vaals. De gemeente Vaals beschikt, samen met andere overige Limburgse gemeenten, over een Energieloket waar inwoners terecht kunnen met vragen over energetische sanering en overige vragen over het opwekken van duurzame energie. De WoonWijzerWinkel helpt inwoners met vragen over verduurzaming. 

Duurzaamheidsadvies

Een specifiek duurzaamheidsadvies van een Duurzame Monumenten (DuMo) adviseur zorgt ervoor dat uw monument verduurzaamd wordt met oog voor de monumentale waarden. 

• Het Restauratiefonds biedt een vergoeding aan voor een deel van de kosten van een duurzaamheidsadvies voor uw monument. 
• Heeft u een rijksmonument? Mogelijk kunt u dan deelnemen aan het Ontzorgingsprogramma Verduurzaming Monumenten.

De gemeente Vaals biedt een subsidie aan voor bijzondere onderdelen of bijzondere objecten in aanmerking van de gemeentelijke monumentenlijst. De subsidie voor instandhouding van bijzondere onderdelen of objecten bedraagt 50% van de subsidiabele kosten. De hoogte van de subsidie wordt in dit geval vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders, gehoord de monumentencommissie.

Gaat u aan de slag met uw monument?

Het Restauratiefonds kan u wellicht helpen aan een passende financiering om uw monument te onderhouden, restaureren, verduurzamen en/of herbestemmen.

Als u uw monument wilt verbouwen, restaureren of verduurzamen is dat altijd maatwerk. Als u een wijziging aanbrengt aan een monument of karakteristiek pand dan wordt getoetst of er geen historisch waardevolle elementen verloren gaan. 

Wilt u weten welke regels en beleid gelden voor uw monument? Bekijk de documenten van alle overheden zoals de omgevingsvisie van de provincie of het omgevingsplan van uw gemeente via Regels op de kaart.

Een vergunning aanvragen, melding doen of checken of u een vergunning nodig heeft kan via het Omgevingsloket.